Morgunblaðið - 07.05.2009, Blaðsíða 24

24 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 7. MAÍ 2009
MIKIL líkindi eru með prest-
unum, þegar þeir tala um fyr-
irheitna landið, og orðum Sam-
fylkingarmanna um
Evrópusambandið. Það er Guðs
ríki á jörðu, segja þeir, og allar
syndir verða okkur fyrirgefnar.
Nú höfum við Íslendingar feng-
ið tímabundna undanþágu frá
ákvæðum EES-samningsins um
frjálsa fjármagnsflutninga. Það er
sjálfsagt og óhjákvæmilegt í sam-
skiptum vinaþjóða, að þannig sé
brugðist við, eins og ástandið er.
En Samfylkingarmenn líta öðru
vísi á málið. „Þetta sýnir ríka vel-
vild ESB-ríkjanna gagnvart Ís-
landi,“ er í fjölmiðlum haft eftir
Árna Páli Árnasyni alþingismanni
Þetta er vond guðfræði. „Drott-
inn gaf og drottinn tók,“ sagði
kerlingin og beygði sig fyrir vilja
almættisins. Og Árni Páll Árna-
son er þakklátur fyrir lítilræðið.
Halldór Blöndal
Vond guðfræði
Höfundur er fyrrv. alþingismaður.
EITT af þeim mál-
um sem var mikið rætt
í kosningabaráttunni
er aflamarkskerfið. Í
dag erum við með eitt
kerfi sem er aflamark
á skip og báta sem
gildir á öll veiðisvæði
innan landhelginnar.
Sumir stjórn-
málaflokkar vilja auka
vægi smábáta með því
að úthluta þeim sérsvæðum til að
veiða á og frjálsa sókn á þau svæði.
Í fyrsta lagi gengur ekki að ein-
hver hafi frjálsan aðgang að tak-
mörkuðum fiskistofnum en aðrir
verði að hlíta aflamarki. Ef smábát-
ar eiga að fá sérsvæði (skipt á milli
landshluta) verður að rannsaka hvað
hvert svæði getur gefið af sér (ítala
samanber beitarþol á landi) eftir
tímabilum á ári. Sveitarfélög verða
að bera ábyrgð á að sókn fari ekki
yfir þessa ítölu og hvar eigi að vinna
þennan afla. Samhliða þessu verður
að banna flutning afla frá einu svæði
til annars.
Þetta er flókið kerfi og erfitt í
framkvæmd.
Það er gott að hafa lítil fyrirtæki í
sjávarútvegi en það er bráðnauðsyn-
legt að hafa nokkur stór fyrirtæki
því þau leiða framfarir í tækni, þró-
un afurða og markaðssetningu en
minni einingarnar fylgja oft á eftir í
þeirri þróun. Það er mjög mikilvægt
að búa til stöðugleika á mörkuðum
með jöfnu framboði á vöru og það
eru fyrst og fremst stór fyrirtæki
sem geta gert það.
Gallarnir á afla-
markskerfinu er frjálsa
framsalið á aflaheim-
ildum en jafnframt er
það aðalhagræðing-
arkrafturinn. Ég styð
aflamarkskerfið en það
þarf að styrkja betur í
lögum samfélagsábyrgð
þeirra sem hafa veiði-
réttinn.
Mér finnst að það
eigi að taka auðlinda-
gjald af veiðirétthöfum,
hitaveitum, vatnsveitum, raforku-
fyrirtækum, ferðamönnum, nýtingu
á afréttum (sauðfé) og öðrum auð-
lindum þjóðarinnar sem renni í rík-
issjóð en á móti komi lækkun á bein-
um sköttum. Þetta er mikilvæg
aðgerð til að koma á jafnvægi í þjóð-
félaginu.
Það er skemmtileg umræða á
milli manna um „fé án hirðis“ og
„hirði án fjár“ þannig að núverandi
veiðirétthafar verða að gefa okkur
skýringu á því hvers vegna þeir
skulda svona mikla peninga og
hvernig þeirra sýn er á hugtakinu
„samfélagsábyrgð“.
Mín skoðun
Eftir Örn
Ingvarsson
Eftir Örn Ingvarsson
» Sumir stjórnmála-
flokkar vilja auka
vægi smábáta með því
að úthluta þeim sér-
svæðum til að veiða á og
frjálsa sókn á þau
svæði.
Höfundur er rafmagnsiðnfræðingur.
Í FYRRA leyfði
undirritaður sér að
leggja fram tillögu um
stofnun svokallaðs
Vestfjarðasjóðs, í þágu
uppbyggingar á Vest-
fjörðum í anda Roose-
velts Bandaríkja-
forseta og New
Deal-stefnu hans, með
20 milljarða króna
stofnfé. Ýmsir sér-
fræðingar og fjármálaspekingar
hlógu þessa tillögu að sjálfsögðu út
af borðinu. En rétt áður stofnuðu
þeir sömu spekingar eitt dul-
arfyllsta eignarhaldsfélag landsins,
Stím ehf., svo eitt lítið dæmi sé
nefnt um heimsku sumra fjár-
málaspekinga. Þetta huldufélag var
sérstaklega sett á fót til að kaupa
hlutabréf í Glitni og FL Group,
stærsta eiganda Glitnis, fyrir tæpa
20 milljarða króna í nóvember 2007.
