Búfræðingurinn - 01.01.1934, Blaðsíða 39

mun óhætt aö fullyrða,að fjrrir búfjárræktina hefir D-efnið mesta
þýðingu allra fjörefna.
E-f.jörefni er talið hafa þýðingu fyrir æxlun dyranna og frjo-
semi.FvTer KaTdið fram,að skortur þess efnis geti stöðvað. Jproskun
fóstursins,og ennfremur komið^i veg fyrir myndun sæðisfrumanna hja^
karldýrum. E-fjörefni finnst í korni og öðrum fræjum,og ennfremur 1
grænum óurtahlutum.Það geymist vel,en efni,sem myndast,þegar feit.i.
þránar,geta ]?ó eyðilagt þaö.Vegna jiess hve algengt E-f jörefniðer og
hve vwl ]?að geymist,er talið mjög osennilegt,að hufe vort skorti pað,
undir venjulegum kringumsþæðum.Ennfremur ma geta ]?ess,að það er eng-
an vegin fuil-sannað,að hufé Jjurfi á\ þessn efni. ap halda.
B-f.jórefni finnast í flestum venjulegum fóðuftegundum, svo sem
korni,grænf'ó.ðri og heyi.Af þeim eru til tvö afbrigði BL -o^ BU ogy
fylgjast þau venjulega. áð.Skortur á B-'fQÖrefnum veldur'jvi, að dy.rin
hætta að vaxa og'þrifast og veikjast' af ^sjúkdómi,sem í mönnum kall-
ast Beri-Beri.Sa sjúkdómur íeggBt.me^t^á taugakerfið og veldur mátt-
leysi og kfampa.Hann leiðir til yaau^a, á/ skörnmum t.ima,.
Tilráunir/sem gerðar voru í-AméríkUjh^fa^sáhnad,að kyr og kalf-
ar lifðu eðlildgu og" heilbrlgðu lífí í tvö/ár/samfíeytt ,an þess að
fá jQP.kkuð teljandi af B-efnum.í fóðr-inh.Rahnpoknir margra .vxpindir-
manna sýna-'fram'á,að-kúamjplk:"erjúfnáúðrug a,$. Bh-efnum,hvort 'sem kýrn-,
ar fá miklú_B með fóðrinu eða lit,ið jspm /ekkert. ^kýringin á “jþessu at-
riði er í pví fólginvað smávelur í Tflíelt-ingarfærum nautgriparinaurtynda
mikið af B-'efnumíog ..er^ það saírnað mé'ð ítarlógum. rannsóknum. hesskonar
tilraunir Kafa' e.kki verið gerð.ar'/máð-. sauðfé*syo að kunnugt só.En-.
vegna þess að meltingarfæpi sauðf jápi. e r úya j pg. svipuð . meltihgarfærum
nautgripa,hvað byggingu og störf snertirVma.tel.já fy.þlvlst,að B-
f jör.efni^mýndist þaú a. saija hátt.Me^ svín hafa verið /gerðar_-samo'k:on-
ar rannsóknir og'þær,sem'raéur/ykr lysfr,og voru niðurstöðurnar hinar
sömu og hjá. nautgripum. Ennfre/mur! e;d^Jbað:'-sannað ,at) B-f jörefni hafa
litla sem enga þy$ingu í_/fóðrL-hróssa/ Alifugláp, þurfa'aftur á móti^
mikið af B-efnum. B-fjörefni eru semiilega f.leiri en þau tvópsem^hér
hefir verið mínnðt*á,en þetla er þó-hyergi nærri fulJcsnmKidvað ipmþá^
C-fjörefni getur komið í veg .fyrir pg læknað sjuklóminn^skyrbjúf
en hann var áður fyr-m'jðg algengur hjii. f ólki ,-&em nærðist aðallega
eða eingöngu á. niðurso'ðnum mat,reyktum eða söltuðum.Nu á. tímum^er
þessi sjúkdómur mjög sjardgæfurTþyí.-að það-er auðvelt að^koma^l veg
fyrir hann.Ekki þarf annað en a.Ú'neyta litilshúttar af nýjum ávöxtum
(helzt súrónum eða appéisínxun) eða grænmeti-. C-f jörefni myndast í öll-
um grænum jurtum.bað f iixnsjy^þe3pv'egna/_i. Öilu gr.ænfóðri jOg ennfremur
í goðu votheyr,-rófum og Jcahtö^'lum. ÞaÓþolir mjög illa^ahrif upphit-
unar,þurrks ,o.g lofts,og þessvegna ;er.imjjpg' lýtið af því í heyi og
ekkert í korni. 'ðinsu ,
C-fjörefni hefir nauðalíuTavxyrfn búfé^Nautgripir virðast geta
verið algerlega án þess,og/hið sama gildir, "sennilega um sauðfé.
Hinar^húfjártegundirnar allar,að .alifuglumVmeðtöldumiþurfa" svo- lítið
af því,að mjög sjaldan/eða—sennilega^aldrei munIv.ara/um C-f jörefn.is-
skort að ræoa i venjulegú fóðri.Ef kúamjólk^á að innihalaa .mikið af
C-f jörefni ,þar.f þó að vera ,'mþkið af þvi í fóöri ULjblkprkunna.
Af framanskráðu ,,sést, að f jör^fjnin A og D 'skifta,, Íaíigmestu
máli,þegar um fóðrun öúf jáp* er. að‘^ræða. Samkvaemt því,er menn-vita .frfd
ast nu sem stendur,mun ékki vera ástcsáa-itil,- þess nð óttast skort
nokkurra- annana fýörefpa^-Þó er ekki óhugsand-i, að C-skortur 'geti- ver- ■
ið til baga í islenzkri búfjárrækt,ye?piá'þéss-að burrheyio,sem er
okkar ada-lvetrarfó-ður, inhihaldmr m jog '^lipið iaf þvy- Þ.0 er .þeirta frekal
ósenailegt, þegar þesa er.gætt,að C-f jorefni.Úpvirðislí; hafa nauðalitla
þýðingu~fyrir búfe yf irleitt, eins og áður var tekið fraá.En ef -ástæð.;
er til^þess áð. óttast C-skort,munyera hægt, að' komá'--i veg- fyrir hann
með^þvi að hafa ávalþ nolckuð af góðu og^vel v^fexðu vorþeyi til vetr-
arfóðrunar.Votheysverkun'er einnig mjög^æskilegyfrá/öðrum sjóþarmið-
um,og er þetta þvi sjálfsögð^ráóstöfun,Annars stondum við íslending-
ar frekar.vel að^vigi i búfjárrækdnvorri';hvað fjörefni snertir.All-
mikinn hlútá af ári hver jú' lifir búfó vort eingöngu á grænum jurta-
gróðri,en.i honxom1 finnhst'-oll hin.,þékktu f jöre.fpi^Það er. 'þvi.mjog
sennilegt.að skepnur okkar-geti sumarlángt safnap aXlmik'lum fjörefna-
forða i likamanrc.Getur þessi forði komið að gpðum nötum þegar vetrar,
ef með þapf.
Reynúar er þaö éngan vegin vist,að Van íjörefndSkort sé að 'ræða