Búfræðingurinn - 01.01.1934, Blaðsíða 13

11
Jarðj
si,
Fyrir og uiri síðustu aldaiaot
voru
/
grJ otræsi
algengustu lokræsin.
Eri á 'þessari öld,og þá^einkum liin síöustu ár,bafa jarðræsin rutt sor
trgög til rútns og eni mú crðin rlkjandi í lokræsiu hér a laiidi. Gr jot-
ræsagerð hefir minákað að sarna skapi, en af pípuræsuifl#hefir aldrei
lerið gert neítt að ráði,hér á land.i,hvorki fyr né aíðar. Hin mikla
utbreiðsla jarðræsanr.a^orsakast aðáliega af þrennus
l.Þau eru iaikið fljótgerðari én grjotræsin(iíklega h.u.b. 5-var
sinnum)óka.ð hefði,því vérí'ð' akaflega örðugt, að í'ramkværua hina miklu
lokræslu síðustu ára meö grjótræsum.Sumstaðar er heldur ekki völ á
heptugu grjóti í nánd.
að koma beira
vi ð.
;;au vel gc
og póttri

o sr
^ o
2.Jarðræsin eru mikið odýrari,bar serr^hægt
3.i*au virðest hafa sænn'Iega . er.iin;.n, seu þa\
jarðvegi.En þevu^eiga aóeins heiiriá i seig:
myrarjörð meo móundirlagi.
tilraunastigi og'er ekki liægt að
, t
. hettur:
d. í
Btí63a
kennd
Gerð jarðræsai-LP.a 'hefir verið á tilrauna
,áö erín' sé fundi'n noin sórstök gerð, sem
af öllum. Suniir nota stallaræsi, har sem
su
• bestá og viðlír--
vm sitt hvoru rnegin við rermuna,sem að síöustu er gerð með lokræsa-
spaða.Aðrir láta ræsin mjókka jafnt niður í botn og^prengja svo iinausj
um niður,hæfilega langt.pessa síðárnefndu gerð tel eg mi.k.ð betri,en
vil þó gera við hana-breytingartillögu,er nú skal lyst.
Höfuð-breytingin er í því fólgin,að láta ræsio flá mest?þar sém
hnausinn á að liggja.Skal þessu lýst r.okkru nanar,eíinsog”ví’ð”''"böfixm
gert þéss’í ræsi her á Hvanneyri nokkur undanfarin ár við góða rauiir
Miðað er við,að ræsið sé 4 stungur eða um lo5-llo cm og þarf
breiddin að ofan að vera 6o cm.mer hefir reynst 59 cm full lítið.
Stungin 1. stunga 60 cm brei'tt með örlitlum fláa.
2. einnig með crlitlum fláa,mishæðir jafnaöar.
með niklum fláa,skurðurinn sé um skóflublaðs
breidd ne'ð'st.
með ræsaspaða,en stungið fyrir áður með s.kóflu,
síðan hreinsao með ræsasköfu og.botn jafnc
hnausinn bví'Lir á stöll
þá
3.
4.
bvert.
all-
1 meira en^flainn
e st á grasrótinni,
■Fyrsta stungan-grasrótin-er stungin í breiðum kvíahnausum
yfir skurðinn.Aður en þeir erú laggöir niðúr,þarf að stytta þá
mikið og stinga á þá ófugt snið,sem þó aldrei má ver
a fláastungunni,.þvJl að. hnausinn þarf að hví'la sem' áeou - •./w ***X4.*,
pví að þar er hann sterkastur.Mikið ríðui\á því,að hnausarnir sóu
liæfilcg?a langir,þannig að þeir' liggi á)fláástungunni svo þétt,að þeir
lati ekk.I úndan.þótt hoppað sé, ofaná þá af ræsisbakkanum.En ti 1 pcss.
ao þvi skílyrox se fúllnægt, þarf einnig i'láa 3tirngan~aö ver: ve 1
in og jafnt og efnið i hnaúsúnum gott.Undlr hnausúnum 'er þa áðéins
rennan eftir ræsaspaóáun og
gptt. w**-,***. m*«u«wuvuu |...
er þaoHæfilegt, jpiifur og langt
stúng
?ra
er
1
þo betra að.stinga af hnausunuir.,því. að ella getur það laf.að niður
hennuna og stiíjlað^hana.Þegar hháusunum^er þáiinig þrýst' niður í lok-
ræsið standa þeir á mótl því að ræsið xg± sigi saman(þ.e. rennan),og
það gera þeir því betur sem þeir eru neðar í ræsinu.
JDuglegur
1. stunga.
2. stunga.
3. stunga.
4. stunga(með
ræsáspaða).
og vanur maður grcfu
larðræsuin og jafnvel
af jaroræsum og 3
j ar ð ab ótástyrkurinn nem
5 aurua á (íeiigdár)mete
úott er
-p
r 23-5
pár yfI'r
o m. a
en
sem svarar ruml.
aö hafa trescokd
i
langan _ fremst i rasinu,t
sigi
' svo
þess
sern þo cm
aö
siður saman.
Á Iiv e r j u vo r i ^ ( e. t. v.
þarf að hreinsa úr opum
þar safnast saman rauði
sem getur stíflað ræsin
leyti.
Hér er sýnd lausleg teikning af
01
þe:
á'haastin llka)
1okræsanna,þvi að
og ’önnur leð.ja,
að 'mc-ira eða iuinna
þeiiB,'Sem her að ofan er lýst.
Lokræsap3,ógar.Þessi verkfæri, er likjast nokkuð' plóg,fluttust
hingað fýrst rét
1 je^oveginn um
og ioiða vatnið.Hotaðir.
Lokræsapröfur.Með þeim eru gerc
vinnusþarnað'ur,þár se pipur eru notáðar.hær háfa^ekki þýðingú við
venjulega jarðræsagerð,en verði pipuræsi notuð hér i framtíðinni,er
sjalfsagt aö rsyna þessi velkfæri ilarlegal Uuðm"”Uons3Öii.
r 193o.Með þeim eru gerðir. 6-8 cm víóir gangar
cm undir yfirboröi hans.Eiga þeir að haiöasb ornir
í leirjörð erlendis.Ekki nothæfir hér.
cð 19-2o cm 'breið ræsi.Er 'það mikili