Faxi - 01.12.1982, Blaðsíða 51

8. febrúar 1925:
HRAKNINGAR A STRANDARHEIÐI
Matthías Hallmannsson rifjar upp atburðfrá unglingsárunum
Atburður sá, sem hér verður
reynt að lýsa, geröist fy ri r 56 árum,
nánar tiltekið þann 8. febrúar
1925, en þann dag bar upp á
sunnudag.
Nokkrum dögum fyrir jól, þá um
haustið kom beiðni til móður
minnar hvort hún vildi lána mig að
Þórustöðum á Vatnsleysuströnd
til margs konar starfa, aðallega til
að hirða kýr og kindur. Annar piltur
hafði verið ráðinn til vetrarins, en
slasaðist og varð að hætta. Ég var
því ráðinn frá áramótum til 14.
maí.
Að morgni 6. jan. kl. 10 lagði ég
af stað með bíl sem Sigurgeir
Ólafsson í Nýjabæ í Garði átti og
stundaði bæði fólks og vöruflutn-
inga, svokallaöur hálfkassabíll.
Um hádegisbilið komst ég að
Þórustöðum. Mér var vel tekið af
fólkinu, en heimilisfólkið var 6
manns; Eyjólfur Þorkelsson, bóndi
og kona hans Steinunn Helga-
dóttir. Sonur þeirra Samúel og
fósturdætur, Guðríður Andrés-
dóttir og Hildur Torfadóttir, dóttir
Torfa í Gilstreymi í Lundareykja-
dal og að lokum gömul kona köll-
uð próventu kerling, sem hét
Margrét, kölluð Manga. Hún hugs-
aði um matargerö og þvoði alla
þvotta. Mér fannst hún eiga illa
ævi, enda var hún einstæðingur.
Það er mikill munur á kjörum
gamla fólksins nú og á því herrans
ári 1925, en samt er mikiö verk
óunnið i þeim efnum, en það kem-
ur.
í janúar og það sem af var
febrúar hafði verið risjótt tíðarfar
en lítill snjór á jörðu, þar til í byrjun
febrúar.
Á laugárdagsmorgni 7. febrúar
kom Sveinn Pálsson bóndi í
Landakoti með boð frá bílstjóran-
um á mjólkurbílnum en hann hét
Bergur Sigurösso.n, mesti gæða-
maður. Boðin voru þess efnis að
tvo menn vantaði til aðstoðar að
koma bílnum áfram í snjónum, en
mikið hafði snjóað aðfaranótt
laugardagsins. Að skömmum
tíma liönum lögðum við af staðfrá
Landakoti, Bergur bílstjóri og fjórir
mokarar með skóflur að vopni, en
til að gera langa sögu stutta er
þess eins að geta að eftir mikinn
þrældóm komum við heim kl. 10
um kvöldið.
En þennan dag hafði komið
maður sunnan úr hverfum og
sagði hann Samúel það í fréttum
að daginn áöur hefði maður frá
næsta bæ farið í heiðina að huga
að kindum og hefði hann séð
nokkrar kindur, sem hann hélt að
væru frá Þórustöðum. Var þá ekki
von á góður, því satt að segja var
mér illa við að þurfa að fara í heið-
Matthias Hallmannsson.
öllu. Þá voru leyndar hættur við
hvert fótmál svo að segja.
Snemma á sunnudagsmongun
kemur Samúel og vekur mig.
Besta veður segir hann og bjart.
Nú er þess að geta að Eyjólfur var
minn húsþóndi, en ekki Samúel,
svo ég spyr í hálfgerðum styttingi.
,,Er þetta skipun frá pabba þín-
um?” Hann svaraði því ekki en fór
ofan í eldhús.
