Morgunblaðið - 24.05.2009, Blaðsíða 4

4 FréttirVIKUSPEGILL
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. MAÍ 2009
Mörgum fyrirtækjum hefur umnokkurt skeið verið haldið
gangandi af lánveitendum og kröfu-
höfum. Þar á meðal eru Eimskip, Ice-
landic Group, Icelandair, Teymi, Sjóvá
og fleiri stór félög og fyrirtæki. Þá er
staða eigenda margra fleiri fyr-
irtækja óljós, þar á meðal Símans og
VÍS. Exista, eigandi þeirra félaga,
vinnur nú að fjárhagslegri end-
urskipulagningu í samvinnu við
kröfuhafa. Óljóst er enn hvernig leyst
verður úr stöðu félagsins. Komi til
þess að íslenskir bankar leysi til sín
fleiri félög og fyrirtæki gæti komið til
þess að þeim yrði stýrt í eignaum-
sýslufélagi á vegum banka, og þar
með ríkisins. Hvert fyrirtæki er þó
metið sérstaklega.
Íslandsbanki og Kaupþing hafa ver-ið með eignaumsýslufélög á sín-
um snærum, frá því snemma á
þessu ári. Á vegum Íslandsbanka
starfar félagið Miðengi en undir það
heyra síðan fimm félög sem halda
utan um mismunandi eignaumsýslu-
verkefni. Hlutur bankans í Icelandair
mun fara inn í þetta félag.
Hjá Kaupþingi eru fyrir hendi tvö
eignaumsýslufélög, Landfestar og
Eignasel. Undir Landfestar heyra
fasteignaverkefni, sem bankinn hef-
ur leyst til sín, en undir Eignaseli
eru meðal annars fyrirtæki sem
bankinn hefur yfirtekið, Hekla og
Penninn.
Landsbankinn hefur þegar stofn-að eignaumsýslufélög sem ann-
ast eiga annars vegar umbreytingu
á kröfum bankans í hlutafé og hins
vegar umsýslu með slíkt hlutafé að
umbreytingu lokinni. Félögin, sem
heita Reginn ehf. og Eignarhalds-
félagið Vestia ehf., munu annars
vegar fara með eignarhald bankans
á fasteignum eða hlutafé fasteigna-
félaga og síðan um Vestia fara með
eignarhald bankans á hlutafé ann-
arra rekstrarfélaga. Framkvæmda-
stjóri félaganna eru Helgi S. Gunn-
arsson og Steinþór Baldursson.
Atburðarásin
Eftir Magnús Halldórsson
magnush@mbl.is
Í
slensk fyrirtæki standa mörg hver höllum
fæti eftir hrun bankakerfisins í október og
bendir margt til þess að íslenska ríkið þurfi
að koma stórum fyrirtækjum til bjargar,
a.m.k. tímabundið. Sú þróun er þegar haf-
in. Fyrr í vikunni leysti Íslandsbanki til sín 42 pró-
sent hlutafjár í Icelandair Group og ræður nú yfir
47 prósentum hlutafjár. Óbeint stýra kröfuhafar,
nýju ríkisbankarnir þar helst, nálægt 90 prósentum
af hlutafé félagsins og því má segja að Icelandair
hafi verið þjóðnýtt, að stærstum hluta.
Margt bendir til þess að fleiri fyrirtæki verði yf-
irtekin af íslensku bönkunum á næstunni, ekki síst
vegna erfiðrar lausafjárstöðu.
Steingrímur J. Sigfússon fjármálaráðherra hefur
nú, öðru sinni, mælt fyrir frumvarpi um stofnun
hlutafélags til að stuðla að endurskipulagningu
þjóðhagslega mikilvægra fyrirtækja. Markmiðið
með slíku félagi, sem oftast hefur verið nefnt eigna-
umsýslufélag, er að aðstoða lánastofnanir við að
leysa úr vandamálum fyrirtækja sem eru með
skuldir á bakinu sem þau ráða ekki við. Endanlegt
markmið er síðan að koma fyrirtækjunum aftur á
laggirnar og í hendur nýrra eigenda. Þar með væri
lífvænlegur grundvöllur kominn undir starfsemi
þeirra að nýju.
Erfitt að koma málinu í gegn
En þetta er ekki einfalt mál eins og meðferð
málsins í þinginu sýnir. Tillagan um eignaumsýslu-
félag er komin frá sænska bankasérfræðingnum
Mats Josefsson, ráðgjafa ríkisstjórnarinnar. Hann
kynnti hana á fundi í Þjóðmenningarhúsinu í byrj-
un febrúar og lagði áherslu á það á fundinum að ís-
lensk stjórnvöld væru „ekki að stofna skrímsli“.
Frekar væri einblínt á að koma íslenskum fyr-
irtækjum til bjargar, sem atvinnulífið í heild gæti
illa verið án.
Allt frá því hugmyndirnar komu fram hefur verið
ráð fyrir því gert að 10 til 15 fyrirtæki geti farið inn
í félagið, eða verið í sameiginlegri umsjá þess með
bönkunum.
En spurningin sem svara þarf, áður en fyrirtæki
eru færð inn í félagið, er hvort þau teljast þjóðhags-
lega mikilvæg og eigi þar með erindi inn í félagið. Á
Alþingi, og einnig á vettvangi Samtaka atvinnulífs-
ins, hefur verið um það deilt hvort skilgreiningin á
þjóðhagslega mikilvægum fyrirtækjum bjóði ekki
upp á handahófskennt mat stjórnvalda á því hvaða
fyrirtæki verða innan eignaumsýslufélaganna og
hver ekki.
