Búfræðingurinn - 01.01.1934, Blaðsíða 14

L 2
L'
-)ipu:r ur
tre,
Less er getið í greininni "'Jarðræsi"
séu lítið notuð her á landi.Árið 19?o var
her £
alls
íruir.
ið
rert
94242
Clj.! ,
lokræ
t
pxpuræsi
jura
af
m ,þaraf jarðræsi 38^45#m ,srjótræsi 15211 m ,on pípuræsi að-#
ems 486 ni .Þau eru aftur á móti algengustu ræsin orlendis og eru ba
næstum eingöngu notaðar pípur úr br&nnduin leir.Lessar pipur eru
dýrar.munu nú kosta i Ðanmórku um kr. 29,oo hver.iir loo m (6,5 cm
víðar).Þær em þungar í sér, 1 oo m. v'ega uiu ‘8oo kg og aúk þoss^er
alltaf hætt við,að nokkuð brotni x löngum fTútningum.Þessar pipur' ^ :
mundu því verða' dýrar hingað komnar fra útlöndum»En þratr fyrirýþað
má telja líklegt,að það mundi borga sig að nota#þær þar,sem ekki er
hægt 8ð koma við jarðræsum og örðugt er með grjot :l ghjotræsi.Og þar
sem-.kaupa verður alla vinnu að til grgótræsagerðár,tel og að ven.iu-
lega mundi ódýrara að nota bronndar pxpur.
Það hefir nokkuð verið rætt og rita'ð lun það,að stofna verksmiðjur
hér á landi,ti1 þess að brenna leir í pípur.fír víssal'ýrír þvi,áö
áll-víða her á landi or til nothæfur leir#til þessa.Um framtíðar-
gildi þessarar hugmyndar skal ekki rætt hér,en sem stendur viröast
litlar lxkur til þess,að hún komist í framkvæmd. á næstu arum. s ->
Vopna þc3ö". ,sca uo . c er getið,hvað leirpipurnar eru dýrar og
erfiðar í fiutningum,hefi'r á siðustu árum auklst m.jög £J.'iugi manna
fyrir pípum úr tre.Norðmenn og Svíar hafa bú.ið til margar ger'ðxr af
þexin og erú þær yfirloitt talsvert ódýrari en lelrpxpur af sömu
vídd,á sumum munar jafnvel urn helming.Auk þess eru þær
Of
urn neiming. Auio pess eru pær mikio lettari
ö ódýrari i flutningi,svo að gera ma#ráð fyrir,að Lingað _ koranar
mundu þær venjulega verða helmingi ódýrari en leirpxpur eða meira.
Það er því full ástæða fyrir okkur,að fylgjast vel með,hvað gerist
á þessu sviði#hjá frændþjóðum okkar.Skal ura þetta fárið^nokkrum c-róum.
l.P.ípur úr tréþynnum.Árið 19'26 byrjaði tilraunast jor: A tt"--
ingstad ao gera tilráunir raeð pípur úr tréþynnum aöeins 1, ____
þykkt. Tréþynnan er skorin í hæfilega stærð, síðan er h.ún latin x sér-
staka þer til gerða vél,þar sem járnsívalningu.r vefur um sig plöt-
unni gg eftir það eru samskeytin heft saman með tveimur grönrnm
A. Ilönn-
7 mm
er
listum.Pipan er þá tilbúin 7 cm#við að innanmáái og 1 rn á lengd,
Vélin getur búið til þoo pípur á lclst.Iíún kostar#um lþooo
verksmiðja ' í fullkomimm stíl mundi , samkv. áætlun Hönriingstads,
kosta um 80000 kr. í Noregi.Veröiö á hverri 1 m pípu tolur Iiönning-
stad að muni verða um 1,5-18 aurar,eftlr því lxvort bær oru karboli-
seraðar eða ekki.En þær eru akáflega. léttar,loo m vega ekki meira en
um#44 kg .Þær eru sendar í rimlakössurn,loo 1 hverjum og eru þær mjög
ódýrar 1 flutningum.Bezt er gera þær úr asp.
1926 voru pípur þessar fyrs.t laggðar í"Tokræsi á tilraumastöðinni
eru ágætar enn.Við fengum#einn
_______________________________________________ ’ ?
lega,ekki v
liafa þær,mer vitanl
Porus i Noregi og verkanir þeirra
kassa af þessum pípum að Hvanneyri voiTá.ð 1933
lega,ekki veríð fluttar hingáð til lands fyr.Haustið 1933 var nokkuð
af þeim laggt í#lokræsi,en afgan^urinn mun verða laggður vorið 1934.
Verður skýrt frá reynslu beirra x þessu riti síðar.Sumum ka.mi að vxrð
ast,að pípur þessar séú svo veikbyggðar,að þær þoli ekki þrýsting
jarðvegsins, en það virðist okki koma ao' sök.Þegar þær eru laggðar
niður þarf að þrýsta .jarðvegimúh nx3~ur 'me'ð~boim , svo að þrystirigur-
inn á#þær verði nokkuo jafn öllu megin og kemur það þa alls okki aö
sök,þótt þær sóu þunnar.Annars eiga þær að þola um loo kg þrýsting
hver pípa og Hönningstad telur,að jarðvegsþr. muni ekki vera moiri.
2. Pxpur úr holi.ua staurum. IJm -eða rett fyrir 195o fonn Gustaí'
Ericsson Svíþjóð~upp eftirfaranái trépípugerð:Tekinn er sívalur staur
talsvert grennri en venjulegur,girðingastaur,og klofinn efti.r endi-
löngu x miðju.í miðjan sárflSíxnftvi-Pnn'eo^áfli húin. til laut inní
b.áða helmingana og þeir syo festir saman aftur og er þá innan 1 þeim
5-6 cm víður gangur,en útúr honum liggja smágangar hingað og þangað,
þar sem vatnið á að komast inn.Annar endi staursins er do.litið mjórri.
en hinn og líka oft gerður grennri,en hinn endinn víkkaður með bor.
Gengur svo mjórri endinn irmí þann sverari á næstu pípu og svo#koll
af kolli.Pípurnar eru búnar til í scrstakri vcl,er gerir 2ooo á dag.
Þær kosta um 11 aura h.ver m(þaraf efni 5 aurar),en#flutningskostnaður
mundi verða mxkiTl hin^að.Fær vekja miklalathygli 1 Sviþ,ióð.
3»Vérksmi'ð.ia ein 1 Kristiansand Noregi hýr bil trépipur 1,6 m
langar,5 cm vxðar,þykkt trés í þeim er 2 'cra og kosta 22 aura hvcr m.
Guðm. Jonsson.
»