Morgunblaðið - 04.01.2009, Blaðsíða 4

4 FréttirVIKUSPEGILL
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. JANÚAR 2009
Eftir Þorbjörn Þórðarson
thorbjorn@mbl.is
Ý
mis úrræði koma til skoðunar hjá bönk-
um vegna úrlausna fyrir fyrirtæki í
rekstrarerfiðleikum. Við beitingu
slíkra úrræða þarf oft að beita hug-
lægu mati. Glitnir hefur riðið á vaðið
og gefið út verklagsreglur sem starfsmenn bank-
ans hafa til hliðsjónar. Reglurnar voru gefnar út í
framhaldi af yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar frá
byrjun desember um aðgerðir til að bæta rekstr-
arumhverfi fyrirtækja.
Fyrir liggur að stór hluti fyrirtækja í landinu er
tæknilega gjaldþrota, þ.e. ef þau væru gerð upp
núna myndu þau skila neikvæðu eigin fé. Í regl-
unum koma fram þau viðmið sem á að fylgja við
mat á því hvaða úrræðum skuli beita ef fyrirtæki er
í vandræðum. Hjá Kaupþingi og Landsbankanum
hafa verið lögð drög að slíkum reglum en þau hafa
ekki verið samþykkt, en fastlega er búist við að
reglur bankanna muni grundvallast á sömu sjón-
armiðum og reglur Glitnis, enda kom fram í yfirlýs-
ingu ríkisstjórnarinnar að viðbrögð bankanna ættu
að vera samræmd.
Lundúnaleiðin
Í reglum Glitnis kemur fram að ef sjóðsstreymi
fyrirtækis er jákvætt, þ.e. tekjur að frádregnum
kostnaði, opinberum gjöldum og fjárfestingum í
fastafjármunum og veltufjármunum, fyrirtækið
þolir skuldsetningu og getur greitt af lánum og
greitt vexti, mun almenn fyrirgreiðsla duga fyr-
irtækinu og það þurfi ekki á víðtækum aðgerðum
að halda. Ef fyrirtækið hefur neikvætt sjóðs-
streymi þarf að athuga hvort rekstrargrundvöllur
sé fyrir hendi. Sé hann ekki fyrir hendi verður farin
fullnustuleið og gengið að eignum viðkomandi fyr-
irtækis og þær síðan seldar hæstbjóðanda í þágu
kröfuhafanna. Vera kann að rekstrargrundvöllur
sé til staðar þrátt fyrir neikvætt sjóðsstreymi eftir
könnun á grundvelli svokallaðrar Lundúnaleiðar.
Um er að ræða alþjóðlegt viðmið um úrlausn lána-
mála á grundvelli frjálsra samninga kröfuhafa sem
nýju ríkisbankarnir þrír hafa ákveðið að fylgja þeg-
ar því verður komið við. Ef rekstrargrundvöllur er
til staðar og ef fleiri en einn banki er í hópi kröfu-
hafa koma bankarnir sér saman um einhvern
banka sem verður í forsvari fyrir þá. Bankinn ætti
síðan að leitast við að sammælast við aðra kröfu-
hafa um að þeir gangi ekki að fyrirtæki í vanskilum
tímabundið, reynist slíkt forsenda þess að hægt sé
að vernda verðmæti.
Ef fyrirtækið hefur jákvætt sjóðsstreymi og þol-
ir skuldsetningu en getur hins vegar ekki greitt af
lánum er athugað hvort hagsmunum kröfuhafa sé
best borgið með Lundúnaleið. Mögulegar nið-
urstöður úr athugun eru að bankinn breyti skuld-
um í hlutafé, afskrift skulda eða að nýr eigandi
leggi viðkomandi fyrirtæki til nýtt eigið fé ásamt
bankanum. Bankastjórn tekur slíkar ákvarðanir
hverju sinni. Önnur úrræði eru lenging lána, skuld-
breyting eða breyting á skilmálum lána, sala eigna,
eða aðkoma nýrra hluthafa, sem eru í verkahring
sérstakra lánanefnda. Að sögn Más Mássonar upp-
lýsingafulltrúa Glitnis hafa slíkar lánanefndir verið
lengi starfandi í bankanum og eru þær skipaðar
lögfræðingum og sérfræðingum á fyrirtækjasviði
bankans.
Við ákvarðanir á úrlausnum rekstrarvanda fyrir-
tækja þarf að vega og meta t.d. áhrif hagsveiflna á
fyrirtæki, en þau eru misnæm fyrir sveiflum. Áhrif
