Morgunblaðið - 07.05.2009, Blaðsíða 27

Minningar 27
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 7. MAÍ 2009
✝ Halldór SveinnRafnar fæddist í
Reykjavík 20. janúar
1923. Hann lést á
Hjúkrunarheimilinu
Eir 1. maí 2009. For-
eldrar hans voru
hjónin Stefán Sig-
urður Jónasson Rafn-
ar, aðalbókari hjá SÍS
í Reykjavík, f. 5.4.
1896, d. 17.4. 1947 og
Ásthildur Sveins-
dóttir Rafnar, hús-
móðir í Reykjavík, f.
24.4. 1894, d. 11.6.
1934. Hálfsystur Halldórs sam-
feðra: Þórunn Rafnar f. 1941, d.
1996, var gift Hallgrími Jónssyni;
og Hildur Rafnar, f. 1943, búsett í
Bandaríkjunum, gift Jim Patshic.
Halldór kvæntist 14. ágúst 1946
Þorbjörgu Jónsdóttur Rafnar, fyrr-
verandi bankamanni, f. 23.07. 1926.
Hún er dóttir Jóns Þorsteinssonar,
verslunarmanns á Seyðisfirði og
konu hans Sigríðar Stefánsdóttur,
húsmóður. Dætur Halldórs og Þor-
bjargar eru: 1) Ásthildur Sigríður,
f. 22.8. 1947, gift Þorsteini Ólafs-
syni. Börn þeirra eru: a) Halldór
Friðrik, hans börn eru Þorsteinn
Friðrik, Magnús Friðrik og Sigrún
Ásta. b) Bergljót, gift Magnúsi
aður borgarfógeti 1967 og gegndi
því starfi þar til hann missti sjón-
ina árið 1974. Að lokinni dvöl í end-
urhæfingu fyrir nýblinda í Tor-
quay í Bretlandi setti hann á stofn
lögfræðilega ráðgjöf fyrir skjól-
stæðinga Öryrkjabandalags Ís-
lands. Halldór var formaður
Blindrafélagsins á árunum 1978-
1986 og framkvæmdastjóri félags-
ins 1985-1994. Hann var varafor-
maður Styrktarfélags lamaðra og
fatlaðra í nokkur ár. Einnig sat
hann í stjórn samstarfsnefndar
blindrafélaga á Norðurlöndum og
var formaður þeirra um nokkurt
skeið. Hann var fulltrúi Íslands við
stofnun Evrópusambands blindra í
Osló 1984 og við stofnun Heims-
sambands blindra í Rihjad í Saudi-
Arabíu sama ár. Halldór sat í
stjórn Umferðarráðs f.h. Ör-
yrkjabandalags Íslands og Félags
eldri borgara auk þess sem hann
var fulltrúi blindra í stjórn Hjúkr-
unarheimilisins Eirar 1990-2008.
Halldór var sæmdur ridd-
arakrossi Hinnar íslensku fálka-
orðu 1987 fyrir störf í þágu blindra
á Íslandi.
Þorbjörg og Halldór héldu
lengst heimili í Fossvogi en síðustu
ár hefur hann dvalið á Hjúkr-
unarheimilinu Eir í Grafarvogi.
Útför Halldórs fer fram frá
Grafarvogskirkju í dag og hefst at-
höfnin kl. 13.
Meira: mbl.is/minningar
Stephensen, þeirra
synir eru Kristófer
Konráðsson, Ólafur
Flóki og Hrafn. c)
Þórhallur Eggert,
kvæntur Jóhönnu
Gunnlaugsdóttur,
börn þeirra eru Ólaf-
ur Bjarni og Ásthild-
ur Jóna. 2) Jónína
Þórunn, f. 6.5. 1951,
gift Guðmundi Þor-
grímssyni. Börn
þeirra eru: a) Hall-
grímur, í sambúð
með Gíslínu Ernu
Valentínusdóttur, þeirra börn eru
Bergþóra Hrönn, Gyða Kolbrún og
Guðmundur Óli. b) Þórólfur, í sam-
búð með Áslaugu Rögnu Ákadótt-
ur, þeirra dætur eru Bryndís Rún
og Birna Rún. c) Áslaug, í sambúð
með Unnari Þór Garðarssyni,
þeirra dóttir er Sigrún Egla. 3)
Andrea Þorbjörg f. 10.9. 1960, gift
Einari Þór Þórhallssyni. Börn
þeirra eru Sunna Björg og Stefán
Arnar.
