Morgunblaðið - 24.05.2009, Blaðsíða 27

Dalai Lama ekki eingöngu verið leið-
togi fólks síns, heldur einnig kennari
þess, fyrirmynd og vonartákn. Með
aðstoð Indlands og annarra þjóða
hefur honum tekist að varðveita í út-
legð þá menningu og einstæðu innri
þekkingu og skilning sem varðveist
hafði í þessu einangraða landi sem
Tíbet var.
Munkurinn Dalai Lama
Þrátt fyrir hin mörgu hlutverk
sem Dalai Lama hefur víkur hann
ekki út af þeim siðareglum sem
munkum er ætlað að lifa eftir. Hann
segist aldrei hugsa um sjálfan sig
sem Dalai Lama en jafnt í vöku sem
draumi upplifi hann sig sem einfald-
an búddískan munk. Hann vaknar
klukkan þrjú á morgnana þegar
hann er heima hjá sér og hefur dag-
inn með hugleiðslu, en samtals hug-
leiðir hann í fimm klukkutíma á dag.
Það sem stendur hjarta honum næst
er kærleikurinn sem hann þjálfar
daglega með mismunandi aðferðum
og styrkir heit sitt um að end-
urholdgast aftur og aftur á meðan
hans er þörf. Hverjum degi lýkur
hann með þessum fjórum línum, sem
hann segir vera leiðarljós sitt sér-
hvert augnablik lífs síns:
Svo lengi sem sem veröldin varir
og svo lengi sem verur finnast
megi ég vera á meðal þeirra
til að eyða þjáningu heimsins.
(Shantideva.)
Síðustu ár hefur Dalai Lama unn-
ið að því að tíbeska ríkisstjórnin í út-
legð taki yfir pólitískt hlutverk hans.
Æ oftar heyri ég hann tala um að
hann óski eftir að draga sig í hlé síð-
ustu ár sín og geta varið tíma sínum
til hugleiðslu.
Viðhorf Dalai Lama til Kínverja
Dalai Lama segir að þeir sem
valdið hafa þjóð hans og honum
sjálfum mestri þjáningu hafi verið
honum öflugasta tækið til að þjálfa
sig í samhug og kærleik. Árangur
áratuga langrar þjálfunar á þennan
hátt hefur því miður ekki orðið til
þess að þjáning, sorg og erfiðleikar
Kínverja hafi minnkað. Hún hefur á
hinn bóginn orðið til þess að Dalai
Lama finnur hvorki til reiði né hat-
urs í garð Kínverja, heldur and-
stæðu þess: kærleiks og velvilja. Allt
frá fyrstu tíð að ég hlustaði á Dalai
Lama hef ég heyrt hann hvetja fólk
sitt að forðast að ala á reiði og hatri í
garð Kínverja. Þessu til stuðnings
bendir hann á að hinn almenni Kín-
verji sé ekkert öðruvísi en aðrir, þeir
óski eingöngu eftir hamingju sér til
handa og því að þjást ekki. Reiði og
hatur fæði eingöngu af sér frekari
þjáningar og meiri reiði og hatur
Áhugamál Dalai Lama
Dalai Lama hefur oft verið spurð-
ur að hverju hugur hans hefði stefnt
hefði hann ekki verið uppgötvaður
sem Dalai Lama. Hann segist ekki
vera í minnsta vafa, hann hefði orðið
vélvirki, verkfræðingur eða eitthvað
í þá veru. „Þegar ég var smábarn og
fékk einhvern hlut í hendurnar til að
leika með lék ég mér að honum í
smástund en mjög fljótt tók forvitnin
yfir og ég fór að taka hlutinn í sund-
ur til að athuga hvernig hann virk-
aði. Þegar ég kom til Potala-
hallarinnar fann ég gamalt úr sem
13. Dalai Lama hafði átt. Ég tók það
í sundur til að fá það til að ganga aft-
ur og eftir þetta varð viðgerð á úrum
að ævilöngu áhugamáli mínu. Stund-
um tekst mér að gera við úrin en
stundum geri ég illt verra,“ segir
hann og hlær.