Dregist of mikið að taka á málum
Frá því bankarnir hrundu í byrjun október, og
neyðarástand skapaðist í íslensku efnahagslífi, hafa
íslensk fyrirtæki gengið í gegnum erfitt tímabil. Í
fyrstu stóð til að endurreisa bankana í febrúar, síð-
an í apríl og nú er stefnt á júní. Á þessum tíma hafa
íslensk fyrirtæki laskast illa. Lausafé þeirra hefur
hjá mörgum nánast þurrkast upp og eiginfjárstaða
versnað samhliða gengisfalli krónunnar. Þar hafa
háir stýrivextir hraðað þróun til hins verra þar sem
fjármagnskostnaður hefur verið sérstaklega slig-
andi.
Þegar Josefsson kynnti hugmyndir sínar um
eignaumsýslufélag sagði hann skorta nokkuð á að
íslenska ríkið væri nógu stefnumarkandi sem eig-
andi bankanna. Gekk hann reyndar svo langt á
blaðamannafundinum í Þjóðmenningarhúsinu að
segja ríkið „ekki hafa tekið eigendaábyrgð“.
Ljóst er að forsenda þess að eignaumsýslufélag
geti þjónað tilgangi sínum er að bankarnir hafi
burði til þess að hjálpa fyrirtækjunum sem fara
þangað inn. Án banka, sem hafa traustan til-
verugrundvöll, verði hjálparhöndin til fyrirtækja
máttlítil. Tafist hefur að stofna efnahagsreikning
og leggja nýju bönkum, á grunni innlendrar starf-
semi gömlu föllnu bankanna, til eigið fé. Þrátt fyrir
þetta hafa stjórnendur nýju bankanna sagt stöðu
þeirra „sterka“.
Allt bendir til að íslenska ríkið verði eigandi að
mikilvægum íslenskum fyrirtækjum á næstunni,
ekki aðeins á sviði samgangna, eins og þegar er
orðið, heldur einnig á öðrum sviðum. Til þess að
eignaumsýslufélag virki sem best þarf bankakerfið
að vera risið á traustari grunni en nú. Áætlað er að
það geti gerst í næsta eða þarnæsta mánuði.
Morgunblaðið/RAX
Á ekki að vera „skrímsli“
 Fyrirtæki í vanda eru nú að komast í ríkiseigu hvert af öðru  Fjármálaráðherra freistar
þess að lögfesta stofnun eignaumsýslufélags til hjálpar mikilvægum fyrirtækjum
Morgunblaðið/Kristinn
Hjólin af stað? Íslenskt efnahagslíf á við erf-
iðleika að etja. Umsvif ríkisins í fyrirtækjarekstri
munu vafalítið aukast á næstu misserum.
Dökkt yfir Mats Josefsson lagði
til stofnun eignaumsýslufélags
til aðstoðar fyrirtækjum.
„Ég hef verið algjörlega ósammála
nauðsyn þess að eignaumsýslu-
félag ríkisins verði stofnað. Frekar
líst mér betur á að bankarnir sjálf-
ir komi sínum félögum á laggirnar,
og aðstoði viðskiptavini sína á
þeim vettvangi,“ segir Vilhjálmur
Egilsson, framkvæmdastjóri Sam-
taka atvinnulífsins. Hann telur
bankana sjálfa betur til þess fallna
að taka til sín félög, og hjálpa
þeim að halda sjó í gegnum erf-
iðleika, heldur en eignaumsýslu-
félag á vegum ríksins. „Það hefur
aldrei verið mikilvægara en nú að
standa vörð um samkeppnis-
héldu lífi. „Eftir hrun bankanna
var fyrst og fremst rætt um að
bankarnir myndu stofnsetja félög
til þess að leysa til sín félög sem
væru í kröggum. Það var ekki fyrr
en sænski sérfræðingurinn [Mats
Josefsson innsk. blm.] kom með
sínar hugmyndir að stefnubreyt-
ingin varð,“ segir Vilhjálmur.
Fyrirtæki á sviði fjarskipta,
samgangna, fasteignaþróunar og
matvælaframleiðslu standa höll-
um fæti, samkvæmt heimildum
Morgunblaðsins, og eru töluverðar
líkur á að þau þurfi á aðstoð að
halda á næstu misserum.
sjónarmiðin og ég tel mikla hættu
á því að þau verndist ekki nægi-
lega vel ef ríkið setur tiltekin fyr-
irtæki inn í félag og heldur þeim
gangandi þar. Betra væri að bank-
arnir hefðu sitt verklag, hver með
sínum hætti, til þess að sjá um
fyrirtæki sem lentu í vanda. Það
myndi síður brjóta gegn sam-
keppnislögunum heldur en það, að
láta ríkið handvelja fyrirtæki inn í
eitt eignaumsýslufélag.“
Hann segist enn fremur undr-
andi á því að þessi leið hafi verið
valin til þess að leysa úr vanda
fyrirtækja sem mikilvægt væri að
Ríkisbankarnir verði við stýrið
Opinn kynningarfundur
Háskólanum í Reykjavík, Ofanleiti 2, 3. hæð
Mánudaginn 25. maí kl. 17:15
585-6500 audur.is
Allir velkomnir
Stattu vörð um viðbótarlífeyris-
sparnaðinn þinn