Morgunblaðið - 23.03.2009, Page 13

stýrt í rétta átt
sama tíma, og S-hópurinn og Kald-
bakur höfðu boðið í þá báða, þótti
einkavæðingarnefnd liggja beint við
að báðir hóparnir væru gjaldgengir
til viðræðna um að eignast Búnaðar-
bankann.
Um miðbik október var síðan
ákveðið á fundi nefndarinnar að
senda ráðherranefndinni formlega
tillögu um að til samninga skyldi
ganga við Kaldbak og S-hópinn um
kaup á Búnaðarbankanum. Heimild-
ir Morgunblaðsins herma að ráða-
menn í Framsóknarflokknum hafi á
þessum tíma reynt mikið til að fá
hópana tvo til að sameinast um til-
boð. Það hafi hins vegar gengið
fremur illa.
Project Bunbury
HSBC, ráðgjafi íslenskra stjórn-
valda í bankasölunum, lagði fram
formlega áætlun um sölu á kjölfestu-
hlut í Búnaðarbankanum 22. októ-
ber. Áætlunin var nefnd „Project
Bunbury.“
Á næsta fundi einkavæðingar-
nefndar var rætt um einstök atriði í
áætlun HSBC og þá sérstaklega
framsetningu á stærð eignarhluta.
Nefndarmenn urðu að endingu sam-
mála um að „setja ætti skilyrði um
tengingu magns og verðs þannig að
meira magn þýddi hærra gengi á
bréfunum.“ Með öðrum orðum var
verið að tryggja að því meira sem
hinir völdu kaupendur myndu eign-
ast í bankanum, því hærra verð
þyrftu þeir að greiða fyrir hvern
hlut.
Societe General kynntur
Edward Williams sá um málið fyr-
ir HSBC líkt og hann hafði einnig
gert með Landsbankann. Á fundi
einkavæðingarnefndar 4. nóvember
kynnti hann, ásamt tveimur öðrum
fulltrúum HSBC, drög að samantekt
að niðurstöðum um svör til S-hóps og
Kaldbaks vegna tilboða þeirra. Í
fundargerð er bókað að Williams
hafi sagt að „miðað við greiningu á
verði sem HSBC hafði þegar gert
mætti ætla að 4,7 væri ásættanlegt
gengi fyrir hlutabréfin í Búnaðar-
bankanum. Þá sagði hann nokkuð
ljósa niðurstöðu í mati þeirra að svo-
kallaður S-hópur væri sterkasti
kosturinn hvort sem Societe General
væri með eða ekki.“
Þetta var í fyrsta sinn sem franski
bankarisinn Societe General var
nefndur í fundargerð. Aðkoma bank-
ans að S-hópnum er skýrð sérstak-
lega annarsstaðar í þessari umfjöll-
un.
Aðkoma Societe General virðist þó
hafa ráðið úrslitum, því í lok þessa
fundar, þann 4. nóvember, ákvað
einkavæðingarnefnd að mæla með
því við ráðherranefndina að gengið
yrði til samningsviðræðna við S-hóp-
inn. Samsetning hópsins á þeim tíma
var þó allt önnur en sú sem að end-
ingu keypti hlut ríkisins í Búnaðar-
bankanum.
Kaldbaksmenn ósáttir
Kaldbaksmenn voru allt annað en
sáttir við þessa niðurstöðu og sendu
einkavæðingarnefnd bréf dagsett 5.
nóvember þar sem hún var krafin
skýringa á niðurstöðu sinni.
Nefndin svaraði þeim þremur
dögum síðar. Þar er ákvörðun henn-
ar rökstudd með því að nefndin og
HSBC hafi metið það svo að sam-
setning hlutabréfakaupa hjá Kald-
baki hafi verið „óheppileg“, að S-
hópurinn hafi haft í sínum hópi virt
erlent fjármálafyrirtæki sem fjár-
festi og að verðbilið sem tilgreint
var í tilboði Kaldbaks hafi verið mun
lægra en verðtilboð S-hópsins. Vert
er að geta þess að á þessum tíma lá
ekki fyrir hver hinn erlendi fjárfest-
ir sem var hluti af S-hópnum var.
Auk þess hafði verið ákveðið að selja
kjölfestuhlut í Landsbankanum til
Samson tveimur mánuðum áður
þrátt fyrir að sá hópur hafi átt
lægsta tilboðið. Því var áherslan á
verð ný af nálinni.
S-hópnum tilkynnt niðurstaða
Fulltrúar S-hópsins voru kallaðir
á fund einkavæðingarnefndar
klukkan tíu að morgni dags þann 5.
nóvember 2002 til að fara yfir áætl-
un um sölu á þorra hlutar ríkisins í
Búnaðarbankanum til hópsins.
Fyrir S-hópinn mættu til fundar-
ins þeir Ólafur Ólafsson, Kristján
Loftsson, Margeir Daníelsson og
lögmaðurinn Kristinn Hallgríms-
son. Þar var þeim tilkynnt að til
stæði að skrifa undir samkomulag
um kaupin þann 15. nóvember ef
samningar næðust milli aðila. Í kjöl-
farið yrði síðan gengið frá öðrum
lausum endum og skrifað undir end-
anlegan kaupsamning.
