19. júní - 19.06.1979, Qupperneq 59

íKUR BÆKUR BÆKUR BÆKUR BÆKUR B/l
hefur þ né ð svo það brenglist ekki í
rneðförum Svía. Sagan hefst þegar
Stefanía er 7 —8 vikur gengin með
og lýkur skömmu eftir fæðingu
barnsins í janúar. Stefanía er rúm-
lega tvítug (varð ófrísk 19 ára), gift
Helga sem er trésmiður, sonur
þeirra Stefán er tveggja ára. Þau
búa í blokk í Breiðholti og standa í
húsbyggingu. Helgi vinnur langt
fram á kvöld en dreymir peninga
og útlönd um nætur. Stefanía er
heimavinnandi húsmóðir. Þannig
a lífsbarátta þeirra að vera dæmi-
gerð fyrir fjöldann allan af ungu
fólki.
Brottflutningur fslendinga til
útlanda setur mjög mark sitt á
söguna og myndar ákveðna um-
gjörð. í fyrsta kafla er greint frá
gömlum manni sem kemur „heim
til að deyja“ eftir 37 ára dvöl er-
lendis. Á leið út á flugvöll í loka-
kaflanum minnist Stefanía þessa
nianns og hugsar að einnig hún
geti komið heim til að deyja.
Stefania lýsir ytra útliti sínu
nákvæmlega: háralit sinum,
klippingu, öxlum og brjóstum,
jafnvel þyngd. Hún er norræn
yfirlitum og grönn. Hún er við-
kvæm og sjálfstæð í skoðunum.
Stefanía er gagnrýnin á ýmislegt í
þjóðfélaginu, t.a.m. vinnubrögð og
framkomu sérfræðinga, en hún
lsetur ekki uppi gagnrýni sína og er
þannig óvirk. Vettvangur hennar
er einkalífið, fjölskyldan, og þar
oeitir hún sér. Hún tekur sjálf
akvörðun um að taka Fríðu litlu í
fóstur án þess að ráðfæra sig við
eiginmanninn. Á sama hátt finnst
henni að það sé Helga að ákveða
hvar þau búi því að hann er fyrir-
v>nnan. Svíþjóðarförin er hans
akvörðun. Þannig er hlutverka-
skiptingin glögg, þótt Stefanía sem
Persóna sé sterkari aðilinn í hjóna-
handinu.
Helgi er ekki „karlmannlegur“ í
sjón, renglulegur og bláeygur og
hann tárfellir og roðnar. Hann er
„varnarlaus og viðkvæmur“ í
rúminu.
Greint er frá hjónabandi Rúnu
og Einars sem hafa verið gift í átta
ár og eiga tvö börn og eru að ljúka
við húsbyggingu. Ógæfa þeirra er
skilningsleysi eiginmannsins sem
aldrei tekur mark á konu sinni, en
tortryggir hana og vantreystir
henni og lokar hana að síðustu inni
eins og fanga. Dramatískasta atriði
sögunnar finnst mér vera þegar
Stefanía finnur ungbarnið í vögg-
unni með hunang á fingrunum
eftir að móðirin hefur fyrirfarið sér.
Þótt undarlegt megi virðast um-
gengst Stefania mest þrjár mið-
aldra konur, móður sjna, tengda-
móður og móðursystur sem allar
eru nafngreindar. Tvær þær fyrr-
nefndu hafa gegnt hefðbundnu
hlutverki sem mæður og eigin-
konur og áhugamál þeirra einkum
dönsku blöðin og framhalds-
myndaflokkar í sjónvarpinu.
Hólmfríður móðursystir er öðruvísi.
Hún er fráskilin, sjálfstæð, sjoppu-
eigandi og dregur m.a. í efa þekk-
ingu karla á kveneðlinu.
Stefanía lýsir nákvæmlega leg-
skoðun og áliti sínu á henni. Hún
greinir frá getnaðarvörnum og
„öiyggi“ þeirra. Sjálf hafði hún
tekið pilluna þegar hún varð ófrísk,
en læknirinn þóttist vita betur. Á
fæðingardeildinni liggur með
henni kona sem hefur eignast
„lykkjubarn“. Hún hugleiöir kost-
ina: „Ég get valið. Ég get notað
lykkjuna eða gorminn, eða hvað
það nú kallast sem læknar tylla
upp í legið. Þá blæðir óstöðvandi
hjá sumurn og aðrar fá þráláta
slímhúðarbólgu og ég myndi hata
tilhugsunina um aðskotahlut inní
mér. Ég get ekki valið, um það bil
7.200 getnaðarvarnartöflur bíða
mín í framtíðinni“.
Hér er einnig lýst fósturhreyf-
ingum og fæðingu ítarlega. I bók-
inni kemur fram hörð gagnrýni á
skilningsleysi karlmanna gagnvart
þunguðum konum, m.a. var Rúna
rekin úr vinnu: „Það er skömm að
öllum þessum köllum, hugsa ég,
það ætti að hýða þá á Torginu“.
I Einkamálum Stefaníu er fjallað
um viðkvæmnismál af mikilli
nærfærni. Bókin hefur vakið tölu-
verða athygli, hlotið góða dóma og
bókmenntaverðlaun Dagblaðsins.
Gagnrýnendum ber ekki saman
um hvort bjart sé yfir bókinni eða
dökkt. Um það má deila. Dregin er
upp dökk mynd af samfélaginu og
engri uppreisn er hér fyrir að fara,
en Stefanía er sterk og mun verða
ofan á í lífsbaráttunni. í fari
Stefaníu eru andstæður á milli
sjálfstæðrar og gagnrýninnar
hugsunar annars vegar og athafna
hennar hins vegar sem flestar eru í
hefðbundnum skorðum. Þess
vegna aðlagast hún viðteknu
mynstri kvenna. Hún hefur þó í
huga sínum stigið fyrsta skrefið til
sjálfstæðis.
Gerður Steinþórsdóttir.
57