Búfræðingurinn - 01.01.1934, Blaðsíða 20

■Lokrædl leiða loft.Eins og kunnugt er, ei.ga , lokræcá .iö leiöa
burtu’ "ik'aö'legt vatn ur 3ar.övegin.ura. En^á eíðari arura hafa raenn fundið.
að 'pau leiöa einnig^ loft 03 hafabví þýðingu fyrir loftakiíti ,jarö-
vegsins.Þetta var,mér vitanlega,-fyrst rarmsakað á noraku tilrauna-
var lokað
stöðinni Voil 1.919 • Hamisoknin var gerö t bar.nig.. Rtósisnunna
loftbétt að öðru en því,að ondi á guraraíslongu var settur 1 saraband
viö ræsið.Yfir skurðinn,sera ræsið endaði í,var svo/bjaidaö og þanni'g
uir. búið, að engin hreyfing var á loftinu^þar i.flni. Eómulíarhnoðri var
síðan hengdur upp í grönnum spctta cg látinn vera rett við opið á
slöngunni,sera var í saubandiy.rið ræsið.Aimar bómullhrhnoórl• var á
sama hátt settur upp rétt hjá,en utan við gumravslöngiSma.Við athugun
kom nú í ljós,að linoðrinn vio slönguopið hreyfðist frá því,þótt
hárrn imoðrinn væri s.lveg kyrr. Oat þaö ekki stafað af öðru en loft-
strauiii ú't•út .fgcsinu í gegnum slönguna.Hið s'ama rnátti s"já með tveimur
logandi Ijósúm/þai? sem annað var haft við op slöngunnar,en hitt rétt
til hliðar við það.t>etta sama var einnig rannsakað á annan hátt;
Nokkuð frá opnara skurði,þar sens lokræsi iá undir,var grafin hola nið-
í ja.rðveg;inn,bó ekki dýpra en svo,að botnynennar var to-þo cn oi-
en ræsið.í botn holunnar var síðan he.lt dálitlu af b.renn.i.stelns- •
kolefni(CSp),en það er ákaflegs daunillur vökvi,.og inoid ínoká'ð'"ofan i
holuná aftúr.Eftir nokkurn tima?misjafnlega langan,-.fannst lyktin af
brennisteinskolefninu greiniiege., í frem.ra opi ræsisins,en þangað
gat það aðeins borist raeð loftstfaura í gegnum ræsið.Við eina athugun
barst brennisteinskolefnið þo m á. 1/2 klst. ,við aðsa lo9 ra á /4 klst. ,
ur
ar
við bá þrið.ju 166 m á tæpri klst. ,og var þa ræsið ekki beint. Hraði
loftstraumsdms,er brennisteinskolefnið barst raeð,hefir
3V.Í
loo
:4'56 m á klst'. og þó heldur m
tima,er brennisteinskolefnið þurf
um 4o-þo cm þykkt moldarlag.Þessar tilraunir
loft.holur japðvegsins tæmast
ur niðúr efEir be'írn i~sömíi att
venb
þess
, , ð gegn-
syna það otvirætt,að
eiri,þegar tekið er tillit' til
fti til að komast niður í ræsi.5
lok.
MGin oí
En af ^þe'ssu
an f rá o£ á
Tei(
"ir,að
*
1
og
ioftholur
ra
Si.
ef tir
ú:
11
ðvegsins
rennur og
•f:
þeim
út
fer loftstraum-
att-upp eftir lökræsunum- a 3
á Voll,meó því t.d. að grafa ho.lu
e.íC
bann hátt á ser endur-.ay,jún stacl L5'ftstráumur
~ tao~. lað
aiveg niður
um mymn. pe 1 rr
ð'Teyiair n,ftt lcfc ut-
1 gágnstæ'ða
var einnig ranns.akað
i lokræsi nokkru ofar
en brennisteinskolefnið var sett niðurfen bar• fannst eng.in lykt
1._/ T _ 1_• • a. l’ 'v, . “ « _-.r _... • rb... • a
af
hann mis-
í stormi
þvi.Lokræsin hafa á þennan þ.áttvmikla þýðingu fyrir loftskiftið 1
jarðveginum og má með nokkruin rétta segja,að þau séu öndunarfæri ham
Hvernig á þessum loftstraumum stendur,er ovíst.Þeir virðast vera
mjög óreglulegir,stundum sterkir,stundura veikir eða jafnvel engir
og einstaka sinnum hafa fundist lítilslíáttar goiukippir inn á við.
Stundum^eru dagaskifti aö styrkleika straumsins,stundum er
jafn á ýmsurn timum sólarlirings.i.ns,hann. virðist ‘jafri3terkur
og í logni,eins hvort sem vatn i*ann eftir ræsinu eða ekki.Orsokir
h&ns eru yfirleitt óþekktar.
hrýstixigur á .jarðveginn örfar lof bsklfti 'hans. Þetta atriði var
einnig rannsakað á tilraunastÖóinní Voll.Eom þ’ár" í ljós,að allu.r
þrýstingur,sem jarðvegur verð'ur fyrir,t.d. af gangi manna og dýra,
völtun o.fí.,hefir talsverð áhrif á loftskiftið allt niour i j/2 m
1 ’rj 14 .. J -■*- loftholur 'jarövegsins,hann
nnir taka loftholurnar til
dar" oö s.ér,en
og "utoncLunin'd Það er því
jarðvegurinn or tálsvert f jaðurraagnaöur ogybek.ur að nokkru
leyti aftur ' fy.rri. lögun sína eftir þrýsting. lað er
aj’pi eða þar um bil.Við prýsting tæraast 1
"andar" frá sér,en þegar þrystingnum linr
sín loft aftur,frá andrúmsloftinu, jarðve.gurinn "an
"innöndunin" verður þó aldrei e.i.ns m.ikil og "útond
auðsætt,að
en ekki ao oíJ.u j*w,* ^ wj. .,. j—>. aj.nu .j^ j.
undravert,hvað mjóg lítiil þrý.stingir getur verkað 1 þossa átt. Hans
verður mest^vart í mýrarjörð.Með nakvæmuia tækjum raátti þar finna
ahrif af þrýstingi með einum fingri í 1 m fjarlægð,með fe.ti^í. 2 m
f je.rlægð og begar dráttarvél var ekið yerkáði hún 3 m ut f.rú sér.
Það er því auöséð,að vöitun,ekki sízt á mýrarjorð,hefir ekki aðei.ns
hún m,jög loft-
ar þar meiri. 03
_en þess er sér-
mikil þörf í mýrarjörð.Iuýrlendi þykir og erlendis gefa gott
Æa ætla að það standi í nokicru sambandi við það,að dýrin
'troða hana saman og örfa ioftskiftið á líkan háct og vóltun.VöJ.tun
er nauðsynleg við alla ræktun,einkum á mýrarjörð,og hefir iiér veriö
minnsc á eina þýðingu hennar,sem mé.r vitanlega hefir
a fyr hér á iandi.
stakle
beitiland.Ma
ekii.i.
Guðmundur
verið bent
jónsson.