Morgunn - 01.12.1938, Síða 106

230
MORGUNN
ast því. Um allan þorra presta mun óhætt að segja, að þeir hafi
tekið því með stillingu, og fráleitt hefir það verið með öllu án
áhrifa, að þáverandi biskup, Hallgrímur Sveinsson, hneigðist strax
að spíritismanum. En fegursta minnismerkið um viðsýni og frjáls-
lyndi andlegu stéttarinnar á þeim umbrotatímum er þó að finna í
málgagni sjálfrar þjóðkirkjunnar, Nýju kirkjublaffi, sem hóf göngu
sína í ársbyrjun 1906, undir stjórn þeirra prestaskólakennaranna
Þórhalls Bjarnarsonar og Jóns Helgasonar. Það er liklegt, að seint
firnist yfir greinarnar í fyrsta árgangi blaðsins. Orðalagið á rit-
stjórnargreinunum um þetta efni ber þess ótvíræð merki, að Þór-
hallur muni að mestu eða öllu leyti hafa fært þær í letur; en
hvor þeirra sem gerði það, ákvarða þær greinilega stefnu blaðs-
ins, og á henni báru þeir báðir jafna ábyrgð. Eðlilega kennir þar
nokkurs misskilnings á sumum atriðum, en þó furðulega lítils, og
flest eru varnaðarorðin þess eðlis, að þau hefðu vel getað verið
runnin frá sjálfum höfuðleiðtoga hreyfingarinnar, Einari H.
Kvaran, og eru enn í dag í gildi.
Athyglisverð eru þessi orð í næstfyrstu greininni: „Nái rödd til
vor frá andaheiminum með þann boðskap (þ. e. framhald lífsins),
og vér neyðumst til að trúa því, að sú rödd sé þaðan komin, þá
færi titringur um marga mannssál, sem alveg sinnulaust hefir
heyrt þann lærdóm stöðugt fluttan í kirkjunni".
Er nú þessi sannleikur orðinn fyllilega ljós öllum íslenzku
prestunum eftir meira en þrjá áratugi?
Undir áhrifum frá Laxdælu endar greinin á þessum orðum:
„Hún mundi skipshöfnum skifta viðkoman þann dag, er þeir
Guðmundarnir létu sannfærast“.
„Guðmundarnir“ eru vitaskuld hinir þrír nafntoguðu læknar úr
Húnavatnssýslu, og það var ekki langt frá að hún yrði spá þessi
geta hins spaka manns. Þess var þá ekki langt að bíða, að Guð-
mundur Hannesson ritaði hinar frægu Norðurlands-greinar sínar,
þær er ameríska sálarrannsóknafélagið birti í enskri þýðingu 1924
(en eftir þeirri þýðingu voru þær svo komnar út bæði á þýzku og
frönsku áður ár væri liðið). Það er víst rétt, að viðkoman, sem þær
greinar ollu, skifti æði-mörgum skipshöfnum. Efast eg þó um, að
Guðmundur Hannesson telji sig, eða hafi nokkurn tíma talið sigi
spíritista, en óslitin sannleiksleit hefir alt líf hans verið. Annar
Guðmundurinn, Magnússon, lýsti yfir því, að hann væri í engum
efa um það, að spíritistar færu með rétt mál um framhaldslífið og
sambandið við annan heim. En hann bætti því við, að þetta væri
efni, sem ekki vekti neinn áhuga hjá sér; sin áhugamál væru á
öðrum sviðum. Um hinn þriðja, Guðmund Björnsson, er mér með
öllu ókunnugt, en benda má á hin eftirtektarverðu orð hans í fyr-