Halldór fékkst við bókaútgáfu á
námsárum sínum og gaf m.a. út
ýmis rit eftir afa sinn, séra Jónas
Jónasson frá Hrafnagili. Hann
starfaði við Borgarfógetaembættið
í Reykjavík í 25 ár. Hann var skip-
Með Halldóri S. Rafnar er genginn
einstakur Íslendingur.
Halldór fæddist á milli tveggja
heimsstríða þegar Ísland var örfá-
tækt. Hann missti móður sína 11 ára
að aldri og þjáðist frá barnæsku af
augnsjúkdómi sem setti mark á allt
hans líf. Hann bugaðist aldrei. Hann
var gæddur óvenjulegum gáfum og
mannkostum. Jákvæðni, góðmennska
og sanngirni voru hans helstu dyggð-
ir. Hann var mannasættir og talaði
fallega um fólk og til fólks.
Halldór var glæsilegur á velli, hár
og hrokkinhærður, og hafði til að bera
eðlislæga tign og fágun í fasi. Rómur
hans var mildur og hlýr. Hvar sem
hann kom vakti hann athygli.
Hann var barnabarn séra Jónasar
frá Hrafnagili, föður íslenskra þjóð-
fræða, og ákvað að nema lög þótt
hann sæi aldrei á töfluna.
Faðir hans Stefán var aðalbókari
SÍS. Móðir hans Ásthildur skrifaðist
á við Sigrid Undset, þekktustu skáld-
konu Noregs.
Nokkrum árum eftir að Halldór
var skipaður borgarfógeti í Reykjavík
árið 1967 missti hann lessjón. Hann
naut aðstoðar fjölskyldu og sam-
starfsfólks við að lesa gögn og skjöl í
flóknum dómsmálum. Alla dóma varð
hann síðan að segja upp fyrir ritara
eftir minni. Það var ofurmannlegt.
Engum dómi hans var nokkru sinni
hnekkt í Hæstarétti.
Í ársbyrjun 1974 varð Halldór al-
blindur og varð að biðjast lausnar frá
embætti.
Viðbrögð Halldórs við embættis-
og sjónmissi voru einstök. Hann tók
örlögum sínum af fullkomnu æðru-
leysi. Hann afréð að sækja blindra-
skóla á Englandi þar sem hann lærði
að lifa með því að vera blindur. Þegar
heim var komið kom hann fram í út-
varpi og hélt fyrirlestra á vegum fjöl-
margra félagasamtaka um þá reynslu
að verða og vera blindur. Fyrirlestr-
arnir vöktu athygli á málefnum
blindra. Vegna þeirra varð hann þjóð-
þekktur maður. Hann helgaði líf sitt
upp frá því samtökum blindra og ör-
yrkja og vann stórvirki fyrir þau sam-
tök.
Halldór var sögufróður og kunni
m.a. nöfn allra Englandskonunga og
stjórnarár þeirra sem og sögu allra
helstu konungsætta Evrópu. Forvitni
hans var arfur frá MR þar sem hann
eignaðist sína bestu vini. Mér er í
fersku minni að þegar Halldór missti
lessjón var hann að lesa sögu
spænsku borgarastyrjaldarinnar, bók
sem við lukum síðan við að lesa sam-
an, auk fjölda annarra síðar meir.
