19. júní - 19.06.1986, Qupperneq 43

un til fjögurra ára í senn sem lögð er
fyrir félagsmálaráðherra. Ráðherra
skal síðan leggja fyrir ríkisstjórn og
Alþingi fjögurra ára framkvæmda-
áætlun, þar sem höfð er hliðsjón af
áætlun Jafnréttisráðs.
- Heldur ráðið fundi reglulega?
Já, við höldum fundi hálfsmánaðar-
lega. Ráðið gegnir tvíþættu hlutverki,
annars vegar að gera stefnumarkandi
áætlanir fyrir framtíðina og hins vegar
að sinna ýmsum ágreiningsmálum,
sem vísað er til Jafnréttisráðs. Þar sem
ágreiningsmálin krefjast oft skjótrar
úrlausnar, taka þau verulegan hluta af
tíma okkar.
Klögumóilaráð
- Nú er Jafnréttisráð best þekkt
meðal almennings sem Klögumálaráð;
hvernigmálum er helst vísað tilykkar?
Þeim má skipta í þrjá aðalflokka:
auglýsingar, launamál og stöðuveit-
ingar. Samkvæmt jafnréttislögunum
mega auglýsingar ekki vera öðru kyn-
inu til minnkunar eða stríða gegn jafn-
rétti kynjanna á nokkurn hátt. Auk
þess er óheimilt að auglýsa eftir fólki
til vinnu aðeins af öðru kyninu, nema
verið sé að stuðla að jafnari kynja-
skiptingu innan atvinnugreinarinnar.
Lögurn samkvæmt bera körlum og
konum jöfn laun og sömu kjör fyrir
jafnverðmæt og sambærileg störf, en
þar vill stundum verða misbrestur á.
Eins tekur umfjöllun um stöðuveit-
ingar töluverðan tíma hjá ráðinu.
Skyldur ráðsins
- Hver eru helstu verkefni ráðsins?
Ef við lítum fyrst á þær skyldur, sem
lögin um jafna stöðu og jafnan rétt
kvenna og karla leggja Jafnréttisráði
á herðar, þá eru þau eftirtalin:
1. Sjá um að ákvæðum 2.-12. gr. laga
þessara sé framfylgt, en þar er eink-
um fjallað um atvinnu og menntun.
2. Vera stefnumótandi aðili í jafnrétt-
ismálum hér á landi. Skal ráðið
vinna framkvæmdaáætlun til fjög-
urra ára í senn og leggja fyrir félags-
málaráðherra. Þar skal kveðið á
um aðgeröir til að koma á jafnrétti
kynjanna.
3. Vera ráðgefandi gagnvart stjórn-
völdum, stofnunum og félögum í
málefnum er varða jafna stöðu og
jafnrétti með konum og körlum.
4. Sjá um fræðslu og upplýsingastarf-
semi til félagasamtaka og almenn-
ings.
5. Fylgjast með þjóðfélagsþróuninni
sem m. a. varðar þetta lagaefni, og
gera tillögur til breytinga til sam-
ræmis við tilgang laganna.
6. Stuðla að góðri samvinnu við sam-
tök atvinnurekenda og launafólks
og önnur félagasamtök svo að
stefnu og markmiði þessara laga
verði náð með eðlilegustum hætti.
7. Taka til rannsóknar af sjálfsdáðum
stöðu kvenna og karla að því leyti
er lög þessi varðar. Opinberum
stofnunum, atvinnurekendum og
félagasamtökum á vinnumarkaði
er skylt að veita Jafnréttisráði hvers
konar upplýsingar hér að lútandi.
8. Taka við ábendingum um brot á
ákvæðum þessara laga, rannsaka
málið af því tilefni og senda að
rannsókn lokinni niðurstöður til
þeirra aðila sem málið snertir.
9. Hafa samband við jafnréttisnefndir
sveitarfélaga.
Auk þess er æskilegt að jafnrétt-
isráð sé lifandi vettvangur fyrir alla
umræðu um jafnréttismál.
- Hvernig takið þið' á þessum
málum?
