Búfræðingurinn - 01.01.1934, Blaðsíða 41

29
I
þurrkinn og geynslun:
irdklu leyti sem^hægt
þunga af hinum ýmsu f<
um D og^E,eru tæplega eins átyggilegar og uia hin^f jórefnin.Gildir
í»etta sérstaklega um E,enda or pao tiltölulega lítið raunsekað,enn
sern komið er.
torir
munasson.
Nokkrir algengir sjúkdómar í mjólkurkúm.
í~höði. ~
m Hver er otsok doðans? Þessari spurningu hefir ,ekki verið svarað
fyllilega ennþ'á.Margar skoðfenir og getgáéur hafa koir.ið i'rain um það,
hver muni vera orsök doðans,en engin peirra Lefir staðist gagnryni,
nema ef vera sjsyldi s.ú pýpasta ág. kém.ég að því s-íðar i þessari grein.
hví var lengi vel haldið fram,og er ef til vill erufþá haidið
fram af^suipum.að doðinn. stafaði afeiturefnuin, sem myndnðust 1 líkam-
anum sjálfum.Sumir álitu,að þéss.i éitnréfni mynduðiist í legimi,aðrir
að þau..kæmu frá meltingarfærunum,og enn aðrir heiclu því fran,að eit-
urefnin mynduðust. í júgrinu.Eiturefni ]?essi áttn að verka sem vcðva-
og taugaaitur,en aðaleinkenni doösns^eru í flésLmun tilfellure lömun
oða máttleysi alls líkamans.Danski dýralæknirmnn ar. Smití.t frá Kold-
ing,sem fyrstur.Xann nokkurnvegin örugga aðferð,ti.l bess að læima
doðann,var einnig^þeirrar skoðunar,að orsök doðans værú eiturefni,
sem mynduðust\ í júgripLUj9G,á peirri skoðun 'byggðls.t lækniúgaraðferð
hans.Y,i.ð efnabreytingar .r kamgnum.jnyndast Wlitaf nokkuð af..járgangs-
efnum s’amhliða^hinum ga'gnlegu efnum. Likamiiín losar sig við Jpossi ur-
gangsefni jafnóðum neð^þvaginu,við •.svitaútgufunjí gegnum lungun eða
lifrin ummyndar þaHsi úrgangsefni og gerir þau oskaðleg.Smidt áleit,
yð við hinar öru efnabreytingar, sem fram fara í kýrjúgrinu um burð-
inrA,þá myndaðist talsv^rt af pessym úrga.ngsefnim,þvi meira sen; dcýrin
er nythærrþog 'gæti svo\£arið,likaminn gæti^ékki iosað sig við hin
skadlegu úrgangsefni iafnóðum,þau verkuðu þá á líkamann sem.eitur^og
framkölluðu þernan sjukd.5m( aðall. lönrun), sem nefndur er doði.'Að álíti
nr. .Smidlis var\to.auðsynlegt að gera" þessi efni óskaðleg eða upphef ja
verkun þeirra ,9g~það hugðist hann gera með því,að dæla,joðkaiíun-
hpplausn inní júgrið.Þessi læ.kning reyndist svo vel,að úr bessu var
hægt að lækna flesýar do_ðaveikar kýr,en áður drapst um 5o %. þeirra
pua,s^m^fengu ‘þoða.Seimia jkomus± menn að raunrum það,aö vatri dælt
^-iin í -júgriö láekn'aöi engu ísíður doð.a pn joðkalíuraupþlausn,og nokkru
seinna^var lofti dælt imi í júgrið'-með ennþá beti-i arangri.Ýar þá um
leið fotunum kippt undan þessari.kenningu,að doðinn^stafaði af eitur-
^yndun^í júgrinu,enda vita menn ekki til þess,að mjólk úr doðaveikum
hum s.é skaðleg til neyzlu.
Þrátt ’fyrir það að þessi ágæta~”lækning á doðanma var fundin,var
^amt spurningin'alitaf suisamárHver er or.sök doðan's? >.0g,svörin hafa.
Ýerið mörg,en e^kert þeirra hefir getað gefið fullnað'arúrlausn.
hir-á- seinni áruIuvirðast menn samt vera komnir ^nálægt því, hver orsök.
9°ðana se,með rannsóknun á efnasamsetningu blóösins í doóaveikuni kúm..
A ST'limim 1 QOI_I QOt r, ha I 0 -i -f-Mm a P ',mo-rví cilnim ca ncimn ir T c>_
aruaum 192.2-1925 var þvi haldið fr<am ai’ ameriskum og^sænskiuu v_._
ladamönnum,ad doðinn stafaði af drúfusykurskorti í blóðinu^og voru
ymsar tilraunir ge.rðar,til þess að sanna,að svo^væ.ri.Margt í þessum
J-lraunum benti til þess,að menn væru- þarna á réttri leið,en rann-
^™ir, se.m_ srðan hafa verið gerðar,hafa ekki getað staðfest ,aö þessi
°koðun^væri rétt, enda rnunu menn almennt vera horfnir frá henni nú.
„Su skoðun,s3iri nú^er efst á baugi um orsök do,ðans,er sú,a.ð ofllt-
se af kalslum í bléðinu eða réttara sagt,að k>. 1 slum,iafnværi iTkám-
Jþaskist^F^oði'ð EaíT ekki í sér nægar kalsiumr!ónir , en'þao er "li k-
ybu VIð hina skyndilegu o.g öru. mjólkurmynd.un x
ugnnu
^anumuCÍTf^
uin bupöinn minnkar kalsíumforði blaðsins og gengur.-það kalsíum til
í,Yolkurinnar.Er talið,að,kýr með doða hafi um helmingl minna kalsíum
oloðinu en eðlilegt^er.Rannsóknir hafa einnig leitt það.'í ljós,aö
yOaldkirtillinn, en sér^taklefea,.°aukaskjaldkirtillinn raði miklu um
"^-nsiuiujafnvægið í hlóðinu.Sé t.dJ aukaskjaldkirtillinn fjarlægður,