Kynni okkar hófust 1962 þegar 17
ára unglingur varð ástfanginn af elstu
dóttur hans. Hann var 39 ára að aldri.
Vinátta okkar varaði í nær hálfa öld.
Mér varð ungum ljóst að það var gæfa
að eiga Halldór Rafnar sem tengda-
föður. Göfugri manni hef ég ekki
kynnst. Í huga mér var Halldór nán-
ast helgur maður, slík var mennska
hans, viska og göfgi. Þó var hann ekki
fremur en Sókrates án breyskleika.
Um Halldór Rafnar má segja líkt
og um Teit Ísleifsson biskup að hann
hefði með sóma getað verið hvort-
tveggja, biskup og konungur. Bisk-
upsbagall hefði þó farið honum betur
en konungskróna.
Ég kveð ástsælan tengdaföður
minn með orðum Horatios við dauða
Hamlets: „Now cracks a noble heart.
Good night, sweet prince, And flights
of angels sing thee to thy rest!“
Þorsteinn Ólafsson.
Í dag kveð ég elskulegan tengda-
föður minn, ljúfmenni mikið og rétt-
sýnan mann með stórt hjarta. Fyrstu
kynni mín af Halldóri voru þegar ég
fór að venja komur mínar á Freyju-
götuna til að heimsækja heimasætuna
á bænum en það var um tveimur ár-
um eftir að Halldór missti alveg sjón-
ina. Eftir sjónarmissinn reyndist
nauðsynlegt fyrir Halldór að læra að
lifa með blindunni og það var athygl-
isvert og uppbyggjandi að hlusta á
hann, fullan bjartsýni og áhuga, segja
frá endurhæfingu sinni í skóla fyrir
nýblinda í Bretlandi. Aðdáunarvert
var að fylgjast með störfum hans hjá
Öryrkjabandalaginu þar sem hann af
góðvild og óeigingirni liðsinnti öryrkj-
um og lítilmögnum í baráttu þeirra
um kjör og réttindi sem oft á tíðum
var á brattann að sækja. Á árinu 1979
varð hann formaður Blindrafélagsins
og nokkru síðar einnig framkvæmda-
stjóri. Ég fór oft og hitti hann þar og
fylgdist með myndarlegri starfsemi
félagsins sem efldist jafn og þétt í
hans tíð og má segja að Halldór hafi
breytt félaginu úr því að vera stofnun
í öflugt fyrirtæki sem varð stoð og
stytta allrar starfsemi blindra og
sjónskertra á Íslandi.
„Það er sannkölluð hrollvekja að
vera gamall, sjúkur og blindur og eiga
engan samastað“. Svona hófst grein
eftir Halldór sem birtist í Morgun-
blaðinu 31. október 1992 í tilefni opn-
unar Hjúkrunarheimilisins Eirar sem
hann hafði tekið þátt í uppbyggingu á
og verið hvatamaður að ásamt fleir-
um. Heimilið ber nafn gyðju lækninga
og líknar og mun ég seint gleyma
þeirri stund er ég og einn af þeim
ágætu starfsmönnum Eirar sem
hlúðu að honum síðustu æviárin, sát-
um með Halldór á milli okkar á rúm-
bríkinni daginn fyrir andlát hans og
hlustuðum á hann syngja kaffisöng-
inn sem gjarnan var sunginn á heim-
ilinu.
Við Andrea áttum margar góðar
stundir með þeim Halldóri og Þor-
björgu á námsárum okkar í Gauta-
borg en þau heimsóttu okkur oft eða
við hittumst í Kaupmannahöfn. Þá
gafst okkur tími til að setjast niður og
kynnast hvor öðrum betur, ræða
heimsmálin og spá í framtíðina.
