Morgunblaðið - 25.05.2009, Page 23

Umræðan 23
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 25. MAÍ 2009
G l æ s i b æ | Á l f h e i m u m 7 4 | 1 0 4 Re y k j a v í k | Þ j ó n u s t a á l a n d s b y g g ð i n n i | s í m i : 5 6 8 6 8 8 0 | w w w. h e y r n a r t a e k n i . i s
Pantaðu tíma í fría
heyrnarmælingu í síma
568 6880
Allt frá árinu 2001 hefur Heyrnartækni boðið upp á mikið úrval vandaðra
heyrnartækja frá Oticon. Í dag er útlit heyrnartækja frá Oticon þannig að þau eru
nánast því ósýnileg bakvið eyrun og tæknin svo fullkomin að hún kemur notendum
nær eðlilegri heyrn en nokkrun tímann fyrr.
Heyrnartækni er leiðandi fyrirtæki í þjónustu við heyrnarskerta á landsbyggðinni.
Auk daglegrar þjónustu í Reykjavík þá bjóðum við reglulega upp á heyrnarmælingar
og heyrnartækjaþjónustu á 18 stöðum á landsbyggðinni.
Bjóðum upp margar gerðir heyrnartækja í ólíkum verðflokkum.
Heyrðu betur
með vönduðu
heyrnartæki
www.hey rnartæ kni . is
UMFJÖLLUN um
samgönguáætlun fyr-
ir tímabilið 2007 til
2008 sem til með-
ferðar er á Alþingi
ber að fagna. Sam-
göngubætur koma
öllum landsmönnum
við hvort sem þeir
búa á landsbyggðinni
eða höfuðborg-
arsvæðinu. Mikilvægt
er að sem flestir
landsmenn segi álit sitt og sendi
öllum landsbyggðarþingmönnum
tillögur um atvinnuskapandi verk-
efni úti á landi, styttingu vega-
lengda til að uppbyggðir vegir
standist hertar nútímaörygg-
iskröfur ESB og gerð jarðganga
til að tryggja öryggi byggðanna
og fækka fjallvegum í 500 til 600
m hæð um ókomna framtíð. Eftir
öðrum leiðum verður vetrarein-
angrun sem byggðirnar hafa búið
við alltof lengi aldrei úr sögunni.
Ljóst er að Vegagerðin getur
aldrei klárað framkvæmdirnar á
ellefu stöðum sem Kristján Lárus
lofaði á þremur árum, það leyfir
fjárhagsrammi samgönguáætl-
unar ekki.
Til að tryggja örugga heils-
ártengingu litlu sjávarplássanna
skiptir miklu máli að unnið verði
áfram við að bora veggöng undir
fjöll til að tækniþekking sem nú
er fyrir hendi á þessu sviði glatist
ekki næstu fimm til sex áratug-
ina. Mikil vinna hefur verið lögð í
tillögu til þingsályktunar sem
snertir þessa samgönguáætlun.
Samþykkt var 17. mars 2007 sam-
gönguáætlun fyrir tímabilið 2007
til 2010 sem gerir ráð fyrir fjár-
mögnun Héðinsfjarðarganga og
Bolungarvíkurganga. Gert var
líka ráð fyrir sérstakri fjáröflun
til jarðgangagerðar undir Vaðla-
heiði sem á að verða einka-
framkvæmd kostuð með veggjaldi
og að hluta til af íslenska ríkinu
eins og Gunnar Ingi Birgisson,
þáverandi þingmaður, lagði til
þegar hann vildi tímabundið láta
fresta jarðgangagerðinni í Héð-
insfirði vegna óvissuatriða. Í stað-
inn ítrekaði hann að hagkvæmara
væri að bora frekar stutt veggöng
undir Siglufjarðarskarð þegar
þessi ágæti þingmaður flutti til-
lögu um að byrjað yrði fyrst á
Vaðlaheiðargöngum. Þá hefði
strax verið hægt að losna við 60
cm jarðsig á veginum í Almenn-
ingum sem nú er stórhættulegur.
Þarna geta aurskriður sópað veg-
inum niður í fjörurnar milli Siglu-
fjarðar og Skagafjarðar.
Tíð snjóflóð sem halda áfram
að hrella vegfarendur á veginum
sunnan Múlaganganna vekja
spurningar um hvort allir þing-
menn Norðvestur- og Norðaust-
urkjördæmis skuli standa saman
og flytja tillögu um að gerð verði
ný tvíbreið jarðgöng nær Dalvík
og úr Fljótum undir Siglufjarð-
arskarð vegna mikils jarðsigs á
veginum vestan gömlu Stráka-
ganganna áður en mannskaðar
hljótast af á þessum stór-
hættulegu svæðum sem enginn
treystir. Þarna komast Siglfirð-
ingar og Ólafsfirðingar aldrei hjá
því að keyra í gegnum Skagafjörð
og um Öxnadalsheiði til Akureyr-
ar ef aurskriður eyðileggja teng-
ingu Fjallabyggðar við Eyjafjörð.
