Sameiningin - 01.03.1954, Blaðsíða 4

2
Sameiningin
smæð, sterkan í öllum þínum veikleika, sannan í blekkingum
og hillingum þessa lífs. Horfðu á það, sem gerir þig sjáandi
í öllu þessu myrkri, skyggnan á sjálfan þig, vitandi um
Guð þinn og herra.
Vér höfum sem þjóð stækkað við það að eiga Hallgrím.
Vér höfum vaxið af því að eignast mann, sem ótvírætt er á
efsta þrepi í hópi snillinganna. Hróður vors lands hefur
aukizt við það, íslenzk menning vaxið í augum umheimsins.
Hallgrímur hefur haldið oss upp í þessum skilningi.
En vér höfuð stækkað í annarri merkingu: með enn
öðrum og mikilvægari hætti hefur Hallgrímur lyft oss upp:
Hann hefur hafið íslenzka þjóðarsál með því, sem hann
hefur boðað og kennt, innrætt börnum þessa lands. Hann
hefur ekki aðeins á kvöldstundum föstunnar rofið þekjur
hinna lágu hreysa og greitt þykknið þar fyrir ofan og bent
inn í himininn í svip. Hann hefur með orðum sínum hvelft
hásali himneskra sanninda yfir hvers manns æviskeið frá
vöggu til grafar.
Og hvað er það svo, sem hann festir sjónir á, þegar hann
stillir hörpu sína? Upp hvert er það, sem hann beinir flugi
sálar sinnar? Hvað er það, sem hann einbeitir að öllu geði,
hjarta, rómi, huga og tungu?
„Herrans pínu ég minnast vil.“
Hallgrímur nær árangri, sem á vissu sviði markar há-
tind listrænnar snilli. En hér er ekki listin fyrir listina.
Það er deilt um það, hvort listin sé og eigi að vera fyrir
listina, þ. e. tarkmark í sjálfri sér, eða hvort hún eigi að
hafa manninn að markmiði, miða að því að hjálpa honum
til þess að lifa, skilja sjálfan sig og lífið, njóta sjálfs sín og
lífsins til raunverulegs ábata.
En maðurinn er ekki heldur og getur ekki verið mark-
mið í sjálfum sér, meðan hann veit ekki, hvað hann er
sjálfur, meðan líf hans er rammað þeim rúnum, sem hylja
öll þessi dýpri rök. Á meðan er maðurinn aðeins þankastrik
á eyðifleti, aðeins nóta, sem af ókunnri orsök ómar í myrkri,
aðeins marklaust brot úr hendingu eða eins konar angursárt
og óskiljanlegt atómljóð.
Maðurinn án Guðs er án merkingar og markmiðs og
hvernig má hann þá veita neinu merking, sem hann aðhefst,
eða verða annars mið?