Tengdafaðir minn leit dagsins ljós
búinn ríkulegum vöggugjöfum. Þess-
ir eðliseiginleikar voru veganestið
góða sem byrðar blindunnar grönd-
uðu aldrei. Dag hvern vaknaði hann
til veruleika sem hlýtur að teljast
hetjudáð að afbera. Þrátt fyrir fötlun
sína og mótlæti í lífinu strax á unga
aldri við móðurmissinn varð ég aldrei
áskynja sjálfsvorkunnar eða nam
merki uppgjafar í fari hans, eitthvað
sem við hin sem eftir stöndum ættum
að taka okkur til eftirbreytni.
Ég kveð nú með söknuði, virðingu
og góðum minningum, einstakan
mann, tengdaföður, ljúfan afa
barnanna okkar Andreu og vin okkar
allra. Minning hans mun varðveitast
að eilífu og veita Þorbjörgu og fjöl-
skyldunni allri styrk í þeirra söknuði.
Einar Þ. Þórhallsson.
„Skuldlaus og ríkur,“ bætti afi við
hálfmeðvitundarlaus þegar hjúkrun-
arkonan sagði að hann væri ríkur að
eiga allt fólkið sitt. Hún var að skipta
um súrefniskútinn sem fylgdi afa síð-
asta spölinn. Skuldleysið var mikil-
væg viðbót, því afi elskaði ömmu og
var umhugað um að hún lifði áhyggju-
laus eftir sína daga. Hálfum sólar-
hring síðar var hann allur. Skuldlaus.
Við fjölskyldan sátum eftir með ríki-
dæmið, minningarnar um afa Hall-
dór, einn af stóru köflunum í lífi okkar
allra. Hann var sérdeilis góður maður
hann afi. Hann var líka margfróður
og þá er nú stutt í töfrana.
Hún var rómantísk Reykjavíkin
sem afi fæddist í laust eftir 1920.
Baldursgata 11 var í úthverfi, fólk fór
flestra sinna ferða fótgangandi og
spjallaði á götum úti. Þá byggðu
menn falleg hús, fóru í kvöldheim-
sóknir, spiluðu, sungu og skröfuðu.
Þinghús, dómkirkja og MR voru
helstu möndlarnir sem bæjarlífið
snerist í kringum. Svo að segja önnur
hver verslun var bókaverzlun, hitt
voru sérverzlanir þar sem hver lagði
alúð í sitt sérsvið. Klein kjötkaupmað-
ur og Lárus Lúðvíksson skókaup-
maður meðal annarra. Rík menning
en lágt tæknistig. Hljómar það ekki
skringilega í eyrum okkar tækni-
þræla? Eða erum við ef til vill eitthvað
meira en efnið eitt?
Afa fannst Guð hafa yfirgefið sig
þegar hann missti móður sína ellefu
ára gamall, þá svo sjónskertur að
honum var ekki treystandi að ganga í
barnaskóla. Frú Ásthildur Sveins-
dóttir hafði verið ljósið hans í rökkr-
inu. Hann sólargeislinn hennar. Hann
var einbirni. En Guð fer nú aldrei
langt. Amma kom tíu árum síðar, sigl-
andi með Esjunni frá Seyðisfirði. Þá
var nú gaman að vera til. Amma
skvísa og afi sæti. Í millitíðinni voru
menntaskólaárin, með öllum lífstíðar-
vinunum svo úr varð lesklúbburinn
Skalli, sennilega einn virðulegasti les-
klúbbur frá lokum frönsku byltingar-
innar; hámenntaður heimsborgara-
klúbbur nokkurra menntskælinga í
þorpinu Reykjavík. Og Sigurður Nor-
dal var innan seilingar ef eitthvað var
óljóst.
Þá tók lögfræðin við og Páll Líndal
las upphátt fyrir afa svo hann kæmist
yfir námsefnið. Afi var bókelskur
þrátt fyrir sjóndepruna, bækurnar
voru sjónin hans, fróðleiksfýsnin
óslökkvandi. Hver áratugur hafði
sinn sjarma og sín stríð, afi heygði
þau öll með sínu göfuga æðruleysi
sem hann lærði ungur. Bakkus, blind-
an og fjárhagsvandræði bönkuðu upp
á, stundum saman, en alltaf sigraði afi
að lokum, með ömmu, klettinn, sér við
hlið og blindrastafinn í hinni hendinni.
