19. júní - 19.06.1979, Side 45

Árið 1977 kom út í Bandaríkj-
unum bókin Móðir mín/ég sjálf (My
Mother/My Self) eftir rithöfund-
'nn Nancy Friday. Eins og nafnið
bendir til fjallar bókin um sam-
band móður og dóttur, sem bæði er
viðkvæmt mál og flókið. Þar
hreyfir Nancy Friday við ýrnsu því,
sem vart hefur mátt nefna hingað
úl, þrátt fyrir vitundarvakningu
kvenna síðasta áratuginn. Bók
hennar olli líka þegar í stað
miklum úlfaþyt; hún kom af stað
mikilli umræðu um málefnið, sem
enn stendur yfir, og hratt af stað
skriðu bókmennta, jafnt fræðilegra
sent skáldaðra. Sameiginleg uppi-
staða þessara verka er sú sálfræði-
lega staðreynd, að stúlkur eiga
mun erfiðara með að losa sig
undan áhrifum móður sinnar en
drengir, sem vita fljótt, að framtíð
þeirra liggur um annan farveg en
móðurinnar. Dóttirin tekur hins
vegar í arf hina ósjálfstæðu afstöðu
móður sinnar, skertu sjálfsvitund
°g bældu tilfinningar. Ymsum
bvenfrelsiskonum hefur þótt
Nancy Friday beina spjótum
sinum í öfuga átt; það bcri að leita
orsakanna í karlaveldinu fremur
en ásaka mæðurnar um, hvernig
komið sé fyrir konum. Hver sem
ufstaðan er til þessa atriðis, er
oneitanlega margt athyglisvert að
Móðir
Nancy Friday með bók sína.
finna í bókinni um uppeldi og
sálarlíf kvenna, mæðra sem dætra.
Höfundurinn byggir frásögn
sina á eigin reynslu og athugunum,
en fléttar inn í hana viðtöl, sem
hún átti við urmul sérfræðinga af
báðum kynjum. í upphafi bók-
arinnar fjallar hún almennt um
móðurhlutverkið og þann tví-
skinnung, sem það skapar oft í
sálarlífi kvenna. Eftirfarandi
glefsur eru úr þeim hluta bók-
arinnar:
Við erum alin upp í því að telja
móðurástina ólíka annarri ást.
Hún er ekki undirorpin mistökum,
vafa eða tvíræðni venjulegra til-
finninga. Þetta er blekking.
Mæður elska kannski börn sín,
en stundum fcllur þeint ekki við
þau. Sarna konan, sem er kannski
reiðubúin að henda sér á milli
barns síns og æðandi vörubils, er
oft gröm vegna hinna daglegu
fórna sem barnið óafvitandi krefst
af tíma hennar, kynhlutverki og
sjálfsþroska. Er við skynjum, að
móðir okkar er ekki sönn — að hún
er haldin kvíða og vantrú á þær
upphöfnu hugmyndir um kven-
eölið/móðureðlið, sem hún er að
reyna að koma inn hjá okkur —
vaknar með okkur kvíði varðandi
hlutverk okkar sjálfra sent kynvera.
Jónína M.
Guðnadóttir.
Það vaknar efi um, að okkur muni
takast að verða manneskjur með
eigin sjálfsvitund, sem sé sérstæð
gagnvart henni, og verða fullmót-
aðar konur, áður en við verðum
mæður. Við reynurn að öðlast
sjálfstæði, að verða kynverur, en
hinar ómeðvituðu og djúpstæðu
tilfinningar, sem við fengum frá
henni, gefa engin grið; við munum
þá fyrst öðlast frið, verða öruggar
um okkur, þegar við höfum látið
rætast hið dýrlega „eðli“, sem við
höfum verið þjálfaðar til að
endurtaka með líf hennar að fyrir-
rnynd: kona er ekki fullkomin fyrr
en hún verður móðir.
Samkvæmt móðureðlinu erum
við allar fæddar mæður, þ.e.a.s.
um leið og við verðum mæður
hljótum við sjálfkrafa og eðlilega
að elska börn okkar og gera ævin-
lega það sem þeim er fyrir bestu. Ef
maður trúir á móðureðlið, en
bregst í móðurkærleika, hefur
maður brugðist sem kona. Það er
hin ráðandi hugmynd, sem heldur
okkur i járngreipum.
Eg mun nota orðið „móðureðli“
i þeirri merkingu, sem flestar konur
skynja það tilfinningalega. Það
hefur ekki endilega sömu merk-
ingu fyrir okkur og fyrir líffræð-
inga, mannfræöinga eða fclags-
43
mín / ég sjálf