19. júní - 19.06.1986, Qupperneq 7

Kona Þórarins, Unnur Ólafsdóttir,
vinnur vaktavinnu og skiptast þau á að
passa börnin þessa tvo eða þrjá eftir-
ntiðdaga í viku. Unnur er veðurfræð-
ingur og þeir sem þurfa að ná í Þórar-
inn verða að minnsta að kosti að vita
hvers dóttir hún er, því Þórarinn er
ekki í símaskránni. Kvenrithöfundar
hafa kvártað mikið yfir því að geta
ekki sinnt skriftum fyrr en börnin eru
uppkomin, enda eflaust fæstar átt jafn
skilningsríkan maka og Þórarinn, en
hvaða reynslu hefur hann af þessu,
sem rithöfundur og uppalandi?
Hann segist hafa komið sér upp
ákveðnu næði, loki sig af og ef einhver
kemur eða hringir lætur hann sem eng-
inn sé heima. Þegar hann þurfi að gefa
sig allan í ritstörfin, sé að leggja enda-
punktinn á eitthvert verk, segist hann
fara burt af heimilinu um tíma, í sam-
ráði við fjölskylduna, t.d. í sumar-
bústað út á land og vinna þar nótt sem
dag „eins og brjálaður maður“.
Aður en við snúum okkur að við-
fangsefninu, hverju kvenréttindabar-
áttan hafi komið til leiðar á s.l. 10-15
árum, berst talið að rithöfundum, og
Þórarinn er spurður hvort hann kunni
einhverja skýringu á því hvers vegna
kvenrithöfundar eru jafn fáir og raun
ber vitni oig hvort honum finnist ein-
hver munur á viðfangsefnum rithöf-
unda eftir kynjum.
„Ég vil alls ekki flokka rithöfunda
niður eftir því hvort þeir eru konur eða
karlar, helst vil ég ekki vita hvort það
eru konur eða karlar sem skrifa. Það
er verið að tala um að karlar „dómin-
eri“ bókmenntirnar hér á landi, konur
eru alltaf að biðja um einhverja kvóta-
skiptingu, en ef litið er á félagatal Rit-
höfundasambandsins sést að mjög fáar
konur starfa sem rithöfundar. Ég kann
enga skýringu á því hvers vegna konur
eru mun færri meðal rithöfunda en
karlar, en ég held að það sé slæmt fyrir
konur að mæta alltaf til leiks með
þennan barlóm um að þær séu mis-
skildar og illa farið með þær. f fyrsta
lagi er þetta leiðinlegt röfl og svo finnst
manni að margar konur séu farnar að
heimta viðurkenningu og athygli út á
eitthvað sem ekkert er í varið. Hver
einasti listamaður verður bara með
IEg mundi aldrei segja um kon-
una mína „þetta er maburinn
minn“ þó hún sé auðvitað mað-
urinn minn!
einhverjum ráðum að sanna gildi sitt,
og það getur vel verið erfiðara að gera
það ef maður er kona. En sá sem ætlar
að verða rithöfundur eða skáld, hann
verður að brjótast áfram, koma sér á
framfæri, heimta sinn tíma og sinn
frið. Og svo verður bara að koma í Ijós
hve fólki er mikil alvara með þessu."
- Það liefur mikið verið talað um
hreytingu á stuðu kvenna á undan-
förnum árum. Hvað með karlmenn?
Hafa þeir fengið eitthvað út úr þessu?
„Ég held það sé að mörgu leyti
ntikill ávinningur fyrir þá, ef málin eru
tekin alvarlega. Þeir kynnast ntörgum
hlutum sent þeir hefðu ekki átt kost á
annars. En margir karlmenn hafa lent
í voðalega mikilli klemmu, margir
vilja taka þátt í þessu, en eiga þess
ekki kost eins og þjóðfélagið er
uppbyggt, og þeir neyðast því til að
fara alveg út á vinnumarkaðinn, sumir
vilja reyndar ekkert annað. En ég
Iteld, að jafnréttisbarátta kynjanna, ef
hún cr rétt rekin, eigi að leiða af sér
bæði karl- og kvenfrelsi. Ég legg ákaf-
lega mikla áherslu á að orðiö maður
tákpar í íslensku bæði karl og kona, og
finnst leiðinlegt þegar þingmenn
Kvennalistans kalla sig þingkonur.