Varðandi launa- og stöðuveitinga-
mál er fyrst kallað eftir skriflegum
skýringum frá atvinnuveitanda. Aö
þeim fengnum er fjallaö um málið. Ef
Jafnréttisráð kemst að þeirri niður-
stöðu að ákvæði laga um jafna stöðu
og jafnan rétt kvenna og karla hafi
verið brotin, þá beinir ráðið rök-
studdum tilmælum um úrbætur til við-
komandi aðila, þar sem það á við. Fall-
ist viðkomandi aðili ekki á tilmæli
ráðsins, er ráðinu heimilt að höfða mál
til viðurkenningar á rétti aðila í sam-
ráði við hann. Sambærilegar starfs-
reglur gilda um starfsaugiýsingar.
Hinu er ekki að neita að banni við
kyngreindum starfsauglýsingum er
mjög illa framfylgt. A vegum Jafnrétt-
isráðs var gerð könnun í desember s. 1.
um fjölda kyngreindra starfsauglýs-
inga. Kom þá í ljós að verulegt átak
þarf að gera í þessum málum ef Jafn-
réttisráð á að fylgja því eftir að
ákvæðum laganna sé framfylgt. Voru
fjölmiölum og auglýsingastofum
sendar niðurstöður könnunarinnar, en
þessir aðilar eru nú, auk þess er aug-
lýsir, ábyrgir, og þess óskað að þeir
létu af uppteknum hætti. Fyrirhugað
er að gera nýja könnun í vor og kanna,
hvort breyting hafi orðið til batnaðar.
Reynist svo ekki vera, þá veröur að
fylgja þessum málum eftir með harðari
aðgerðum.
- Hefur verið gripið til málshöfðun-
ar?
Að jafnaði hefur svo ekki verið. Þó
hefur Hæstiréttur nú þegar dæmt í
einu launamáli, þar sem viöurkennt
var, að bæði skynin skuli fá sömu laun
fyrir sambærileg störf. Nú eru horfur
á að stöðuveiting fari fyrir dómstóla.
- Eru það eingöngu konur sem leita
til ráðsins?
Yfirgnæfandi meirihluti þeirra sem
leita til ráðsins eru konur. En dæmi
eru til þess að karlar leiti til ráðsins,
enda er ráðið jafnréttisráð.
- Hvernig starfar ráðgjafarnefnd
Jafnréttisráðs?
Hún sinnir langtímaverkefnum, svo
sem útgáfustarfsemi, undirbúningi
ráðstefna o.fl.
- Hvaða hlutverki gegnir skrifstofan?
Skrifstofan er að Laugavegi 116 og
er opin alla daga. Þar starfa frarfi-
kvæmdastjóri í fullu starfi og skrif-
stofumaður í hlutastarfi. Þar er unnið
mjög gagnlegt starf, veittar upplýs-
ingar og svarað fyrirspurnum, sem
ekki þurfa álits ráðsins með. Eins er
þar unniö að gagnasöfnun fyrir þau
mál sem ráöiö þarf að gefa umsögn um
auk margra annarra verkefna.
- Hver eru í þínum augum veiga-
mestu framtíðarverkefni Jafnréttis-
ráðs?
Ég tel í rauninni veigamesta þáttinn
í starfsemi ráðsins þann að marka
stefnu sem leiðir til hugarfarsbreyt-
ingar í þjóðfélaginu. Það þarf að byrja
á byrjuninni, og brjóta niður múrana
sem standa milli kynjanna og skipta
störfum þeirra í hefðbundin karla- og
kvennastörf. Til þess þurfa stúlkur það
áræði að hásla sér völl í námi og starfi
á þeim sviðum, þar sem karlmenn hafa
hingað til nánast einokað og flest gefa
hærri laun. Konur þurfa líka að skilja
að mörgum þeim störfum fylgir
ábyrgð, sem verið er að borga fyrir, og
þær verða að vera tilbúnar að axla.
Þær þurfa líka að geta skapað sér
rýmri tíma. Hver kannast ekki við
hina „ómissandi“ karlmenn sem ávallt
geta unnið lengur, ef eftir því er leitað.
Ekki þurfa þeir að gæta bús og barna,
þó auðvitað séu á því heiðarlegar
undantekningar. Þegar konur ná jöfn-
um rétti á heimilunum, ná þær einnig
jöfnum rétti á vinnumarkaðinum.
43