verðbólgu og gengisþróunar. Einnig þarf að huga
að samkeppnisstöðu, þjóðfélagslegu mikilvægi og
rekstrarafkomu undanfarin ár og hæfi stjórnenda
til þess að reka fyrirtækin.
Eignir seldar eins fljótt og kostur er
Glitnir hyggst selja hlutafé sem hann kann hugs-
anlega að eignast í fyrirtækjum í óskyldum rekstri
eins fljótt og kostur er og mun í þeim tilgangi leita
eftir tilboðum á opinberan hátt. Bankarnir þrír
hyggjast stofna sérstök félög utan um eignarhluti
sína í fyrirtækjum í samræmi við lög um fjármála-
fyrirtæki. Hefur Glitnir tekið ákvörðun um stofnun
fjárfestingarfélags, fasteignafélags og rekstrar-
félags í þessum tilgangi.
Reksturinn afeitraður
 Með fjárhagslegri endurskipulagningu er eitrið fjarlægt úr rekstri lífvænlegra fyrirtækja
 Ekki sanngjarnt að bjarga eignarhaldsfélögum  Bankarnir smíða verklagsreglur
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Glitnir Bankinn hefur smíðað vinnuramma um
úrlausnir fyrir fyrirtæki í rekstrarvandræðum.
 ÞÆR upplýsingar fengust hjá
Glitni að verklagsreglur sem bank-
inn hefur gefið út séu leiðbeinandi
vinnurammi um úrlausnir fyrir öll
fyrirtæki sem bankinn hefur lánað
og eiga í erfiðleikum. Eiga regl-
urnar jafnt við um stór, lítil og með-
alstór fyrirtæki.
Hins vegar liggur það í hlutarins
eðli að Nýi Glitnir og nýju ríkisbank-
arnir yfirleitt ráða ekki við að taka
yfir mjög stóra skuldunauta í ljósi
þess hve eigið fé nýju ríkisbankanna
er takmarkað. Til dæmis mun ekki
koma til kasta reglnanna vegna
skulda Milestone við Glitni þar sem
þær skuldir eru í gamla bankanum
og því fer skilanefnd gamla Glitnis
með þær, en gamli Glitnir er helsti
lánardrottinn Milestone. Ekki er tal-
ið gerlegt að færa eignir Milestone
inn í nýja bankann þar sem slíkur
eignarhluti yrði mjög íþyngjandi
fyrir banka með eigið fé upp á ein-
ungis 110 milljarða króna.
Fjárhagsleg endurskipulagning
Milestone er sem stendur á loka-
stigi. Hún gerir ráð fyrir því að nú-
verandi eigendur félagsins, Karl og
Steingrímur Wernerssynir og
stjórnendur þess reki það áfram.
Eignir Milestone eru í dag metnar á
60 milljarða króna en skuldir á 115
milljarða króna.
Hið sama gildir um skuldir Baugs
en þær eru við gömlu bankana og
eru þær því í eigu bankanna og
kröfuhafa þeirra. Um þessar mund-
ir er verið að endurskipuleggja
starfsemi Baugs í samstarfi við
bankana. Sé miðað við skuldastöðu
og verðmæti eigna um mitt þetta ár
voru eignir Baugs umfram skuldir
70 milljarðar króna. Hins vegar hef-
ur verðmæti þessara sömu eigna
rýrnað í kjölfar bankahrunsins.
Skuldir Baugs við íslenskar lána-
stofnanir námu um mitt þetta ár 160
milljörðum króna, að því er fram
kom í grein Jóns Ásgeirs Jóhann-
essonar í blaðinu sl. mánudag.
Gildir ekki um stærstu
skuldunauta bankanna
 Á FUNDI við-
skiptanefndar
Alþingis með for-
ystumönnum úr
atvinnulífinu
fyrr í haust kom
fram að 60-80%
allra fyrirtækja í
landinu væru
tæknilega gjald-
þrota. Um er að ræða þau fyrirtæki
sem eru með stóran hluta skulda
sinna í erlendri mynt og eigið fé
hefur brunnið upp vegna veikrar
krónu. Verklagsreglur bankanna
eru til þess að finna lausnir á vanda
slíkra fyrirtækja. „Eigna- og
skuldastaða fyrirtækja frá því sem
var er að mestu óbreytt,“ segir Jón
Steindór Valdimarsson, fram-
kvæmdastjóri Samtaka iðnaðarins.
„Ég er bjartsýnn á að það takist
að halda fleiri fyrirtækjum gang-
andi og þessar verklagsreglur eru