Glitnir seldi bréfin og lánaði Stími,
sem var bara eitt af hundruðum
slíkra gervifélaga, um 20 milljarða
króna til kaupanna. Og félagið fékk
fimm milljarða króna lán í október á
síðasta ári og fjárfesti í kjölfarið í
FL Group rétt áður en félagið skil-
aði mesta tapi Íslandssögunnar.
Hugsið ykkur, lesendur góðir,
hvað margt gott hefði getað leitt af
því ef þessir blessuðu drengir hefðu
haft vit á að stofna eitt stykki Vest-
fjarðasjóð meðan allt lék í lyndi og
leggjast á árarnar með Vestfirð-
ingum. Bara smá dropi í öllu fjár-
málahafinu. En því miður. Það er
stundum sitt hvað gæfa og gjörvu-
leiki.
Stofnfé 100 milljarðar
Og nú kemur hér önnur tillaga,
yfirfærð á landið allt í stað Vest-
fjarða. Stutt greinargerð: „Stofna
skal nýjan fjárfestinga- og lánasjóð
fyrir Ísland, Íslandssjóðinn, sem
hafi Íbúðalánasjóð að fyrirmynd. Ís-
landssjóðurinn er sjálfstæð stofnun
í eigu ríkisins, sem veitir ein-
staklingum, félögum og fé-
lagasamtökum í at-
vinnurekstri á Íslandi
lán til uppbyggingar.
Hann er fjárhagslega
sjálfstæður og stendur
undir lánveitingum og
rekstri með eigin
tekjum. Tilgangur
sjóðsins er að stuðla að
því að Íslendingar geti
búið við öryggi í at-
vinnumálum og að fjár-
munum verði sér-
staklega varið til þess
að auka möguleika
fólks til að koma sér upp eigin at-
vinnurekstri á viðráðanlegum kjör-
um.
Íslandssjóðurinn fjármagnar út-
lán sín með sölu ríkistryggðra verð-
bréfa og lántöku. Ríkissjóður er
ábyrgðaraðili sjóðsins og semur við
bankastofnun um rekstur hans og
stjórn. Viðkomandi banki sér um
alla vinnu við undirbúning og veit-
ingu lána sjóðsins og tekur allar
ákvarðanir þar að lútandi, hverju
nafni sem nefnast. Rekstrarkostn-
aður Íslandssjóðsins og tap vegna
útlána skal greitt af tekjum hans.
Heimilt er að veita lán til smáfyr-
irtækja jafnvel þó þau hafi engin
veð önnur en frumkvæði, kjark og
þor. Bannað er að veita lán með veði
í íbúðarhúsum lántakenda eða
skylduliðs þeirra. Lánin verði veitt
til eins margra ára og þurfa þykir.
Lántakendur hafi nokkurt val um
það hvenær afborganir hefjast.
Heimilt er að láta hluta af lánum
sjóðsins vera víkjandi lán.
Vextir verði eins og þeir gerast
hjá Íbúðalánasjóði á hverjum tíma.
Stofnfé Íslandssjóðsins er 100 millj-
arðar króna. Spyrja má hver sé eðl-
ismunur á því að veita mönnum
hagstæð lán til íbúðarkaupa eða
veita þeim hagstæð lán til að koma
undir sig fótunum í atvinnurekstri
til að geta búið í viðkomandi hús-
næði. Er hann einhver? Láns-
upphæðir geta verið breytilegar.
Eitt til tvö þúsund fyrirtæki gætu
strax fengið fyrirgreiðslu, hvort
sem þau væru staðsett á Langanesi,
í Reykjavík eða Árneshreppi á
Ströndum og er þá miðað við há-
markslán 50 til 100 milljónir króna.
Þá má hugsa sér að lánin verði
verðtryggð að hluta.
Krafturinn býr
í smáfyrirtækjum
Nokkur hluti af lánum Íslands-
sjóðsins fer sjálfsagt beint út um
gluggann í fyllingu tímans eins og
alltaf gerist. Á hinn bóginn skal lögð
á það þung áhersla, að stuðningur
Íslandssjóðsins við alls konar fjöl-
skyldufyrirtæki og önnur smáfyr-
irtæki mun skila sér þegar á heild-
ina er litið, þó veð verði kannski
ekki alltaf samkvæmt ströngustu
kröfum Lloyd’s. Það er reynsla
margra annarra þjóða af aðgerðum
af þessu tagi að krafturinn býr í
smáfyrirtækjum. Menn þurfa að
horfa á þetta öðrum augum en þeim
að heimta arð og vexti að kveldi í
gegnum einhver risafyrirtæki út-
lendinga. Hér er verið að tala um
langtíma fjárhagsaðgerðir sem
munu skila sér margfaldlega beint í
kassa landsmanna. Íslandssjóðurinn
mundi hafa gífurleg margfeldisáhrif
strax frá fyrsta degi. Og það sem
meira er: Allar reddingar í byggða-
málum á landinu gætu heyrt sög-
unni til að verulegu leyti. Ætla
mætti að margir væru þeirrar skoð-
unar að ýmislegt væri á sig leggj-
andi til að svo mætti verða. Pening-
arnir eru til ef vel er leitað. Svo
mörg eru þau orð. Vitlaus? Má vera.
