Morgunblaðið - 01.05.2009, Blaðsíða 24

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 1. MAÍ 2009
AÐALSTEINN
Leifsson, lektor í við-
skiptadeild Háskólans
í Reykjavík, segir í
grein í Morg-
unblaðinu þann 29.
apríl sl., að hægt sé
að semja við Evrópu-
sambandið um sjávar-
útveg án undanþágna
eða sérlausna. Hvað
sem líður trú hans og
trausti á góðvild Evrópusam-
bandsins stendur eftirfarandi
óhaggað:
1. Ef Ísland gerðist aðili að
ESB yrði hafið umhverfis Ísland
Evrópusambandshaf.
2. Við aðild að ESB flyttist vald
til lagasetningar um fiskveiðar á
Íslandsmiðum til ráðherraráðsins í
Brussel.
3. Kæmi til aðildar flyttist um-
boð til samninga um hlutdeild í
deilistofnum til Evrópusambands-
ins.
4. Reglan um hlutfallslegan
stöðugleika er til endurskoðunar
eins og skýrt kemur fram í svo-
kallaðri Grænbók ESB um hina
sameiginlegu sjávarútvegsstefnu
sambandsins. Skýrslan var kynnt
þann 22. apríl sl.
Fylgismenn aðildar að
ESB hafa vísað til
þessarar reglu sem
tryggingar fyrir hags-
munum Íslands í sjáv-
arútvegi kæmi til að-
ildar. Endurskoðun
stefnunnar staðfestir
að þessi regla veitir
Íslandi enga trygg-
ingu til auðlindanýt-
ingar til langframa.
5. ESB hefur bann-
að hvalveiðar og nú
einnig selveiðar. Er ekki ástæða
til að hafa efasemdir um framtíð
fiskveiða innan sambandsins? Í áð-
urnefndri Grænbók segir að ekki
sé lengur hægt að horfa til sjávar-
útvegs án samræmis við stefnu í
öðrum málaflokkum er snerta haf-
ið og nýtingu þess.
6. Með aðild að ESB myndu lög
breytast um eignarhald erlendra
aðila í íslenskum sjávarútvegsfyr-
irtækjum. Þar með væri engin
trygging fyrir því að arður af
sjávarútvegi flyttist ekki úr landi.
7. Allt stjórnskipulag ESB er
breytingum undirorpið. Nærtæk-
asta dæmið er Lissabonsamning-
urinn, sem nú er í „staðfesting-
arferli“ eins og það er kallað.
Engin trygging er fyrir því að
breytingar geti ekki orðið hvenær
sem er. Þær gætu leitt til veru-
legrar skerðingar á réttindum Ís-
lendinga til veiða við landið.
Aðalsteinn er í hópi þeirra sem
hafa vísað til reglunnar um hlut-
fallslegan stöðugleika sem trygg-
ingu fyrir hagsmunum Íslands. Nú
þegar Evrópusambandið lýsir því
sjálft yfir að þessi trygging sé alls
ekki fyrir hendi grípur hann til
þess að túlka þau tíðindi sem mik-
il tækifæri fyrir íslenskan sjávar-
útveg!
Það er ekki aðeins villandi held-
ur í hæsta máta óábyrgt að láta í
það skína að hægt sé að tryggja
hagsmuni grundvallaratvinnuveg-
ar landsins innan ESB með þeirri
léttúð sem einkennir nálgun Að-
alsteins Leifssonar.
Villandi og óábyrg umræða um
íslenskan sjávarútveg og ESB
Eftir Sigurð
Sverrisson »ESB hefur bannað
hvalveiðar og nú
einnig selveiðar. Er ekki
ástæða til að hafa efa-
semdir um framtíð fisk-
veiða innan sambands-
ins?
Sigurður Sverrisson
Höfundur er upplýsinga- og kynning-
arfulltrúi LÍÚ.
TVÆR ólíkar
ástæður valda tölu-
verðum efa um að
hægt sé að treysta
Samfylkingunni til að
fara fyrir eða vera
burðarás í ríkisstjórn
Íslands. Annars vegar
það að flokksmenn
virðast leggja allt sitt
traust á að innganga í
ESB leysi vanda þjóð-
arinnar. Hins vegar uppgjör flokks-
ins við ríkisstjórnarsamstarf hans
og Sjálfstæðisflokksins.
Er greiðsla Icesave-skulda
hluti af kostnaði við inngöngu í
ESB?
Hver sem afstaða okkar til ESB
kann að vera, þá ættu flestir skyn-
samir Íslendingar að meta það svo
að a.m.k. séu takmörk fyrir því hvað
aðgöngumiðinn má kosta. Það verð
sem við erum tilbúin að greiða hlýt-
ur að ráðast af mati á ávinningi þess
að vera í sambandinu.
Nú liggur fyrir að það getur haft
veruleg áhrif á skuldastöðu ríkis-
sjóðs hvernig til tekst í samningum
um Icesave-skuldir. Á það hefur
verið bent og ekki hrakið að lög
skylda ekki íslenska ríkið til að
ábyrgjast Icesave-innstæður um-
fram það sem er í tryggingasjóði
innlána. Ef Ísland tekur engu að
síður á sig skuldbindingarnar þá
getur kostnaður okkar eftir atvikum
numið hundruðum milljarða króna
(sem samsvarar öllum tekjuskatti
einstaklinga á Íslandi í einhver ár).