Alltaf svo glæsilegur hann afi. Aðals-
mennskan holdi klædd.
Nú er þetta fallega ævintýri á enda.
Halldór Sveinn var skírður Halldór í
höfuðið á föðurbróður sínum sem dó
ungur og efnilegur piltur. Skammlífi
hafði fylgt Halldórsnafninu einu. Þess
vegna var Sveini bætt við. Afi sagði
jafnan að hann hefði lafað á Sveini
þegar hann var eitt sinn nær dauða en
lífi. Hann gerði nú meira en að lafa
hann afi. Hann var fyrirmynd okkar
allra sem að honum stóðum. Með fal-
legu snyrtilegu hendurnar sínar greri
allt sem hann snerti. Nú er hljótt í
Hrafnagili en vorið græðir fjör um
dal.
Halldór Friðrik Þorsteinsson.
 Fleiri minningargreinar um Hall-
dór Svein Rafnar bíða birtingar og
munu birtast í blaðinu næstu daga.
Halldór Sveinn Rafnar Milt hægt og rótt
Milt þéttist tíð, en molar þann
drang
er minnist
heill við hádegisbrún.
Hægt drýpur tíð, en holar það
bjarg
sem hyggst æ
standa stöðugt og heilt.
Rótt seytlar tíð, en ryður sér leið
að rótum
bjargs er bifast til falls.
(Kristinn Reyr)
Guðmundur Þorgrímsson.
HINSTA KVEÐJA
✝ Elísabet Gunn-arsdóttir fæddist
á Ísafirði 24. apríl
1943. Hún lést á
sjúkrahúsi Akureyrar
29. apríl síðastliðinn.
Hún var dóttir
hjónanna Helgu
Kristbjargar Her-
mundardóttur hús-
móður, f. 6.7. 1923, d.
23.8. 2004, ættaðrar
frá Akureyri og
Gunnars Bachmann
Guðmundssonar
kaupmanns í Björns-
búð á Ísafirði, f. 3.2. 1913, d. 20.1.
1959. Elísabet var elst átta systkina,
þar af ein hálfsystir, næstelstur
þeirra systkina var Hermundur , f.
16.3. 1944, d. 5.10. 1982; Ólafur, f.
6.12. 1945; Björn, f. 29.11. 1947;
Kristín, f. 15.8. 1950; Helga Björk, f.
8.5. 1952; Hulda Gunnur, f. 13.9.
12.5. 1968, kvæntur Kalinu Klopova
leikskólakennara, f. 11.6. 1976, og
eiga þau tvö börn; Daniel Sverrir, f.
12.7. 2001 og Katrín Jana, f. 25.1.
2006.
Eftir landspróf frá Gagnfræða-
skóla Ísafjarðar 1959 og andlát föð-
ur síns, vann Elísabet eitt ár sem
starfsmaður á bæjarskrifstofu Ísa-
fjarðarbæjar. Veturinn 1960-1961
var hún nemi við lýðháskóla í Sví-
þjóð. Frá 1961-1964 var Elísabet
starfsmaður á skrifstofu rafveitu
Ísafjarðar. Árið 1964 flytja Elísabet
og Hreinn til Akureyrar þar sem
þau hafa búið síðan. Á Akureyri
bjuggu Elísabet og Hreinn lengst af
í Ægisgötu þar sem heimili þeirra
hefur verið frá 1974. Elísabet var
húsmóðir fyrstu árin á Akureyri en
vann lengst af sem starfsmaður,
launafulltrúi á launadeild skrifstofu
Akureyrarbæjar. Síðustu 10 árin
vann hún hjá Símanum og Já 118.
Útför Elísabetar fer fram frá
Glerárkirkju í dag, 7. maí og hefst
athöfnin kl. 13.30.