En eru menn með heppilegri lausnir
á takteinum? Er ekki Íslandssjóð-
urinn bara gráupplagður?
Eftir Hallgrím
Sveinsson » Íslandssjóðurinn
mundi hafa gífurleg
margfeldisáhrif strax.
Og það sem meira er:
Alls konar reddingar í
byggðamálum gætu
heyrt sögunni til.
Hallgrímur Sveinsson
Höfundur er bókaútgefandi og starfs-
maður á plani á Brekku í Dýrafirði.
Íslandssjóðurinn
STJÓRN Félags íslenskra at-
vinnuflugmanna (FÍA) lýsir yfir
gríðarlegum vonbrigðum með að
Icelandair Group hf. skuli manna
flugverkefni sín erlendis með flug-
mönnum sem ráðnir eru sem verk-
takar í gegnum áhafnaleigur í
skattaskjólum. Þetta er sérstak-
lega dapurlegt í ljósi þess að færa
má rök fyrir því að íslenska ríkið
fari í dag með um þrjá fjórðu
hluta hlutafjár í félaginu.
Um sextíu flugmenn FÍA sem
starfað hafa hjá Icelandair Group
hf./Icelandair ehf. eru án atvinnu í
dag og flestir þeirra á atvinnu-
leysisbótum hjá íslenska ríkinu.
Þrátt fyrir að flugverkefni séu
fyrir hendi hjá Icelandair Group
hf. er þessum mönnum haldið utan
þeirra.
Nýverið kom inn á borð fyrir-
tækisins leiguflugsverkefni erlend-
is sem til stóð að flugmenn Ice-
landair ehf. ynnu. Var búið að
kynna það stéttarfélaginu og hóp-
ur flugmanna kominn með þetta á
sínar vinnuskrár. Án fyrirvara var
þetta verkefni fært frá Icelandair
ehf. og öðru dótturfélagi Ice-
landair Group hf., SmartLynx í
Lettlandi, falið að sinna verkefn-
inu. Til að sinna störfum flug-
manna voru frekar endurráðnir
verktakaflugmenn í gegnum
áhafnaleigu á Guernsey í stað þess
að endurráða atvinnulausa flug-
menn á kjarasamningi stéttar-
félagsins.
Þetta gerist þrátt fyrir að sam-
kvæmt kjarasamningi FÍA við Ice-
landair Group hf./Icelandair ehf.
skal verkefni þetta mannað flug-
mönnum Icelandair ehf. og það
myndi þýða vinnu fyrir fjölda at-
vinnulausra flugmanna Icelandair
ehf. sem nú eru á atvinnuleys-
isbótum. Þessir sömu flugmenn
myndu greiða skatta af launum
sínum til íslenska ríkisins í stað
þess að vera á bótum og þannig
leggja sitt af mörkum til sam-
félagsins. Af ótrúlegri óbilgirni og
ósveigjanleika vill stjórn Ice-
landair Group hf. færa störf þessi
í hendur flugmanna, sem ráðnir
eru í gegnum áhafnaleigu í skatta-
skjóli sem gerviverktakar.
Það verður að teljast með ólík-
indum hve skilningsleysi stjórnar
þessa umsvifamikla flugrekanda á
Íslandi í garð sinna eigin flug-
manna ristir djúpt og hve löngun
Icelandair Group hf. til þess að
létta undir með íslenskri þjóð rist-
ir grunnt. Nú þegar alvarlegar
horfir í efnahagsmálum þjóð-
arinnar en nokkru sinni fyrr efnir
stjórn fyrirtækisins til illinda við
stéttarfélag atvinnuflugmanna á
Íslandi.
Með vísan til ástands efnahags-
mála á Íslandi hefur stjórn FÍA
ekki viljað láta sverfa til stáls í
þessu mikla réttlætismáli. Nú er
hvorki staður né stund til þess að
standa í harðvítugum átökum um
það sem við teljum rétt okkar
fólks til vinnu. Átök nú myndu
skaða íslenskt þjóðarbú. FÍA hef-
ur þegar hafið undirbúning að
málshöfðun fyrir Félagsdómi
vegna meintra brota Icelandair
Group hf./Icelandair ehf.
Stjórn Félags íslenskra atvinnu-
flugmanna skorar á stjórn Ice-
landair Group hf. að breyta af-
stöðu sinni.
Opið bréf til stjórnar
Icelandair Group hf.
Frá stjórn Félags íslenskra
atvinnuflugmanna (FÍA) » Þolinmæði okkar er
hins vegar á þrotum
og því viljum við vekja
athygli stjórnvalda og
almennings á þessari
stöðu.
@
Fréttir
á SMS