Ef okkur ber ekki lagaleg skylda
til að taka á okkur þennan kostnað,
hvers vegna þá að gera slíkt? Tals-
menn Samfylkingarinnar hafa bent
á að ef komið hefði upp réttaróvissa
vegna ábyrgða á Icesave hefði það
getað valdið áhlaupi á banka í Evr-
ópu. Hér hlýtur að vakna sú spurn-
ing hvort það sé okkar hlutverk,
jafnvel þótt við gætum, að verja
banka í Evrópu fyrir frekara hruni.
Einnig hefur verið bent á siðferði-
legar skyldur okkar, en auðvelt er
að hrekja slík rök. Benda má á þann
skaða sem framferði Breta hefur
valdið, þá áhættu sem
innstæðueigendur tóku
gegn því að fá hærri
vexti og getuleysi okkar
til að taka á okkur slík-
ar skuldbindingar eftir
hið mikla hrun sem hér
hefur orðið.
Hér er ég ekki að
segja að við eigum ein-
faldlega að neita að
borga. Það er eðlilegt
að semja um málið.
Hins vegar verða þeir
sem semja fyrir okkar
hönd að átta sig á sterkri samnings-
stöðu okkar og vera tilbúnir að
beita henni. Ástæða þess að ég efast
um að Samfylkingin hafi vilja til
þess er að hörð afstaða okkar í slík-
um samningum gæti valdið nei-
kvæðri afstöðu Breta og annarra
Evrópuþjóða þegar og ef kemur að
umsókn okkar um inngöngu í ESB.
Ef Samfylkingin sér engan annan
valkost en að ganga í ESB og vill
ekki hætta á neitt sem kann að
skaða það ferli, þá er viðbúið að
fulltrúar hennar séu tilbúnir að
samþykkja fjárhagslegar álögur á
Íslendinga sem ella hefði ekki þurft.
Gengið til samninga
án valkosta
Líkur á að gengið verði til samn-
inga um inngöngu í ESB hafa aukist
nú að loknum kosningum. Almennt
séð gildir það í viðskiptum, litlum
sem stórum, að þú vilt halda þeim
möguleika opnum að samningar
takist ekki. Ef viðhorf þitt er að þú
eigir engan annan valkost, þá getur
það leitt til þess að þú gangir að
samningi sem annars teldist óásætt-
anlegur. Þótt skoðun kunni að vera
sú að upptaka evru eftir inngöngu í
ESB sé besti kosturinn, þá er nauð-
synlegt að hafa útfærðan annan val-
kost, hvort sem það er einhliða upp-
taka evru eða peningamálastefna
sem gerir kleift að notast við krón-
una áfram.
Því miður virðist sem Samfylk-
ingin ætli að setja allt sitt traust á
velvilja ESB þegar kemur að samn-
ingum. Á sama hátt og það eru öfg-
ar að finna ESB allt til foráttu, þá
er það barnaskapur að halda að
ESB muni sjá til þess að ekki verði
lagðar á okkur of miklar eða ósann-
gjarnar álögur. Við sjálf og engir
aðrir verðum að gæta eigin hags-
muna. Markmið stjórnmálaflokks
um inngöngu í ESB má ekki blinda
sýn á hið raunverulega verkefni: að
tryggja farsæld á þessu landi. Það á
að vera hið óbifandi markmið og all-
ir valkostir skoðaðir til að svo megi
verða.
Að axla ábyrgð eða
koma henni yfir á aðra
Seinni ástæðan fyrir vantrausti á
Samfylkingunni snýst ekki um
beina efnahagslega hagsmuni, held-
ur skort á ábyrgð eða heiðarleika.
Hér er ég að tala um uppgjör Sam-
fylkingarinnar við ríkisstjórnarsam-
starfið við Sjálfstæðisflokkinn. Í
hnotskurn virðist niðurstaða þeirra
á landsfundi vera sú að að svo miklu
leyti sem rekja megi afglöp stjórn-
arinnar til Samfylkingarinnar þá sé
þar eingöngu um það að ræða að
þau hafi ekki fylgt eigin sannfær-
ingu heldur látið eitthvert ótilgreint
gildismat samstarfsflokksins yfir
sig ganga. Þetta kann einhverjum
að finnast léttvægt, en svo tel ég
ekki vera. Í fyrsta lagi felst í því
töluverður hroki að telja að eigin
sannfæring sé göfugust allra og að
hún hefði jafnvel getað komið í veg
fyrir hrunið hefði henni verið fylgt.
Í öðru lagi þá er hér annaðhvort
verið að segja að flokkurinn sé
tilbúinn að fara í stjórnarsamstarf
og láta sem allt sé í fínu standi þótt
hann sé í raun að fórna sinni sann-
færingu og gildum, eða um að ræða
ódýra eftirá skýringu þar sem
ábyrgðinni er í raun kastað yfir á
aðra. Sá sem ekki getur viðurkennt
eigin mistök, fyrir sjálfum sér og
öðrum, mun að öllum líkindum end-
urtaka þau.
Er Samfylkingunni treystandi
fyrir stjórn Íslands?
Eftir Viktor J.
Vigfússon » Flokkur sem sér
engan annan valkost
en ESB er líklegur til að
samþykkja ónauðsyn-
legar fjárhagslegar
álögur á Íslendinga.
Viktor J. Vigfússon
Höfundur er verkfræðingur.