19. júní - 19.06.1986, Síða 87

BÆKUR • BÆKUR • BÆKUR • I BÆKUR • BÆKUR
Listsköpun
Síðari hluti bókarinnar fjallar um list-
sköpun kvenna í sjö greinum. Fyrst þeirra
nefnist Bókmenntir eftir Helgu Kress bók-
menntafræðing. Höfundur gerir þar töl-
fræðilega úttekt á stöðu íslenskra kvenrit-
höfunda á síðustu árum og áratugum
samanborið við íslenska karlrithöfunda.
Margt athyglisvert kemur fram í þeirri
könnun. Kvenfrelsishreyfingin markar
ekki tímamót í sagnagerð kvenna fremur
en í Ijóðagerð, þau eru orðin áður.
Ahrifin „... felast fyrst og fremst í því að
auka konum sjálfstraust til ritstarfa og
opna þeim ntöguleika á útgáfu" (202).
Fram kemur að staða kvenna í bókaútgáfu
á kvennaáratugi cr sú sama og hún var á
árunum 1956-1983 að öðru leyti en þvf að
þær gefa út fleiri barnabækur. „Gullöld
íslenskra kvennabókmennta er á sjöunda
áratugnum. Ekki aðeins tölulega séð,
heldur koma þá fram höfundar og verk sent
síðan hafa borið þessar bókmenntir uppi.
Þetta sýnir að listræn sköpun fylgir ekki
félagslegum hræringum, en gæti verið
undanfari þeirra" (204). Þá bcndir höfund-
ur á að íslenskir kvenrithöfundar njóta
hvorki styrkja né launa í réttu hlutfalli við
útgefin verk sín.
I grein Aagot Óskarsdóttur tónlistar-
kennara Tónlist kemur lram að konum
fjölgar jafnt og þétt í stétt hljómlistar-
manna. Nokkuð jafnt hlutlall karl- og
kvenkennara er við tónlistarskólana en
einungis 15% skólastjóra eru konur.
Stúlkur eru nær helmingi fleiri cn drengir í
skólunum og frá Tónlistarskólanum í
Reykjavík útskrifuðust á áratuginum um
60% konur og um 40% karlar. Hljóðfæra-
val stúlkna er einhæfara en drengja sem
„... leiðir hugann að gömlum en lífseigum
hugmyndum um „kvenleg" og „ókvenleg"
hljóðfæri" (127). Konurspila í hljómsveit-
um en stjórna ekki. Það telur höfundur
stafa af því, að mikið skorti á að konur
njóti almennt sama trausts og virðingar og
karlar. Fáar konur leggja fyrir• sig tón-
smíðar. Höfundur telur það stafa af því að
of lítil áhersla sé lögð á uppörvun sköpun-
argáfunnar í tónlistaruppeldi stúlkna.
Svala Sigurleifsdóttir myndlistarmaður
skrifar greinina Myndlist og greinir frá því
að mun flciri konur stundi myndlistarnám
á kvennaáratuginum en nokkru sinni fyrr
á íslandi. Þær leita jafnt í óhefðbundnar
sem hcfðbundnar greinar myndlistar og
myndlistarkonur almennt hafa orðið með-
vitaðar um stöðu sína sent konur og mynd-
listarkonur í samfélaginu. Þetta þrennt
tclur höfundur afdrifaríkast í þessari list-
grein. „Blómatími myndlistar íslenskra
kvenna er hér og nú" (228).
Við upphaf kvennaáratugar áttu atvinnu-
leikhús 25 ára sögu aðbaki hér á landi, eins
og Þórunn Sigurðardóttir leikstjóri segir í
grein sinni Leiklist. En hefðin nær altur til
aldamóta, og höfundur greinir frá fyrstu
íslensku leikkonunum, sent voru virtar og
dáðar af sinni samtíð og fengu sömu laun
og karlar við söntu störf. Telur hún að
áhrifa þeirra gæti enn. Hún telur árangur
jafnréttisvakningar mikinn innan lcikhús-
anna. Verkefnum unt konur og eftir konur
hefur farið fjölgandi, og miklu fleiri konur
skrifa leikrit á fslandi í hlutfalli við karla en
í nágrannalöndunum.
Guðrún Jónsdóttir arkitekt skrifar grein-
ina Byggingarlist. Þar ketnur fram að af
þeim 43 íslenskum konutn sem eru arki-
tektar, starfi um 30% erlendis. Höfundur
telur að viðhorf kvenarkitekta til starfsins
sé ekki ttð öllu leyti það satna og karla.
„Þær leggja yfirleitt áherslu á hlýleika og
vellíðan fólks en eru minna gefnar lyrir að
reisa sjálfum sér minnisvatða" (263). Hún
telur aö konur eigi erfiðara með að hasla
sér völl í greininni en karlar. Það sé m.a. af
þeirri ástæðu að langoftast séu það karlar
scnt ráða því til hverra er leitað við
úrlausnir bygginga- og skipulagsverkefna.
KO N U R! Velkomnar til vidskipta
KREDITKORT HF. Ármúla 28, sími 685499
Þeir eigi erfitt með að ræða slík mál við
konur og enn finnist mörgum þessi mál
vera á karlasviði.
Þórhildur Þorleifsdóttir leikstjóri skrifar
um íslenska danslist, sem er svo til ein-
göngu borin uppi af konum. Höfundur
rekur þróunina undanfarna áratugi frá
einkaskólum til stofnunar Listdansskóla
Þjóðleikhússins og stofnunar íslenska
dansflokksins. Það var mikilsverður áfangi
sem var árangur áratuga starfs. Höfundur
greinir frá því að um þessar mundir hafi 20-
30 konur atvinnu af listdansi sem dansarar
og kennarar. Umtalsverður árangur hefur
orðið á kvennaáratugi í þessari grein.
Síðasta greinin nefnist Kvikmyndagerð
eftir Margréti Rún Guðmundsdóttur
blaðamann. Þettaeryngsta listgreinin. Við
lok kvennaáratugar höfðu 20 leiknar kvik-
myndir í fullri lengd litið dagsins ljós og þar
af eru þrjár eftir konur. Höfundur bendir
á, að kvikmyndagerð sé fjárfrek listgrein,
og að konur eigi oft erfiðara mcð að fjár-
magna myndir sínar og séu síður ráðnar í
vinnu viö kvikmyndir en karlar.
Hönnuður bókarinnar er Elísabet Anna
Cochran og er hennar þáttur veigamikill.
Utlit og allt yfirbragð er með miklum ágæt-
um og til fyrirmyndar. Tvær prentvillur
þarf að leiðrétta. Konur buðu ekki fram á
Akureyri 1908, það var fyrst 1910 (bls. 30)
og Camilla Stefánsdóttir lauk stúdentsprófi
1889 (bls. 51). Eins og ritstjóri getur um í
formála er ekkert um tómstundir eða
almenn félagsstörf kvenna að linna í ritinu.
Þar vil ég bæta við vísindastörfum margs-
konar, þar sem konur hafa haslað sér völl
og sent gagnlegt hefði verið að fá með í riti
af þessu tagi. En allt um það er bókin
Konur hvað nú? gagnmerkt heimildarit
sem mikitl fengur er að og útgefendum til
sóma. Að lestri loknum erokkur fulljöst að
það cr í launamálunum sem brýnust þörf er
á verulegu átaki í jafnréttisbaráttunni í
náinni framtíð.
CARTIER
llmur fyrir
dömur og herra
PÓSTSENDUM
TOPPTÍSKAN
AÐALSTRÆTI 9-SÍM113760
87