Sameiningin - 01.03.1954, Blaðsíða 19

Sameiningin
17
þat“, segir hann, „hvárki skal eg á þessu níðast ok engu
öðru, því er mér er til trúat“. Svo skildi með þeim bræðrum
og svo skilur með hverjum þeim, sem velja á milli stundar-
tilfinninga og heldni við gefin orð. Gunnar beið bana.
Kolskeggur lifði æ síðan fjarri hinni fögru hlíð.
Ég vel þetta dæmi til að sýna fram á, hversu sterkustu
vottar sannrar karlmennsku og andlegs þreks eru oft finnan-
legir að baki vopnagnýsins og grimmdarlegra hreystiverka
víkinganna. Kolskeg'gur ber með sóma fegursta orðið, sem
tungan í sjóði sínum geymir í þessu sambandi. Hann var
„drengur góður“. Þá sýnir dæmi þetta og vel þá þættina í
skaphöfn þjóðarinnar, sem drjúgum hafa reynzt henni
hamingjuríkir, þ. e. trúmennska, orðheldni og festa. Það
kann ýmsum að þykja, að ég skuli leita dæma í heiðin
tímabil, en því ekki? Munu ekki kostir Kolskeggs hafa
komið honum að notum, er hann síðar tók Kristna trú,
skírðist og gerðist Guðs riddari? Varð og ekki farsæl forspá
og gjörhugul speki Þorgeirs Ljósvetningagoða, er hann á
Lögbergi hinu forna bægði borgarastyrjöld frá bæjardyrum
íslendinga með hinum frægu orðum: „Ef vér slítum lögin,
þá slítum vér friðinn“?
Sjaldan munu þær persónur nefndar samtímis, sem ég
hyggst nú leiða fram sem vitni máli mínu til stuðnings.
Einn mesti kvenskörungur fornaldarinnar, Bergþóra á Berg-
þórshvoli, mælti svo, er dauðinn blasti við: „Ek var ung
gefin Njáli. Hefi ek því heitit honum, at eitt skyldi ganga
yfir okkur bæði“.
Löngu síðar var maður að nafni Jón Arason leiddur að
höggstokknum án dóms og laga. Segir sagan, að ekkert æðru-
orð hafi heyrzt af vörum hans og leið hann þar fórnardauða
fyrir það, er hann vissi bezt og heilagast, trú og þjóðerni.
Báðar þessar persónur áttu og sýndu á dauðastundu það
þrek, sem dugði, er á reyndi. Ég ætla og fyrir víst, að jafn
tígulega og djarflega hefði Bergþóra svarað neitandi hverri
tilraun um að fá hana til að láta af trú á Krist, er þá var
henni kunnur. Það var líka hið sama afl sprottið frá sann-
íslenzku uppeldi og eðli biskups Jóns, ásamt sterkri trú á
Drottin, sem gaf honum djörfung á dauðastundu.
Og um misjafnar götur sögunnar sjáum við, hversu
margir beztu og fremstu menn þjóðarinnar og þeir, sem