Íbúar nýja sveitarfélagsins á
Tröllaskaga verða áfram í vond-
um málum þegar það sama skeð-
ur í Almenningum vestan Stráka-
ganganna.
Fullvíst má telja að vetrarein-
angrun Siglufjarðar og Ólafs-
fjarðar við byggðir Eyjafjarðar
og Skagafjarðar verði aldrei úr
sögunni á meðan íbúar Fjalla-
byggðar sitja áfram uppi með tvo
flöskuhálsa sem eru
gömlu Strákagöngin
og Múlagöngin. Ótækt
er að það skuli líka
vera jafnmargir
flöskuhálsar í Vest-
fjarðagöngunum sem
liggja inn í Önund-
arfjörð og Súg-
andafjörð. Í öllum
þessum veggöngum
sem eru ólögleg sam-
kvæmt stöðlum ESB
lokast vegfarendur,
lögreglu, slökkviliðs
og sjúkrabílar alltaf inni þegar
umferð flutningabíla úr báðum
áttum er alltof mikil. Vegna neyð-
artilfella sem enginn sér fyrir get-
ur slíkt aldrei gengið til lengdar.
Einbreið jarðgöng með útskotum
öðrum megin sem ætti að banna
bjóða upp á enn meiri slysahættu
ef bremsulausir flutningabílar full-
ir af eldfimum efnum sem mætast
fara þar inn á 70 km hraða. Þá
yrði mannslífum aldrei bjargað ef
litlir fólksbílar yrðu á milli stóru
ökutækjanna. Fyrir kjördæma-
breytinguna hefðu fyrrverandi
þingmenn Norðurlands eystra og
vestra átt að berjast fyrir tví-
breiðum jarðgöngum nær Dalvík
og undir Siglufjarðarskarð í tíð
Steingríms J. Sigfússonar, þáver-
andi samgönguráðherra. Mik-
ilvægt er að framkvæmdir við
Dýrafjarðargöng hefjist af fullum
krafti árið 2010. Þau geta ekki
beðið lengur.
Tveir flöskuhálsar
í Fjallabyggð
Eftir Guðmundur
Karl Jónsson
Guðmundur Karl
Jónsson
» Ljóst er að Vega-
gerðin getur aldr-
ei klárað fram-
kvæmdirnar á ellefu
stöðum sem Kristján
Lárus lofaði á þremur
árum, það leyfir fjár-
hagsrammi sam-
gönguáætlunar ekki.
Höfundur er farandverkamaður.
ÞAÐ ERU dap-
urlegar fréttar sem
okkur berast nú um
niðurskurð í grunn-
skólunum. Sveit-
arfélögin standa illa og
þurfa að draga saman
seglin. Fræðslumálin
eru stærsti út-
gjaldaþátturinn og
sveitarstjórnarmenn
líta til þeirra þegar
spara þarf útgjöld. Það er í sjálfu sér
eðlilegt. En því má ekki gleyma að
hlutverk grunnskólans er að mennta
börn og unglinga og byggja með því
grunninn að velferð þeirra og þjóð-
arinnar. Sparnaður í rekstri grunn-
skólanna má ekki leiða til þess að þau
börn sem þar eru nú fái minni tæki-
færi til mennta en þau sem lokið hafa
grunnskóla eða börn í nágrannalönd-
unum. Slíkur sparnaður gæti orðið
þessum einstaklingum og þjóðinni
dýrkeyptur seinna meir.
Flest sveitarfélög hafa nú þegar
skorið niður fjárveitingar til grunn-
skólanna sinna. Niðurskurðurinn
kemur niður á kennslu, félagsstarfi
nemenda, foreldrasamstarfi og þjón-
ustu s.s. skólaakstri og verðlagi í
skólamötuneytum.
Hlutverk grunnskólanna er mennt-
un barna og unglinga og það er sterk
krafa í samfélaginu um að þeir standi
sig þar. Fækkun vikulegra kennslu-
stunda og fækkun kennsludaga á ári
mun gera skólunum erfiðara með að
standa undir þeim kröfum sem gerðar
eru til þeirra. Fækkun árlegra
kennsludaga um 10 þýðir að hver
nemandi fær hátt í einu skólaári
styttri skólagöngu en áður. Auk þess
mun skólaganga hans verða meira en
einu skólaári styttri en jafnaldra hans
í nágrannalöndunum. Þá raska sparn-
aðaraðgerðir af þessu tagi styttingu
framhaldsskólans, þar sem talsvert af
námsefni hans hefur verið flutt eða er
verið að flytja í efstu bekki grunnskól-
ans. Einnig er rétt að benda á að nið-
urskurður í forfallakennslu kemur að
langmestu leyti niður á kennslu ung-
linga þar sem gríðarlegir erfiðleikar
skapast við að fella niður
kennslu hjá yngri nem-
endum. Sparnaður sem
fenginn er með minni
kennslu er óráð og afleið-
ingar hans geta verið al-
varlegar.