Ólafur Ólafsson spurði fundar-
menn um það hvenær til stæði að
selja það sem eftir væri af hlut rík-
isins í Búnaðarbankanum, en um
var að ræða 9,11 prósent hlut þegar
búið var að ganga frá kaupum S-
hópsins. Ólafur Davíðsson svaraði
„því afdráttarlaust af hálfu nefnd-
Morgunblaðið/Þorkell
Lykilmenn Ólafur Ólafsson og Finnur Ingólfsson keyra á brott eftir að hafa
skrifað undir samning um kaup S-hópsins á hlut ríkisins í Búnaðarbanka.
Ráðherranefnd
um einkavæðingu
Davíð Oddsson
þáverandi forsætisráðherra.
Geir H. Haarde
þáverandi fjármálaráðherra.
Halldór Ásgrímsson
þáverandi utanríkisráðherra.
Valgerður Sverrisdóttir
þáverandi viðskiptaráðherra.
Framkvæmdanefnd
um einkavæðingu
Ólafur Davíðsson
fulltrúi forsætisráðherra
og fomaður nefndarinnar.
Baldur Guðlaugsson
fulltrúi fjármálaráðherra.
Jón Sveinsson
fulltrúi utanríkisráðherra.
Sævar Þór Sigurgeirsson
fulltrúi viðskiptaráðherra.
Starfsmenn framkvæmda-
nefndar um einkavæðingu
Skarphéðinn Berg Steinarsson
Guðmundur Ólason
S-hópurinn
Ólafur
Ólafsson
Finnur
Ingólfsson
Kristján
Loftsson
Margeir
Daníelsson
Jón Helgi
Guðmundsson
Kristinn
Hallgrímsson
Söluferli bankans var flýtt að kröfu ráðherra
Erlendi bankinn ekki kynntur fyrr en í lokin
Máttu fjármagna með lánum frá bankanum
Á tímabili var rætt um að hætta við ferlið
Söluandvirðið var bókfært á 11,4 milljarða
13
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 23. MARS 2009
Blaðamenn hafa reynt að nálgast fundargerðir
einkavæðingarnefndar og önnur gögn úr sölu-
ferlunum í mörg ár en ætíð verið synjað þar til
nú.
Árið 2005 óskaði þáverandi blaðamaður á
Fréttablaðinu eftir gögnum úr einkavæðing-
arferlum ríkisbankanna, meðal annars fund-
argerðum einkavæðingarnefndar, en var synj-
að. Hún kærði málið til úrskurðarnefndar um
upplýsingamál, sem staðfesti að mestu leyti
frávísanir og synjanir einkavæðingarnefnd-
arinnar.
Í krafti almannahagsmuna
Síðla árs óskaði síðan höfundur þessarar
greinar eftir sambærilegum gögnum að nýju en
var synjað. Sú synjun var kærð til úrskurð-
arnefndar um upplýsingamál í desember sama
ár. Í greinargerð með kærunni, sem skilað var
inn 26. janúar 2007, segir að beiðni kærandans
snúi að „aðgangi að gögnum um mikla almanna-
hagsmuni þar sem um sé að ræða ráðstöfun
eigna og fjármuna ríkisins.“
Þann 22. mars 2007 var hluta kröfu kærand-
ans vísað frá og synjun einkavæðingarnefndar
um aðgengi að fundargerðum sínum staðfest.
Sú staðfesting var rökstudd með því að ákvarð-
anir einkavæðingarnefndar væru ekki end-
anlegar, heldur þyrftu að staðfestast af ráð-
herranefnd, og því bæri ekki að afhenda
fundargerðir hennar samkvæmt upplýs-
ingalögum. Nefndinni var þó gert skylt að veita
aðgang að matsskýrslum vegna sölu ríkisins á
fyrirtækjum sem höfðu verið í eigu þess.
Fullur aðgangur fæst
Þann 19. febrúar síðastliðinn sendi höfundur
að nýju beiðni um aðgang að fundargerðum
einkavæðingarnefndar sem vörðuðu sölu á rík-
isbönkunum tveimur. Í kjölfarið var óskað eftir
aðgangi að öllum gögnum sem fyndust í skjala-
safni einkavæðingarnefndar varðandi sölu á
Landsbankanum og Búnaðarbankanum.
Skemmst er frá því að segja að forsætisráðu-
neytið veitti algeran aðgang að þeim gögnum í
marsmánuði 2009. Í rökstuðningi ráðuneytisins
fyrir aðganginum segir að „eftir skoðun
gagnanna er það mat ráðuneytisins að und-
antekningarheimild 5. gr. upplýsingalaga eigi
ekki við og því beri að veita fullan aðgang. Þau
fyrirtæki sem hér um ræðir eru ekki lengur
starfandi með sama hætti og áður og hugs-
anlegir hagsmunir kaupenda á sínum tíma af
leynd vega ekki þungt í samanburði við þá ríku
almannahagsmuni sem tengjast aðgangi [...]. Í
þessu máli er ennfremur mikilvægt sjónarmið
að stjórnvöldum beri að gera það sem í þeirra
valdi stendur til að auðvelda starf fjölmiðla og
efla þannig traust stjórnsýslunnar.“
Almannahagsmunir taldir ríkari en
leynd í þágu kaupenda bankanna
 Stjórnvöld veittu í fyrsta sinn aðgang að skjalasafni einkavæðingarnefndar
Morgunblaðið/Jim Smart
Stjórnarráð „Þau fyrirtæki sem hér um ræðir eru ekki lengur starfandi með sama hætti og áður.“