Ég hafði tokið við að klæða mig
þegar Samúel fór. Svo fór ég líka
ofan aö fá mér einhvern bita. Þeg-
ar ég kem ofan í eldhús sitja þeir
þar báðir, feðgarnir. Ég sá strax
að Samúel var kominn í fýlu sem
kallað er, því hann var mjög mis-
lyndur og mjög vanþakklátur við
mig. Aftur á móti voru gömlu hjón-
in alltaf þakklát fyrir allt, sem ég
vann, enda sannar mína sögu
bréfið, sem Steinunn skrifaði
móður minni þegar ég fór aftur
heim, eftir árs dvöl hjá þeim. Sá
vitnisburður hefur alltaf hlýjaðmér
um hjartaræturnar.
Eyjólfur hóf nú máls á því hvort
ég teldi fært að huga að þessum
kindum. Ég spurði hann hvernig
honum litist á veðrið. Hann sagði:
,,Meðan hann er á suðvestan
skiptir éljum, en ef hann gengur í
norður þá má búast við því versta,
en mundu mig um það ef hann
brestur á, þá snúðu strax viö. Ég
vil ekki hafa það á samvisku minni
að senda þig í heiðina í vondu
veðri, þegar þú ert ókunnugur í
heiðinni." Nú var ekki eftir neinu
að bíða. Ég lét á mig vettlingana,
kastaði kveðju á fólkið og hélt til
dyra, en í sama vetfangi kemur
Manga gamla út úr hópnum og
spyr hvort ég sé með góöa vettl-
inga, en svarar sér sjálf og segir
þetta séu gamlir og götóttir
garmar. ,,En ég er hér með nýja
og hafðu þá.“ Ég fann þá og hefi
oft fundið það síðan að gjafmildin
er mest hjá þeim snauðu. Sá
snauði gefur af sínu allsleysi. Ég
skipti um vettlinga og lagði svo af
stað. Hundur var að sjálfsögðu
með í för. Sámur hét hann, gulur
að lit, tveggja ára gamall og vorum
við miklir vinir, en í þessari ferð
brást hann alveg.
Þegar ég kom út fór ég að líta til
veðurs, logn var á þessa stundina,
en útlitið var sannast að segja
uggvænlegt, allur himinn frá suð-
vestri til norðurs var eins og bik og
ýrði snjóhraglanda úr loftinu. Ég
hélt nú af stað til fjalla, sem leið
liggur. Við svokallaða Þómstaða-
borg, sem er um það bil miðja
vega milla bæja og Hrafnagjár
byrjaði að snjóa og þegar ég er
nýlega kominn yfir Hrafnagjá þá
kom gusan, alveg eins og hendi
væri veifaö, svarta bylur og ofsa-
rok. Hefði ég nú fariö eftir fyrir-
mælum húsbóndans þá bar mér
að snúa strax við til byggöa. En
það var ekki af óhlýðni við hús-
bóndann að ég hélt áfram, heldur
flaug mér í hug, ef élið birti um það
leyti sem ég kæmist til bæja þá
yröi ég lítill garpur talinn. En svo
eftir stundarfjórðung eða svo gekk
élið yfir og aftur varð skellibjart. Þá
hló mér hugur í brjósti. En gleði
mín varð skammvin, því eftir stutta
stund rauk hann upp aftur og nú
var vindátt breytt. í staðinn fyrir
suðvestan var hann kominn á
norðan og það var einmitt það
sem Eyjólfur tók sérstaklega fram,
að þá væri frekar von á vondu og
samt hélt ég áfram, en ég fann
það að þetta tiltæki mitt að halda
áfram var ekki rétt ákvörðun. En
hvað um það ég hélt áfram. Ég
var meira en hálfnaður upp að
Keili og þá myndi koma af sjálfu
sér að snúa við. En í þessu sam-
bandi vil ég geta þess að mig furð-
aði oft og mikið á því að þessir
Suðurhverfingar skyldu ekki
stugga rollunum eitthvað áleiðis til
ina, ekki síst þegar snjór var yfir
ORÐSENDING sft
frá Veisluþjónustunni Ipfc
Verslunarmenn, atvinnurekendur o.fl.
Pantið snitturnar á Þorláksmessu tímanlega.
Gleöileg jól,
farsælt komandi ár.
Þökkum viðskiptin á liðnu ári.
íjúnusm
Smáratúni 28, Keflavík— Sími 1777.
FAXI-231