Meira: mbl.is/minningar
1954 og Guðrún Eyj-
ólfsdóttir, f. 8.6. 1962.
Hinn 14. desember
árið 1963 giftist El-
ísabet Hreini Sverr-
issyni símsmið á Ak-
ureyri, f. 14.12. 1940,
syni hjónanna Guð-
bjargar J. Ingimund-
ardóttur húsmóður, f.
24.6. 1917, d. 18.1.
1994 og Sverris
Magnússonar blikk-
smiðs á Akureyri, f.
28.10. 1916, d. 5.9.
1984. Synir Elísabet
og Hreins eru: 1) Gunnar Bach-
mann verkfræðingur, f. 27.4. 1964,
kvæntur Vilborgu Huld Helgadótt-
ur lyfjafræðingi, f. 15.8. 1968, og
eiga þau þrjú börn; Sonja Bára, f.
9.8. 1991, Stefán Atli, f. 10.7. 2002
og Linda Björg, f. 2.6. 2005, 2) Guð-
björn Sverrir verkfræðingur, f.
Með hækkandi sól, þegar allt er að
vakna til lífsins eftir vetrardvala,
lagði Elísabet tengdamóðir mín aftur
augun í hinsta sinn, eftir stutta en
erfiða sjúkdómslegu. Það er erfitt að
átta sig á því að hún Essa er farin frá
okkur. Þegar við hittumst helgina áð-
ur datt mér ekki í hug að aðeins
nokkrum dögum síðar myndum við
þurfa að kveðja hana í síðasta sinn.
Þótt við höfum öll vitað í hvað stefndi,
þá vonuðumst við til að fá meiri tíma
með henni. Mér finnst sárast að
hugsa til þess að börnin mín fái ekki
að njóta samveru hennar lengur.
Ég var aðeins 17 ára gömul þegar
Gunnar eldri sonur hennar kynnti
mig fyrir foreldrum sínum og tóku
þau mér opnum örmum. Síðan þá
hefur samband okkar styrkst stöð-
ugt með árunum. Hún reyndist mér
einstaklega vel í gegnum árin og
betri tengdamóður hefði ég ekki get-
að hugsað mér. Hún var mjög hlý og
góð manneskja sem setti aðra ávallt í
öndvegi. Hún vildi allt fyrir fólk gera
og oft virtist sem það væru engin tak-
mörk fyrir hjálpsemi hennar.
Þegar ég lít til baka eru margar
góðar minningar sem koma upp í
hugann. Seint mun ég gleyma öku-
ferðinni okkar frá Akureyri til
Reykjavíkur með ömmu Heddu og
Sonju Báru, þá lítilli. Við höfum mik-
ið hlegið að þessari ævintýraferð
okkar saman í gegnum árin. Við fjöl-
skyldan höfum átt yndislegar stundir
með Essu og Hreini og er sárt að
hugsa til þess að fjölskylduferðirnar
sem við oft vorum að tala um og
skipuleggja verði án hennar.
Ég mun sakna samtala okkar þar
sem hún var viðræðugóð og gátum
við spjallað saman um menn og mál-
efni í tíma og ótíma. Hún hafði
skemmtilegan húmor og það var
stutt í hláturinn. Essa var sérstak-
lega næm og urðum við fjölskyldan
oft vör við það. Hún var fljót að
skynja breytingar og gerðum við
Gunnar stundum grín ef eitthvað
kom upp á að þá ættum við von á
símhringingu, sem reyndist svo oft
vera.
Ég er þakklát fyrir hverja sam-
verustund sem við áttum saman .
Guð blessi minningu tengdamóður
minnar, Elísabetar Gunnarsdóttur.
Vilborg Huld Helgadóttir.
Elísabet Gunnarsdóttir
 Fleiri minningargreinar um El-
ísabetuGunnarsdóttur bíða birtingar
og munu birtast í blaðinu næstu daga.