Morgunblaðið - 01.05.2009, Blaðsíða 21

Einu sinni sem oftar þegar ég kom
til hennar þurfti ég að leita að
henni. Blómin sem ég hafði fært
henni daginn áður voru orðin blóm
annarrar konu og hvergi var mynd-
in sjáanleg sem barnabarnið hafði
fært henni.
Það er skelfilegt, þegar maður er
orðinn veikur og getur ekki borið
hönd yfir höfuð sér, að þurfa að
liggja frammi á gangi, hvað þá án
nokkurra möguleika á að kalla eftir
hjálp – bjöllulaus. Það eru nefni-
lega ekki bjöllur á ganginum fyrir
rúmliggjandi sjúklinga að kalla á
aðstoð. Talandi um hátækni; úr-
ræði spítalans var að láta sjúklinginn hafa
handbjöllu með kólfi, en … það var bara ein slík
til. Áður en ég hafði uppgötvað þennan bjöllu-
skort kom ég að móður minni þar sem hún lá á
ganginum bjöllulaus. Hún hafði legið þar dá-
góða stund, ófær um að biðja um aðstoð af
neinu tagi. Ég varð algerlega miður mín. Ég
gat samt ekki tekið hana heim með mér og sinnt
henni þar, vegna lyfjanna sem hún þurfti að fá
örar en hefði dugað með þjónustu heimahjúkr-
unar sem aðeins gat komið tvisvar á dag. Ég
sinnti aðeins hlutastarfi þessi árin; til þess að
geta annast hana heima árin áður en hún fór á
spítalann, og á meðan hún var þar. Sjaldan hef
ég orðið jafn miður mín og einmitt á þessari
stundu. Hvernig fær maður sig til að fara af
FLESTIR eru svo heppnir að
þurfa ekki að dvelja lengi á spít-
ala, en allflestir eyða þó síðustu
dögum lífs síns inni á þannig
stofnunum. Sértu óánægður með
dvölina undir þessum kring-
umstæðum er fátt sem þú getur
gert á meðan, og auðvitað
ómögulegt eftir á.
Mér finnst það vera hlutverk
mitt að greina frá því sem marg-
ir lenda í þegar dauðann ber að
dyrum. Aðstaða margra dauð-
vona einstaklinga á Íslandi er vægast sagt öm-
urleg. Aðstaða starfsfólksins sömuleiðis. Til að
gera langa sögu stutta þá missti ég móður mína
fyrir rétt rúmum 2 árum. Hún dvaldi á spítala í
um 20 daga og fjórðunginn af þeim tíma var hún
höfð frammi á gangi. Það var ekkert herbergi
laust, eða pláss til að deila herbergi með öðrum.
Það var ekki eins og hún hefði skyndilega orðið
fyrir slysi og hugsanlega væru einhverjar líkur
á að hún myndi lifa. Nei, það lá ljóst fyrir að
þetta væri hennar banalega. Þannig varði hún
fjórðunginum af banalegu sinni á ganginum.
Þriðjunginn af tímanum gat hún deilt herbergi
með fleiri deyjandi einstaklingum en þá var hún
aldrei oftar en tvær nætur í sama herbergi.
Hún var sannarlega ekki ein um þessa eymd.
Eftir Hjördísi Bjartmars
Arnardóttur » Að deyja frammi á gangi
var hlutskipti margra síð-
ustu ár fyrir kreppuna, á
mesta uppgangstíma þjóð-
arinnar. Hvernig verður
ástandið næstu misserin?
Hjördís Bjartmars
Arnardóttir
Höfundur er teiknari.
Viltu deyja frammi á gangi?
spítalanum, frá hinum veika, undir svona kring-
umstæðum? Ég get einungis reynt að ímynda
mér hvernig þetta er fyrir hinn deyjandi. Sjálf
fylltist ég ótta, yfirþyrmandi sektarkennd og
vanmætti.
Ekki gæti ég hugsað mér að vinna á spít-
alanum, undir svona kringumstæðum. Það er
fullkomlega ömurlegt að reyna að útskýra fyrir
dauðvona manneskju og aðstandendum hennar
að það er ekki pláss fyrir hana á spítalanum til
að deyja. Maður þarf eiginlega að panta tíma til
þess að fá að deyja með sæmd. Þetta er ekki til-
raun til að vera með neinn húmor. Án gríns, til
að eiga möguleika á að fá líknandi meðferð á
þartilgerðum stofnunum virðist þurfa að panta
dvöl a.m.k. 1-2 árum áður en þú hefur hugsað
þér að deyja! Hver veit það hvenær hann kveð-
ur nákvæmlega? Veist þú það? Viltu deyja
frammi á gangi?
