Sindri - 01.10.1922, Blaðsíða 13

SlNDRl
TÍTANHVÍTA
115
Það var á árunum 1908 og 1909, að norskur háskólakennari var að
rannsaka, hvaða leið væri til þess að færa sjer í nyt hinar auðugu títan-
nánuir Norðmanna, og uppgötvaði hann þá hina ágætu eiginleika títan-
járnsins til málningar. Síðan hafa norskir verkfræðingar og vísindamenn
lagt hið mesta kapp á að vinna fyrsta flokks málningarduft úr þessu efni,
og árið 1919 var svo góður grundvöllur fenginn, að hægt var að reisa
fyrstu verksmiðjuna.
Aðaldrættirnir í lilbúningnum eru þessir: Hráefnið er flutt til hafnar
á járnbraut, og mestur hlutinn af járnoxydinu skilinn frá, svo að inni-
haldið af títanoxydi er rúmlega 40°/o. Þaðan er svo fluti sjóleiðis til verk-
smiðjunnar, sem er reist í Fredrikstad. Þar er þurkað og malað vandlega
og síðan blandað með sterkri brennisteinssýru og hitað. Við það leysist
titanjárnið í sundur, og brennisteinssýran gengur í samband bæði við járn
og títan. Þegar efnabreytingin er um garð gengin, og blandan kolnuð og
orðin að harðri köku er mulið í gaddamyllu (Desintegrafor) og Ieyst í
vatni. Ef upplausnin er hituð, gengur titanið úr efnasambandinu og fellur
til botns, sem títansýra, en eftir verður í upplausn járn og brennisteins-
sýra. Títansýran er þvegin vel með vatni og síðan glóðhituð í ofnum af
líkri gerð og notaðir eru til sementbrenslu. Við það fer alt vatnið burt
og títansýran verður krystalkend. Ur ofninum kemur hún í linum köggl-
um, sem auðvelt er að mala. Til þess að fá efnið sem fingerðast og jafn-
ast er einnig notaður loftstraumur. Verksmiðjan getur unnið á ári 3000
tonn af titanhvítu úr 8000 tonnum af titnajárni.
Aðalkostir titanhvítunnar eru haldgæði hennar og sterki litur. Hún
þolir meðal annars brennisteinssýru og brennisteinsvatnsefni, enn fremur
saltvatn.
Blýhvítan hefir hingað til verið talin besti hvíti liturinn, en hún hefir
þann mikia ókost að vera eitruð. 1 mörgum löndum er hún algerlega
bönnuð, í öðrum er hún að eins leyfð utanhúss. Blýhvítan er mest notuð
í Ameríku og Englandi. Hún verður svört af brennisteinsvatnsefni og þolir
illa sýrur. I Evrópu er sinkhvítan aðalega notuð. Hún gefur fallegri lit
en blýhvíta og er ósaknæm, auk þess er auðveldara að mála með henni,
en hún stendur blýhvítunni að baki, að því er snertir haldgæði og litmagn,
Titanhvítan er algerlega ósaknæm, og hún gefur sterkari lit en blýhvíta
og sínkhvíta. Norskur háskólakennari, að nafni Goldschmidf, hefir komist
að raun um, að litstyrkleikinn er meðal annars háður ljósbrotinu, og því
meiri munur sem er á ljósbroti málningarduftsins og olíunnar, sem notuð
er í málninguna, því sterkari er lifurina. Sje brottala (Brydningsexponent)
linoliu sett = 1, verður hún fyrir sinkhvítu 1,34, blýhvítu 1,36 og títan-
hvítu 1,7—1,8. í þessu liggja aðallega yfirburðir títanhvítunnar, hvað lit-
styrkleika snertir.
lðnaður þessi er á byrjunarstigi, og það er ekki gott að segja, hvaða
þýðingu hann kann að hafa í framtíðinni fyrir ýmsar aðrar iðnaðargreinir.