Dalai Lama hefur gaman af garð-
rækt, er með fallegan garð við hús
sitt í McLeod Ganj og hefur alltaf
gaman af því að fá nýja lauka og
blóm. Áhugamál hans sem skiptir
okkur hin mestu máli er áhugi hans
á vísindum sem hann notar hvert
tækifæri til að nema. Í mörg síðast-
liðin ár hafa fjölmargir framúrskar-
andi vísindamenn á sínum sviðum
heimsótt búsetustað Dalai Lama til
að skiptast á skoðunum við hann og
aðra búddíska fræðimenn og jóga-
meistara um mismunandi efni sem
snerta hugann og starfsemi hans. Í
september á síðasta ári sagði Dalai
Lama frá rannsókn sem til hefur
staðið að gera í langan tíma, en réttu
aðstæðurnar til að framkvæma hana
hefur vantað. Um er að ræða rann-
sókn á því hvað á sér stað í líkama og
huga okkar þegar við stöndum á
landamærum samruna og tvíhyggju,
því ástandi sem við upplifum við
dauðann, en eingöngu vel þjálfaður
hugur getur nýtt sér það til frekari
skilnings og uppljómunar. Eftir klín-
ískan dauða getur viðkomandi setið í
hugleiðslu í nokkurn tíma og ein-
göngu þegar henni er lokið fer lík-
aminn að sýna ummerki dauða. Ég
held ég geti sagt með vissu að eng-
inn nema Dalai Lama hefur mögu-
leika á að gefa aðstöðu til þessara og
annarra rannsókna sem hafa verið
gerðar á hug og líkama þrautþjálf-
aðra hugleiðenda því eingöngu fyrir
hans orð og beiðni taka jógameist-
arar og einsetubúar þátt í slíkum til-
raunum.
Dalai Lama voru afhent frið-
arverðlaun Nóbels árið 1989 og voru
þau alþjóðleg viðurkenning á við-
leitni hans til að leita friðsamlegra
leiða að frelsun þjóðar sinnar. Út-
hlutunarnefnd Nóbelsverðlaunanna
viðurkenndi sérstaklega afstöðu
hans gegn ofbeldi, viðhorf hans til
mannréttindamála og framlag hans
sem snýr að því að vekja athygli á
þeirri umhverfisógn sem steðjar að
jörðinni. Dalai Lama hefur síðan
unnið ótrauður að ofangreindum
verkefnum og verið veittar á annað
hundrað viðurkenningar fyrir.
Hvers vegna endurholdgast
Dalai Lama?
Dalai Lama hefur heitið því að á
meðan verur þjást sem hafa hæfi-
leika til að yfirstíga þjáningu þá
haldi hann áfram að fæðast meðal
þeirra. Til þess hefur hugur hans
samkvæmt heimspeki búddista verið
þjálfaður í aldaraðir í óskilyrtum
kærleika. Það er drifkraftur þessa
markmiðs sem ber hann ekki aðeins
frá einu jarðlífi til þess næsta, heldur
einnig frá einu augnabliki til annars.
Að kenna, leiðbeina og hjálpa á
hvern þann hátt sem hann best get-
ur og hentar hverjum og einum best
er drifkraftur lífs hans. Að vinna að
auknum skilningi og samlyndi á milli
trúarbragða er annað verkefni sem
hann hefur einsett sér að vinna að.
Hvar sem Dalai Lama fer notar
hann tækifæri til að hitta og ræða
við aðra andlega leiðtoga og halda
sameiginlegar bæna- og helgistundir
með þeim. Hann hefur í mörg ár
stuðlað að því að tíbeskir munkar
dvelji í kristnum klaustrum um tíma
og kristnir munkar í tíbeskum
klaustrum til að auka skilning á milli
þessara trúarbragða.
Síðast en ekki síst telur hann það
á sína ábyrgð að vinna að hags-
munum Tíbets og finna friðsamlega
lausn í málefnum þess á meðan þess
gerist þörf.
Það lítur sem betur fer ekki út fyr-
ir að Dalai Lama muni hverfa á
braut á næstunni. En í ókominni
framtíð mun hann þó trúlega birtast
í öðrum formum og með önnur hlut-
verk en hann gegnir nú.
Höfundur þekkir Dalai Lama eftir að
hafa búið í sama bæ í 30 ár.
27
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. MAÍ 2009
Í áratugi hafa íslenskir garðyrkjubændur unnið að því að byggja upp og rækta úrval
af garðplöntum fyrir íslenska veðráttu. Nú hafa þeir opnað vefinn gardplontur.is
Þar má finna margvíslegan fróðleik.
„Íslensk blóm
eru harðgerð,
kröftug og fersk.“
Björn Sigurbjörnsson, garðyrkjumaður
ÍS
L
E
N
S
K
A
S
IA
.I
S
S
G
B
46
29
6
05
/0
9
Skoðaðu gardplontur.is og nýttu þér dýrmæta þekkingu
og reynslu íslenskra garðyrkjubænda.