Morgunblaðið - 04.10.2009, Blaðsíða 28

28 Skipulag
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. OKTÓBER 2009
Eftir Ingvar Örn Ingvarsson
ingvarorn@mbl.is
M
innisvarðar um góð-
ærið standa víða á
höfuðborgarsvæð-
inu í formi tóms
skrifstofuhúsnæðis
og hálfkaraðra bygginga. Þar sem
hið meinta góðæri stóð sem hæst
hefur uppbyggingin verið hvað mest,
þó oft án forsjár og oft með miklu
niðurrifi sem skilið hefur eftir svöðu-
sár þegar fjármagn til fram-
kvæmdanna þurrkaðist upp.
Mörgum hefur þótt nokkuð sér-
kennilegt, að á þeim tímapunkti þeg-
ar mest var af peningum í þjóðfélag-
inu, hafi meira verið rifið en endur-
nýjað. Sú aðferðafræði er kannski í
takt við hugmyndir snýtubréfskyn-
slóðarinnar en öllum má vera ljóst að
ef gamalt og virðulegt húsnæði er
ekki endurnýjað í góðæri heldur rif-
ið, þá má vera ólíklegt að húsnæðið
verði endurnýjað í niðursveiflunni –
eða hvað?
Nokkur gömul hús í Reykjavík
hafa fengið gálgafrest enda tilgangs-
lítið að rífa húsin eins og stendur,
þar sem feikinóg er til af íbúðar- og
skrifstofuhúsnæði sem stendur autt.
Forðað frá niðurrifi
Það liggur í loftinu að breytinga er
að vænta í þjóðfélaginu – eða það
segja margir í það minnsta eftir
sviptingar vetrarins þar sem fólk
setti loksins niður fótinn og fylkti sér
að baki breytingum. Það er talað um
að nú sé kærkomið tækifæri til að
taka ærlega til hendinni og breyta
því sem miður hefur farið síðastliðin
ár. Það kann að hljóma kaldhæðn-
islega að nú sé einmitt tækifæri til að
kasta hugsunarhætti sem byggist á
hinu einnota út fyrir göfugri þanka-
gang þar sem samfélaginu er leyft að
þróast, hægt og rólega, í þá átt að
rými skapist fyrir fjölbreytni sem er
allri sköpun svo mikilvæg.
Slíkar óskir bera þeir sem vilja
vernda gömul hús í Reykjavík í
brjósti en sá hópur fólks hefur háð
vonlitla baráttu síðustu árin við öfl
sem hafa viljað rífa niður til að
byggja upp, í stað þess að þróa. Upp-
kaup hafa verið stunduð í Reykjavík
á lóðum og húsum sem á þeim
standa, með það að leiðarljósi að rífa
húsin og byggja eins stór hús í stað-
inn og mögulegt er. Áherslan hefur
verið á að auka byggingarmagnið,
fremur en að hugsa út í fagurfræði.
Þessi þróun hefur verið áberandi og
má sjá mörg dæmi um það hvernig
kassalagaðar en fremur líflausar
byggingar fylla upp í reiti sem aðrir
töldu nauðsynlega til að skapa mik-
ilvæga og sögulega götumynd sem
markaði Reykjavík sérstöðu.
Byggt fyrir hverja?
Þórður Magnússon hefur látið sig
þessi mál varða, en hann er stjórn-
armaður í Torfusamtökunum. „Yf-
irleitt byggjast borgir þannig upp að
hús tekur við af húsi og samræmi er
á milli húsanna. Borgirnar stækka
en gera það smátt og smátt. Hug-
myndafræðin hjá fólki sem stóð í nið-
urrifinu í Reykjavík var sú að það
var ekki í sátt við byggingarnar sem
voru fyrir á svæðinu og því vildi það
helst losna við allt heila klabbið. Ef
fólk hefði gert kröfu um að nýbygg-
ing hefði þurft að taka mið af húsinu
sem var fyrir, þá hefðu verktakarnir
upplifað það sem tapað byggingar-
magn.“
Þórður segir að áformin um nið-
urrif séu öll enn til staðar þrátt fyrir
ástandið í þjóðfélaginu þó öllum
megi vera ljóst að ekki þurfi að
byggja meira að sinni. „Fólkið sem á
eignirnar, hvert sem það nú er, er í
mun að halda bókfærðu verðmæti
eignanna stöðugu. Það er verið að
reyna að sýna fram á að einhver
verðmæti séu inni í fyrirtækjunum,
með því að hafa lóðirnar sem dýr-
astar. Það er gert með því að hafa
Húsin sem kreppan bja
Laugavegur 33, 35 og 33b, framhús við Vatnsstíg
sem er skráð sem bakhús við Laugaveginn og
nokkuð sérstakt með steinsteyptu þaki og Vatns-
stígur 4 sem kviknaði í um daginn. Borgarminja-
vörður lagði á sínum tíma til að 33b yrði verndað
en svo fór að ákveðið var á síðustu stundu að heim-
væri ódýrt að byggja. Í þessu áttu aðallega að vera
íbúðir þar sem verslunarpláss er ekki eins dýrt og
íbúðarpláss. Upprunalega hugmyndin á bakvið allt
niðurrifið var að auka verslunarpláss en þetta hef-
ur þróast þannig að verslunarplássið er oftar en
ekki bara eins.“
ila niðurrif. „Það stóð til að rífa þessi hús og byggja
eitt stórt hús þar í staðinn,“ segir Þórður. „Það er
að mínu mati varhugavert að byggja eitt stórt hús í
stað margra lítilla því þá ertu að breyta byggða-
mynstrinu. Það sem verra er: það var enginn metn-
aður lagður í hönnunina og einblínt á hönnun sem
VATNSSTÍGS- OG LAUGAVEGSREITUR:
Morgunblaðið/Jakob Fannar
Í dag Húsaröðin Laugavegur 33, 35 33b, framhús við Vatnsstíg.
Torg Svipuð nýbygging og á tillögunni að ofan en að auki yfirbyggt torg. Einfalt Húsaröðin eins og hún liti út gerð upp á sem einfaldastan hátt
Tillaga Svona mætti vinna með þessi sömu hús án þess að rífa þau.
Þórður segir að húsið á Hljómalindareitnum sé
gott dæmi um hús sem einhver hafi talið að borg-
aði sig að rífa og byggja annað í staðinn sem væri
tveimur metrum hærra. Allt snerist um það að
blása upp verkefnin. Húsið hefur alltaf verið í góðri
rýnir í það þá getur maður séð hvernig húsið leit
út, það sést betur á bakhlið hússins. Þak hússins
var til að mynda með Mansard-stíl, en þá er einni
hæð í viðbót laumað inn í þakbygginguna og nán-
ast öll París er byggð í svona Mansard-stíl.
notkun og aldrei skort leigjendur eða líf.
Annað hús á Hljómalindarreitnum stendur við
Laugaveginn og hefur alltaf staðið til að rífa það.
„Þetta hús var stórglæsilegt einu sinni en það er
náttúrulega ekki svipur hjá sjón í dag. Ef maður
HLJÓMALINDARREITURINN:
Morgunblaðið/Jakob Fannar
Núna Húsaröðin Laugavegur 15-17 eins og hún lítur út í dag.
Framtíðin? Einföld tillaga sem færir húsin til fyrri virðugleika.Fortíðin Nánast sama sjónarhorn og á myndinni hér að ofan.
Morgunblaðið/Jakob FannarBjargað Circus eins og hann lít-
ur út í dag og Klapparstígur 28.