Hið úrræðagóða starfsfólk spítalans eyddi
miklum tíma í að reyna létta sjúklingunum síð-
ustu dagana með því að gefa öllum tækifæri á
örlitlu næði. Sjúklingurinn þurfti ekki að eyða
allri sinni banalegu á ganginum því hjúkr-
unarfólkið hafði komið upp einhverju kerfi þar
sem reynt var eftir fremsta megni að gera öll-
um jafnhátt undir höfði og hjálpa öllum.
Það er hins vegar ekki góð nýting á háskóla-
menntuðu fólki að láta hjúkrunarfræðinga og
sjúkraliða eyða fleiri klukkustundum á dag í að
selflytja sjúklinga hingað og þangað um deild-
ina, bara til þess eins að veita þeim örlítið næði
á dauðastund eða í aðdraganda hennar.
Að eyða síðustu dögum ævi sinnar með þess-
um hætti er hræðileg tilhugsun en er þó raun-
verulegt hlutskipti margra. Það er ekki vinsælt
að fjalla um okkar eigin dauðastund eða ann-
arra og fæstir gera sér grein fyrir því hvað bíð-
ur þeirra. Að þetta skuli hafa verið hlutskipti
margra síðustu ár fyrir kreppuna, á mesta upp-
gangstíma í sögu þjóðarinnar, þegar þjóðin hélt
að hún ætti nóga peninga, er sannarlega um-
hugsunarefni. Hvernig verður ástandið næstu
misserin? Spyrja má hver ber ábyrgð á því
hvernig fyrir okkur er komið.
-----
Það er mikilvægt að það komi fram að allt
starfsfólk spítalans sem kom að umönnun móð-
ur minnar var dásamlegt. Það er ekki öfunds-
vert að vinna undir þessum kringumstæðum og
mig langar að koma þakklæti til allra sem önn-
uðust hana.
21
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 1. MAÍ 2009
Fimleikar Haraldur Njálsson tekur á honum stóra sínum í Elliðánum í gær þegar keppt var í Elliðaárródeói. Eins og svipurinn ber vitni um þurfa menn að
einbeita sér ætli þeir að ná árangri í snúningum, veltum og hvers kyns flúðabrögðum. Það gerði Haraldur og hampaði hinum eftirsótta Ródeóbikar.
Árni Sæberg
Guðrún Þóra Hjaltadóttir | 30. apríl
Hvað á að skerða?
Það hlýtur að vera erfitt
verk að skera niður í heil-
brigðisþjónustunni og
enginn öfundsverður af
því … Þegar verið er að
hagræða hlutunum er það
oft þannig að hluti kostn-
aðarins færist frá ríkinu yfir til sjúklings-
ins. Stundum er það í lagi ef um einstaka
tilvik er að ræða. Aftur á móti er það afar
erfitt fyrir fólk sem er með króníska sjúk-
dóma og er háð læknum og þjónustu heil-
brigðisgeirans. Sjálf þekki ég þetta á eigin
skinni og hef virkilega fundið fyrir því und-
anfarin ár hvað hlutur sjúklings hefur
hækkað mikið, það gerðist nefnilega líka á
tímum útrásarvíkinganna.
Meira: gudruntora.blog.is
BLOG.IS
NÚ ER lokið erfiðum og
annasömum vetri þar sem
reynt hefur gríðarlega á alla í
okkar samfélagi. Alþingiskosn-
ingarnar um liðna helgi setja
með ákveðnum hætti punkt
fyrir aftan þann kafla og
marka um leið upphafið að því
sem koma skal. Nýrrar rík-
isstjórnar bíða fjölmörg erfið
og flókin úrlausnarefni á öllum
sviðum, þar á meðal að takast
á við sársaukafullan nið-
urskurð í rekstri hins opinbera.
Það er ljóst að engin opinber starfsemi
kemst hjá því að takast á við niðurskurð og
breytingar á starfsemi sinni og allir eru
meðvitaðir um þá stöðu. Það er hins vegar
mikilvægt að átta sig á því að hreinn nið-
urskurður og beinn samdráttur á ýmsum
sviðum getur haft í för með sér út-
gjaldaaukningu á öðrum sviðum hins op-
inbera rekstrar eða annars staðar í sam-
félaginu. Það segir sig sjálft að slíkur
niðurskurður er afar óskyn-
samlegur.
