19. júní - 19.06.1979, Blaðsíða 37

Nám í heimilisfræði stefnir að
því að dýpka skilning nemenda á
hinu fjölþætta hlutverki heimilis-
>ns og samstarfi fjölskyldunnar,
það á að efla þekkingu þeirra á al-
mennum hollustuháttum og veita
þeim innsýn í hin margvíslegu
störf heimilisins, jafnframt því sem
grunnur er lagður að verkmenntun
fyrir ýmis störf.
Aður fyrr önnuðust heimilin
sjálf að mestu fræðslu í heimilis-
störfum og sú fræðsla byrjaði strax
á uppvaxtarárum. Einnig hefur
mörgum gefist kostur á að stunda
nám i húsmæðraskólum, sem starf-
ræktir hafa verið hér á landi í um
það bil eina öld.
Um námsgreinina heimilisfræði,
sem til skamms tíma var nefnd
matreiðsla, er það að segja að hún
hefur verið kennd hér á landi í um
70 ár, fyrst í barnaskólum og síðan
í gagnfræðaskólum. Þessi fræðsla
fór þó aðeins fram á örfáum stöð-
um í fyrstu og enn þann dag í dag
eru það ekki nema 40 skólar, sem
gefa kost á síku námi, þar af um
helmingur í Reykjavík og ná-
grenni.
Námið var nær eingöngu ætlað
stúlkum, en piltar fengu með sér-
stöku samkomulagi við skólastjóra
og kennara að komast að, ef hús-
næði leyfði, og það eru ekki nema
nokkur ár síðan piltum gafst kostur
a að stunda nám í heimilisfræði til
jafns við stúlkur. En í grunnskóla-
lögunum frá 1974 er heimilisfræð-
m nú í fyrsta sinn skyldunámsgrein
og því ber að fagna.
Með breyttum þjóðfélagshátt-
um og þar af leiðandi nýjum við-
horfum hefur námið hin síðari ár
færst yfir á breiðara svið fjöl-
skyldulífsins og er stefnumörkun
skilgreind með nýrri námskrá frá
arinu 1977. í námskránni eru
meginmarkmiðin í heimilisfræði
og heimilisrækt að
— efla skilning nemenda á hlut-
verki heimilisins,
— auka þekkingu þeirra og leikni
í heimilisstörfum,
— auka skilning og áhuga nem-
enda á hollustu og heilbrigði,
— vekja skilning og áhuga á góðri
nýtingu og umhirðu verð-
mæta, hagsýni í heimilisrekstri
og hagsmunamálum neyt-
enda,
— glæða áhuga nemenda á gildi
góðrar vinnutækni,
— veita nemendum innsýn í vist-
fræðileg lögmál og glæða
áhuga þeirra á umhverfis-
vernd,
— glæða sjálfstæði, samstarfsvilja
og samábyrgð nemenda.
Þegar litið er á markmiðin sést
að heimilisfræðin er samþætting
margra skyldra námsgreina, sem
snerta daglega tilveru okkar að
meira eða minna leyti. Þættirnir
næring og hollusta, neytendahag-
fræði, matreiðsla, framreiðsla og
hreinlætisfræði hafa verið og eru
stærsti þáttur námsgreinarinnar,
einkum verklega þjálfunin, sem
öllum er nauðsynleg. En með nýrri
námskrá er.gert ráð fyrir víðtækari
neytendafræðslu, ennfremur
fræðslu um búnað heimilis og
vinnuskipulag, híbýlafræði og um
barnið i fjölskyldu og samfélagi.
I náminu nýta nemendur einnig
þekkingu sína í öðrum námsgrein-
um, sem tengjast einstökum náms-
þáttum heimilisfræðinnar. Má þar
nefna líffræði, samfélagsfræði,
efna- og eðlisfræði og stærðfræði.
Búnaður kennsluhúsnæðis,
tækjabúnaður og efni til verklegra
æfinga, stuðlar að fjölþættu námi í
heimilisfræði. Nemendur fá tæki-
færi til að vinna að eigin verk-
efnum eða í samvinnu við aðra og
geta, er heim kemur, endurtekið
verkefnin við svipaðar aðstæður,
en það gefur náminu sérstakt yfir-
færslugildi.
Breyttir lieimilishættir gera
auknar kröfur til heimilisfræðslu í
skólum. Verkaskipting fjölskyld-
unnar er önnur en áður var, þegar
ábyrgðin hvíldi á herðum eins
aðila. Nú er aukinn skilningur á
samstarfi og samábyrgð allra í
fjölskyldunni, jafnt eldri sem yngri,
vinnuálagið verður með því móti
jafnara og frístundir fleiri. Það er
því augljóst, að í nútíma þjóðfélagi
verða allir að hafa þekkingu að
leiðarljósi í næringar- og neyt-
endafræðum, í algengri matreiðslu
og heimilisstörfum og ekki síst í að
skipuleggja vinnu sína.
Vannæring og ofneysla eru ekki
óþekkt fyrirbæri í okkar velferðar-
þjóðfélagi og stafar oftast af þekk-
ingarleysi.
Tæknileg þróun, fjölbreytni í
framleiðslu og áhrif auglýsinga og
umbúða gera sívaxandi kröfur til
þekkingar neytandans og van-
þekking getur iðulega orðið honum
dýr.
Jákvætt viðhorf til heimilis-
fræðináms og jafnframt góðar
ábendingar er besti stuðningur,
sem heimilin geta veitt.
Nemendur, sem í upphafi hafa
vanist hollu mataræði og að taka
þátt í heimilisstörfum, eiga auð-
veldara með að tileinka sér heim-
ilisfræðinám.
Nú orðið er það í flestum tilfell-
um grunnskólinn, sem veitir nem-
endum sínum einu fræðsluna í
heimilisfræði og heimilisrækt og
getur þá um leið vakið áhuga á
frekara námi á því sviði.
Því ætti vel skipulögð heimilis-
fræðikennsla í öllum grunnskólum
landsins eða í tengslum við þá að
auka ánægju í skólastarfi og verða
þegnum og þjóðarbúinu til heilla.
35