Samkvæmt íslenskri málvenju táknar
orðið maður bara manneskja og svo
notum við oröin karl og kona til
aögreiningar. Aukamerkingin karl-
maður er þó reyndar til í orðinu maður
eins og t.d. í bókartitlinum „Maður og
kona“ og eíns getur kona sagt „þetta er
maðurinn minn“, en ég mundi aldrei
segja um konuna mína „þetta er mað-
urinn minn“, þó hún sé auðvitað ntað-
urinn nrinn!“
- Hvaiða breytingar á lilutverkuni
kynjanna finnst þér uöullcga hafa átt
sér stað á undanförnuni áratugum?
„Þetta hefur gjörbreyst á síðustu
15-20 árum. Hérna um daginn rakst
ég t.d. fyrir tilviljun á eintak af Vik-
unni frá '63, þar voru bréf frá konum í
Póstinum þar sent þær voru að kvarta
yfir mönnum sínum. í bréfunum kont
m.a. fram sem sjálfsagður hlutur að
um leið og kona gifti sig, fór hún heim,
hætti að vinna og settist í helgan stein.
Giftingin táknaði það að íbúö var
keypt eða tekin á leigu, konan fór
I Slœmt Jyrir konurað mœta alltaf
I til leiks með þennan barlóm um
I að þœr séu misskildar og illa
I Jarið með þcer.
þangað og beið eftir því að eiga börn
eða eitthvað þess háttar. Þetta er nátt-
úrlega ekki svona núna. Þessi breyting
gerist með okkar kynslóð, þetta er ein
afleiðing af mannréttinda- og jafnrétt-
isbaráttu sem rekja má til ýmissa afla
sem kennd eru við 1968. Sjálfur er ég
ekki alinn upp við jafnrétti, ekkert
frekar en flestir aðrir á þeim tíma. Þá
var það bara hið eðlilega fyrirkomulag
að konan sæi alveg um húsmóðurstörf-
in, þetta átti bara að vera svona.
Ef ég hugsa hvernig þetta var með
mig sjálfan, þá þótti það alvegsjálfsagt
mál þegar við konan mín hófum sam-
búð og giftum okkur að verkaskipting
ætti að vera jöfn og enginn munur ætti
að vera á karli og konu eftir verkefn-
um. Ég nrinnist þess ekki að það hafi
nokkru sinni verið nefnt sem vanda-
mál að ágreiningur væri um verka-
skiptingu innan heimilisins. En ef ég
fer aftar í tímann, þegar ég var um 15
ára gamall, þá hefði þetta litið öðruvísi
viö. Ef einhver hefði sagt við ntig að ég
Viðtal: Valgerður Jónsdóttir
yrði farinn að þvo bleyjur og elda mat
eftir 8 ár hefði mér þótt það fáránlegt
og allískyggilegar framtíöarhorfur.
Við stóðum alveg jafnfætis ég og
konan mín þegar við hófum sambúð,
við vorunt bæði í námi, kunnunt bæði
lítið í eldamennsku, ég kunni að spæla
egg og búa til poppkorn, hún kunni að
sjóða fisk og kartöflur. Við keyptum
okkur kokkabók ogbyrjuðum að elda.
Þetta er nefnilega enginn vandi,
nraður þarf bara að vera læs.“
IVinnuframlag kvenna hefur ein-
hvem veginn gufað upp, það sem
einn vann fyrir áður vinna tveir
fyrir í dag.
7