e.t.v. til þess fallnar að stuðla að
því,“ segir Jón. Hann segir að úr-
ræði á grundvelli reglnanna, frest-
ir, lenging lána o.s.frv. breyti ekki
raunverulegri stöðu fyrirtækjanna.
„Mörg fyrirtækjanna eiga sér samt
lífsvon og eru með greiðsluflæði.
Fyrirtækin eru misjafnlega stödd,
jafnvel fyrirtæki í samkeppni.
Menn hafa áhyggjur af því að í nú-
verandi árferði verði þeir sem
sýndu varkárni í góðærinu komnir í
samkeppni við fyrirtæki sem fá
björgunarhring. Því er svo mik-
ilvægt að það sé uppi á borðum
hvernig þessi mál eru unnin,“ segir
Jón Steindór Valdimarsson.
Mörg fyrirtækjanna
eiga sér ennþá lífsvon
„ÞAÐ er ekki hægt að slá því föstu
að einhver ein úrlausn sé betri en
önnur fyrir fyrirtæki í rekstrarerf-
iðleikum. Það verður að meta fyrst
hvort fyrirtæki geti haldið áfram
rekstri, þ.e.a.s. hvort fyrirtækið sé
að skila einhverju meiru en fengist
með því að leysa það upp og selja
eignirnar.
Það er alltaf matsatriði hvort
fyrri eigendur eigi að eiga eitthvað
í fyrirtækjum eftir fjárhagslega
endurskipulagningu. Ef viðkom-
andi fyrirtæki á ekki fyrir skuldum
geta fyrri hluthafar varla gert
kröfu um að fá að stjórna því
áfram.
Það getur verið réttlætanlegt í
ákveðnum tilvikum að banki sem
er stór lánveitandi fyrirtækis taki
það yfir og selji hæstbjóðanda ef
fyrirtækið getur ekki staðið í skil-
um við kröfuhafana. Eigendurnir
verða hreinlega að sætta sig við að
kröfuhafar reyni að gera sér fé úr
fyrirtækinu með þeim hætti sem
þeir telja skynsamlegast. Nýir eig-
endur gætu hugsanlega tekið betri
ákvarðanir og leitt fyrirtækið úr
vandræðum ef eldri eigendur hafa
keyrt það í þrot.
Ég get tekið undir það sjónarmið
að ekki sé sanngjarnt að bjarga
fjárfestingarfélögum með lána-
lengingum, eða breytingu skulda í
eignarhluti, eins og öðrum fyr-
irtækjum sem eru í verðmæta-
sköpun og skapa fólki atvinnu. Það
er erfitt að sjá réttlætinguna fyrir
því að halda einhverjum eign-
arhaldsfélögum gangandi. Það má
benda á að þessi félög og eigna-
tengsl þeirra á milli voru ein af
meinsemdunum í gamla hagkerf-
inu sem gerðu það ógagnsætt og
drógu úr samkeppni. Þess vegna er
æskilegt að flest af þessum eign-
arhaldsfélögum verði leyst upp ef
þau eiga ekki fyrir skuldum.
Réttlætingin fyrir eftirgjöf
skulda er að menn standa frammi
fyrir orðnum hlut. Fyrirtæki getur
ekki greitt skuldir sínar og þá er
lítill ávinningur fólginn í því að
þvinga það í þrot því við gjaldþrot
fæst yfirleitt lítið fyrir eignir. Með
því að búa til lífvænlegt fyrirtæki,
annars vegar með nýju hlutafé og
hins vegar með eftirgjöf skulda, er
hugmyndin sú að hægt sé að
bjarga sem mestum verðmætum
fyrir lánardrottna til lengri tíma
þótt hluta af tapinu sé kyngt strax
með eftirgjöfinni.“
Ekki sanngjarnt að bjarga eignarhaldsfélögum
SKOÐUN
Gylfi Magnússon
Viðmælandi er dósent við við-
skiptafræðideild Háskóla Íslands.
                                

 







   

     



  
  


 !  "
#$
6"7! 
!       
   "   
            
#
$%&#'#(#)*!+,--)#
%
& 
% . / 0 % % & #
1 2 3
%
&
#
$%&#'#(#)*!+,--)#
'(  
)  "


*+%,-% .*/01 .
% 
! &

. 
 /
2
 3 




#
$%&#'#(#)*!+,--)#
%
&  


#
$%&#'#(#)*!+,--)#
4!& 
#
$%&#'#(#)*!+,--)#
4!& 
#
$%&#'#(#)*!+,--)#
4!& 
% . / 0 % % & #
1 2 3
4!&
  

*!


8  9

" !

 "

:!!"$! ;<"=-5" >
8  9

" !

 "

:!!"$! ;<"=-5" >
?; !  "
 

8  9

" !

 "

:!!"$! ;<"=-5" >
/
2
5
3 


/
2
5
3#!
 


/
2
5
.