Afleiðingar kreppu, atvinnu-
leysis og efnahagslegs óstöð-
ugleika eru vel þekktar á öllum
sviðum og þar á meðal á sviði
löggæslu. Vitað er til dæmis að
á slíkum tímum aukast auðg-
unarbrot á borð við innbrot og
þjófnaði og þær tölur um aukn-
ingu þessara brota sem blasa við
lögreglunni á höfuðborgarsvæð-
inu frá síðasta hausti eru tæpast
tilviljun. Eftir því sem atvinnu-
leysi eykst og atvinnuleys-
istímabilið lengist aukast margskonar fé-
lagsleg vandamál sem í sínum erfiðustu
myndum enda á borði lögreglu. Með hliðsjón
af þessu og fjölmörgum öðrum þáttum er
mikilvægi löggæslu á krepputímum augljóst.
Lögreglan á höfuðborgarsvæðinu hefur
líkt og aðrar opinberar stofnanir dregið um-
talsvert saman seglin á liðnum mánuðum.
Hagræðingarkröfu hefur verið mætt með
fækkun starfsfólks og þar með talið lög-
reglumanna, uppsögn og endurskoðun fastra
launakjara, samdrætti í yfirvinnu, breyt-
ingum á vaktafyrirkomulagi og niðurlagn-
ingu deilda. Endurskoðuð forgangsröðun og
endurskipulagning verkefna miðar að því að
tryggja eins og kostur er að lögreglan sinni
eftir sem áður eins vel og kostur er því
grundvallarhlutverki sínu að halda uppi lög-
um og reglu.
Í dag blasir við sú staða að lögreglumenn
á höfuðborgarsvæðinu hafa ekki verið færri
í langan tíma. Tugir lögreglumanna eru
reiðubúnir að koma til starfa hjá embættinu
og styrkja þannig starfsemi þess og efla lög-
gæsluna, en fjárhagsstaðan gerir það að
verkum að ekki er unnt að ráða þá til starfa.
Hluti þeirra þiggur því atvinnuleysisbætur á
kostnað ríkissjóðs.
Lögreglan er ein af mörgum mikilvægum
stofnunum í samfélaginu. Á erfiðum tímum
þurfa allir að auka byrðarnar og lögreglan
er þar ekki undanskilin. Hagræðingu innan
löggæslunnar er unnt að ná fram með enn
frekari fækkun og sameiningu stofnana og
öðrum sambærilegum hagræðingaraðgerð-
um. Það er hins vegar ekki skynsamlegt að
ganga svo nærri lögreglunni í niðurskurði að
það auki útgjöld á öðrum sviðum þjóðfélags-
ins, því slíkt gerist óhjákvæmilega þegar af-
brotatíðni eykst og starfsmönnum á atvinnu-
leysisskrá fjölgar sem ella hefðu verið við
störf innan lögreglunnar. Hægt er að færa
fyrir því margvísleg rök að það sé beinlínis
skynsamlegt að standa vörð um öfluga lög-
gæslu á tímum efnahagslegra erfiðleika.
Skýrustu rökin eru fjölgun starfa og fækkun
afbrota.
Nú um stundir eru fáir skynsamlegir fjár-
festingarkostir. Eitt skýrt dæmi má þó
nefna fyrir væntanlega nýja ríkisstjórn: Öfl-
ug löggæsla er skynsamleg fjárfesting.
Öflug löggæsla er skynsamleg fjárfesting
Eftir Stefán Eiríksson » Afleiðingar kreppu, at-
vinnuleysis og efnahags-
legs óstöðugleika eru vel
þekktar á öllum sviðum og þar
á meðal á sviði löggæslu.
Stefán Eiríksson
Höfundur er lögreglustjóri á höf-
uðborgarsvæðinu.
Lilja Sigrún Jónsdóttir | 30. apríl
Grenndargarðar
Garðyrkjufélag Íslands
hefur gert samning við
Reykjavíkurborg vegna
tilraunaverkefnis um
„grenndargarða til mat-
jurtaræktunar í þéttbýli“
sumarið 2009. Hægt
verður að leigja 25 fermetra garða og er
skráning hafin hjá Garðyrkjufélaginu, á
gardurinn(hjá) gardurinn.is eða sjá
www.gardurinn.is …
Meira: nytjagardar.blog.is