Sameiningin - 01.03.1954, Blaðsíða 5

Sameiningin
3
Guðsvitundin, guðsdýrkunin er móðir allra lista og sem
tjáning á tilbeiðslu hefur listin náð hæst á öllum sviðum.
Það er vegna þess, að í leitinni að Guði er maðurinn sann-
astur, frammi fyrir sönnum Guði hefur hann fyrst fundið
sjálfan sig.
„Drepið trúna og listin er dauð“, sagði Goethe. Trúar-
sterkir tímar eru ævinlega skapandi tímar á sviði listar-
innar. Trú miðaldanna skóp þær byggingar, sem um reisn
og handbragð taka öllu fram á því sviði. Trú 17. aldar fæddi
kveðskap með evangelískum þjóðum, sem þær telja með
réttu til mestu verðmæta sinna. Sú trú gaf oss Passíu-
sálmana. Sama trú er aflvaki og efniviður andríkisins hjá
konungi tónanna, J. S. Bach.
Trúarvilltir tímar einkennast m. a. af listrænu fálmi
og fátækt.
Passíusálmarnir eru ekki aðeins ávöxtur af andagift
einstaks yfirburðarmanns. Þeir eru árangur trúarlegrar ein-
beitingar, almennrar djúprar trúaralvöru, sem grundvallast
á vakningu siðbótarinnar og treystist kynslóðum saman 1
markvísri sókn siðbótarkirkjunnar að því að rótfesta hin
endurfundnu, kristnu sannindi með þeim þjóðum, sem hún
komst til áhrifa með.
En ekki hefur allt verið sagt með þessu, þótt kjarni
málsins sé nú á næsta leiti og þegar hafi verið á hann bent.
Hallgrímur minnist Herrans pínu. Hann útlistar Jesú píslar-
minning, sem hann kveðst lengi hafa geymt í sínu hjarta.
Hversu mátti slík umþenking, slíkt efni, lyfta sálu hans,
veita honum slíkan innblástur, verða andleg upphafning
þjóðar vorrar öldum saman? Hvaða huggun er píndum
mönnum að því að hugsa um píndan „herra“? Og hvaða
„herra“ er það yfirleitt, sem pínist? Eru það ekki allt aðrar
hugmyndir, sem vér tengjum við herrahugtakið? Hvaða
örvun, hvaða hugbót gat kúguð þjóð fengið við að minnast
þessarar fjarstæðu?
Hvernig sem þessum spurningum kann að verða svarað,
þá mun flestum þykja sem þetta umhugsunarefni komi oss
nútímamönnum næsta lítið við. Hugsast gæti, að sjúklingar
hér uppi á spítala kynnu að fá einhverja fróun af því að
hugsa um þessa pínu. Og þó — hafa þeir ekki nóg með sína
eigin kvöl? Mun sá, sem heyr sitt vonlausa stríð við krabb-