19. júní - 19.06.1986, Qupperneq 86

BÆKUR • BÆKUR • BÆKUR • BÆKUR • BÆKUR
Höfundar bókarinnar KONUR, HVAÐ NÚ? Efst frá vinstri: Fríöa Björk Pálsdóttir oj>
Guörún Jónsdóttir. Miðröð f.v. Aagot Óskarsdóttir, Margrét Rún Guðmundsdóttir, Esthcr
Guðmundsdóttir, Guðrún Guðmundsdóttir og Þórunn Sigurðardóttir. Neðsta röð f.v.
Svala Sigurlcifsdóttir, Þórhildur Þorlcifsdóttir, Jónína Margrct Guðmundsdóttir, Erla
Þórðardóttir og Helga Kress. Á myndina vantar Jóhönnu Bcrnharösdóttur'og Elínu Páls-
dóttur Flygenring.
loks hvaða árangur hefur orðið. Þetta er
greinargott yfirlit og hún er hóflega
bjartsýn. Það er ljóst að það tekur meira en
áratug til að ná fram breytingum á rót-
grónum viðhorfum til uppeldis og verka-
skiptingar á heimilum.
Fram kemur í grein Elínar Pálsdóttur
Flygenring lögfræðings, Lög og aðrar
réttarheimildir er varða konur, að lögin
birta okkur mynd af breytingum á við-
horfum til kvenna undanfarna áratugi. í
sex áratugi hafa íslenskar konur haft laga-
legt jafnrétti. Veruleikinn er hins vegar sá
að jöfn staða kynjanna er ekki enn tryggð
þrátt fyrir endurtekna lagasetningu um
jafna stöðu karla og kvenna. Til að jafn-
réttislög nái tilgangi sínum þarf að koma
til: „...vilji stjórnvalda til að framkvæma
þau og almennings til að fylgja þeim...“
(46).
Fríða Björk Pálsdóttir þjóðfélagsfræð-
ingur skrifar greinina Menntun kvenna.
Allt frá 1911 hefur ríkt lagalegt jafnrétti
kynja til menntunar og embætta hér á
landi. í marga áratugi fóru aðeins örfáar
stúlkur í æðra nám. Til þess liggja margar
ástæður, en lífseig viðhorf til eðlis og hlut-
verks kvenna vega þungt í þeim efnum.
Enn hafa konur minni menntun en karlar,
og enn velja kynin sér mismunandi mennt-
unarleiðir. Námsval kvenna hefur lítið
breyst, en á sumum sviðum hefur mennt-
un kvenna aukist töluvert á áratugin-
um og nú stunda mun fleiri konur há-
skólanám en 1975. Á hinn bóginn hætta
konur frekar í námi en karlar og þær velja
sér styttra nám. Niðurstaða höfundar er:
„... til þess að breyta námsvali kynja þarf
almenna hugarfarsbreytingu kvenna og
karla" (75).
„Konur verða að breyta starfsvali sínu
og ryðja fordómum úr vegi.“ (114). Svo
mælir Guðrún Guðmundsdóttir viðskipta-
fræðingur í greininni Atvinna og laun
kvenna. Fram kemur, að 1960 var þriðj-
ungur kvenna með einhverjar tekjur, við
upphaf áratugarins nær 60% og nú um
80%. Þá hefur atvinnuþátttaka giftra
kvenna aukist gífurlega, fyrir áratug unnu
rúmlega helmingur giftra kvenna utan
heimilis en nú cr talan yfir tveimur þriðju.
Eins og kannanir sem höfundur greinir frá
sýna, draga barneignir og barnauppeldi úr
atvinnuþátttöku kvenna og hamla sam-
felldu starfi á vinnumarkaði. Þær sýna, að
hægt miðar í átt að jafnræði á heimilum.
Minnstur árangur hefur orðið í launa-
málum á áratuginum og standa konur þar
verst að vígi.
Félagslegar aðstœður kvenna nefnist
grein Erlu Þórðardóttur félagsráðgjafa.
Fjallar höfundur um nokkra málaflokka,
sem hafa áhrif á félagslega stöðu kvenna:
skattamál, dagvistarmál, og trygginga- og
lífeyrismál. Allir þessir málallokkar eru
konum mikilvægir og geta haft úrslitaáhrif
á þátttöku þeirra í atvinnulífi. Fram kemur
að íslenskar konur vinna utan heimilis í
svipuðum mæli og kynsystur þeirra á
öðrum Norðurlöndum en sitja ekki við
sama borð og þær og margt cr óunnið í
þeim efnum.
Esther Guðmundsdóttir þjóðfélags-
fræðingur greinir frá því í grein sinni,
Konur og forysta, að rúmlega helmingur
allra kvenna sem náð hafa kjöri til Alþingis
eru kosnar rétt fyrir og á kvennaáratugi.
Konur hafa á tímabilinu farið í fleiri
ábyrgðarstöður, enda þótt langt sé frá að
jafnrétti ríki á því sviði. Höfundur fjallar
um konur í sveitarstjórnum, á Alþingi, í
nefndum og stjórnum, innan stjórnmála-
flokkanna, í Stjórnarráði íslands, í stjórn-
unarstörfum á vinnumarkaði og í hags-
munasamtökum. Alls staðar hefur þeini
fjölgað sem félagsmönnum, en engan veg-
inn er samræmi í stjórnum né öðrum
ábyrgðarstöðum við heildarhlutfall þeirra
innan samtakanna. Engu að síður hefur á
vettvangi forystu og stjórnmála náðst
rncstur árangur áratugarins.
Um Heilbrigði kvenna og heilsufar fjall-
ar Jóhanna Bernharðsdóttir hjúkrunar-
fræðingur M.S. Þar segir frá þáttum sem
snerta heilbrigði kvenna, ýmsar upplýs-
ingar um heilsufar íslenskra kvenna er þar
að finna og borin er saman tíðni algengra
sjúkdóma hjá konum fyrrog nú. Að auki er
bent á möguleika til að koma í veg fyrir
heilsutjón og sagt frá hvaða heilbrigðis-
þjónusta konum stendur til boða. Efnið er
unnið í hópi sérhæfðra hjúkrunarfræðinga.
Greinin veitir mikilvægar upplýsingar sem
öllum konum koma að gagni.
86