Á síðustu árum hefur
sérkennsla aukist tals-
vert í grunnskólum.
Ástæðan er sú að nú er
að fullu verið að hrinda í
framkvæmd þeirri
stefnu sem mörkuð var
með grunnskólalögunum
1974 að grunnskólinn ætti að vera
skóli án aðgreiningar. Í því skyni hafa
nokkrir sérskólar verið lagðir niður og
sérdeildum hefur fækkað. Með aukn-
um mannafla hefur almennum grunn-
skólum verið gert mögulegt að veita
nemendum sem áður sóttu sérskóla
góða menntun í sínum heimaskóla.
Margir grunnskólar hafa nú þegar
byggt upp dýrmæta þekkingu og
reynslu á þessu sviði. Það er mik-
ilvægt að stíga ekki skref aftur á bak í
þessum efnum í þeirri von að draga úr
útgjöldum. Slíkur sparnaður er líkleg-
ur til að verða mikill kostnaður síðar.
Flest sveitarfélög hafa dregið úr út-
gjöldum til vörukaupa í grunnskólum.
Rétt er að vekja athygli á að mjög lík-
legt er að það dragi úr möguleikum í
list- og verkgreinakennslu þar sem
minni peningar verða til kaupa á efn-
um sem þarf í slíka kennslu.
Undanfarinn áratug hafa grunn-
skólar sinnt þjónustu til hliðar við það
hlutverk að vera menntastofnanir.
Gæsla yngstu skólabarnanna að lok-
inni kennslu er þjónusta sem víða er
boðið upp á. Foreldrar greiða fyrir
þessa þjónustu en ljóst er að sveit-
arfélögin þurfa einnig að leggja nokk-
uð til.
Skólamötuneyti eru nú rekin í flest-
um skólum. Foreldrar greiða að jafn-
aði hráefnisverðið en sveitarfélögin
borga öll laun og annan rekstr-
arkostnað. Misjafnt er með hvaða
hætti mötuneytin eru rekin t.d. er í
sumum tilfellum allur matur eldaður á
staðnum og í öðrum allur matur
keyptur tilbúinn frá mötuneytum,
jafnvel í öðrum landshlutum. Það er
mikilvægt að hagræða í þeirri þjón-
ustu skólanna sem snýr að öðru en
menntuninni. Það kann að vera að
hægt sé að spara í rekstri skólagæslu
og mötuneyta.
Skólar hafa dregið verulega út
skólaferðalögum enda er þeim gert að
greiða þau að fullu. Þegar allur kostn-
aður meðalárgangs vegna vikudvalar
í skólabúðum er tekinn saman nemur
hann um einni milljón. Margir skólar
hafa verið að senda tvo árganga á ári
en með því að hætta þessum ferðum
geta þeir sparað talsvert en nem-
endur verða að vísu án þeirrar upplif-
unar og menntunar sem þeir öðlast í
skólabúðunum. Stjórnun hefur á síð-
ustu árum aukist í grunnskólum um
leið og aukin stjórnunarverkefni hafa
verið sett til þeirra. Skólar eru fjöl-
mennir vinnustaðir og í mörg horn að
líta bæði hvað varðar málefni nem-
enda og starfsmanna. Það er eflaust
hægt að hagræða eitthvað í stjórnun
en þá verður að hafa í huga að einhver
verkefni munu sitja á hakanum, jafn-
vel ekki verða unnin.
Sparnaður má ekki leiða til kostn-
aðarauka annars staðar eða í framtíð-
inni. Það er mikilvægt að hafa skóla-
menn með í að leita að
sparnaðarleiðum til að draga úr skað-
anum. Aðstæður eru mismunandi í
skólunum og á einum stað er t.d. vilji
til að kenna í aldursblönduðum náms-
hópum, á öðrum möguleiki á að vera
með misstóra námshópa og á þeim
þriðja jafnvel bara stærri bekki.
Kennarar og skólastjórnendur eru
kröfuhörð fagstétt sem setur mennt-
un nemenda í öndvegi og þeir eru
örugglega tilbúnir til að fara ofan í
saumana á skólanum sínum í því
skyni að ná fram betri nýtingu þess
fjármagns sem úr er að spila.
Hvað er hægt að spara
í grunnskólunum?
Eftir Hafstein
Karlsson
Hafsteinn Karlsson
» Það er mikilvægt
að hafa skólamenn
með í að leita að
sparnaðarleiðum í
grunnskólunum til að
draga úr skaðanum.
Höfundur er skólamaður og
sveitarstjórnarmaður.