Morgunblaðið - 20.10.2009, Blaðsíða 17

17
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. OKTÓBER 2009
Tekur í Menn voru þreytulegir á hinu háa Alþingi í gær. Siv Friðleifsdóttir bar sig til að rýna í þingskjöl og Þráinn
Bertelsson hugsaði sitt. Lífið á þinginu gengur sinn vanagang hvort sem rætt er um Icesave eða annað.
Golli
VIÐ þær aðstæður, sem blasa
við hérlendis um þessar mundir,
þarf málsmetandi fólk að gæta sín,
áður en það leggur orð í belg.
Hver og einn, sem telur sig hafa
eitthvað til málanna að leggja,
verður að spyrja sig, hvort per-
sónulegir hagir ráði för og setji
mark sitt á viðhorf til lausna, eða
vilji til að láta gott af sér leiða fyrir
aðra, án tillits til eigin hagsmuna.
Ég á að heita hagfræðingur,
reyndar löngu úreltur, en núna
finnst mér stundum, að ég þyrfti
að leggjast í ættfræði og fer-
ilskrár, áður en ég gæti myndað
mér skoðun á framlagi hvers þátt-
takanda í samfélagsumræðunni.
Þannig ætti þetta ekki að vera, en
tortryggnin er til staðar og þess
vegna ættu fjölmiðlar að segja
nánari deili á „þátttakendum“ en
þeir hafa gert til þessa. Mér finnst
t.d. of margir, ekki sízt hagfræð-
ingar, lögfræðingar og stjórn-
málafólk í öllum flokkum, innan
þings og utan, hafa alltof oft látið
gamminn geisa í þeim tilgangi ein-
um að toppa hvert annað í fjöl-
miðlum. Lái mér hver sem vill, að
mér virðist sem margir í framan-
greindum hópum hafi haft það eitt
að markmiði að koma sjálfum sér
á framfæri í eiginhagsmunaskyni.
Það heitir á þeirra máli að koma
auga á tækifærin í stöðunni. Þessi
tegund tækifærismennsku kemur
að mínum dómi í veg fyrir þann
samhljóm meðal þjóðarinnar, sem
nauðsynlegur er til að snúa vörn í
sókn. „Þekkingarsamfélagið“
margrómaða er þrátt fyrir allt
ekki fullkomnara en svo, að eng-
inn er sérfræðingur í áður óþekkt-
um aðstæðum, en örfáir verða ein-
hvers vísari um það sem gerðist
einhvern tímann seinna.
Hópar fólks af þeim toga, sem
hér hafa verið nefndir, og ýmsir
fleiri verða að geta komið saman
og rætt málin æsingalaust, helzt
án þess að persónulegar aðstæður
móti um of viðhorf til velferðar
annarra.
Mörg eigum við aflögufærar
fjölskyldur, eða einn eða fleiri
bjargálna einstaklinga, jafnvel
nokkra sterkefnaða og þar fyrir
utan svífur yfir vötnunum réttur
til arfs hjá sumum en ekki öðrum.
Með vísan til framansagðs má
telja brýnt, að málin séu rædd inn-
an fjölskyldna okkar og meðal
vina í fullri hreinskilni, m.a. með
hliðsjón af því, hvort ekki sé betra
að leysa vandann með sínum nán-
ustu í stað þess að treysta ein-
ungis á opinbera forsjá á hverf-
ulum tímum.
Innst inni vitum við öll, að hvert
okkar þarf á öðrum að halda í
blíðu og stríðu innan þessa litla
samfélags á öllum tímum, sama
hvernig staðan kann að vera hjá
hverjum og einum. Ekki þannig,
að illa statt fólk verði bundið við
óviðráðanlegar aðstæður um aldur
og ævi, heldur megi grípa til sam-
félagslegra lausna, þegar ekki er
öðru til að dreifa.
Umræða um málefni af hvaða
tagi sem er getur verið góð í byrj-
un, en hún verður að taka enda
með ásættanlegri niðurstöðu í
ljósi aðstæðna. Enginn fær allt,
sem hann vill, þótt sumir standi
betur en aðrir og við verðum bara
að sætta okkur við það.
Látum nú af landlægri þras-
girni um sinn og lærum að standa
saman; a.m.k. í bili.
Eggert Jónsson
Gætum okkar
góðir landsmenn
Höfundur er fv.
borgarhagfræðingur.
1. Í mannréttindasáttmála
Evrópu er kveðið svo á að allir
menn skuli eiga rétt til meðferðar
máls fyrir hlutlausum dómstóli,
þegar kveða skuli á um réttindi
þeirra og skyldur. Samskonar
ákvæði er að finna í mannrétt-
indasáttmála stjórnarskrár Ís-
lands og í stjórnarskrám annarra
Evrópuríkja.
2. Hausið 2008 kom upp ágrein-
ingur milli Íslands og tveggja
annarra Evrópuríkja um skyldur
Íslands til að ábyrgjast skuld-
bindingar tryggingarsjóðs
innistæðueigenda við innlánseig-
endur á Icesave-reikningum
Landsbankans. Þetta var dæmi-
gerður réttarágreiningur sem
mannréttindareglan sem nefnd
var að framan á við um.
3. Á íslenskum valdsmönnum
hvíldi þá, og hvílir raunar enn,
umfram allt annað ein skylda: Að
sjá til þess að íslenska ríkið, og
þar með almenningur á Íslandi,
nyti réttarins sem nefndur var, að fá skorið úr
fyrir hlutlausum dómstóli, hvort skuldbinding
þessi hvíldi á þjóðinni, áður en um hana yrði
samið.
4. Fyrirsvarsmenn þjóðarinnar þá virtust
ekki skilja þetta. Þeir lýstu sig reiðubúna til
samningaviðræðna við kröfuhafa um greiðslu-
ábyrgð íslenska ríkisins án þess að úr þessu
hefði fyrst fengist skorið fyrir dómi. Núverandi
valdsmenn á Íslandi eru sama sinnis. Þeir hafa
undanfarna mánuði keppst við að fá löggjafann
til að samþykkja þessa ábyrgð. Framganga ís-
lenskra ráðamanna í þessu máli hefur frá því að
málið kom upp og allt fram á þennan dag verið
óskiljanleg. Þeir hafa í reynd verið talsmenn
fyrir hagsmuni erlendra manna sem vilja fá al-
menning á Íslandi til að borga þessar skuldir án
undanfarandi dómsúrlausnar.
5. Það er ekki nóg með að ráð-
herrum og alþingismönnum beri
skylda til að tryggja Íslendingum
þessi mannréttindi. Því má nefni-
lega velta fyrir sér hvort þeir hafi
yfirleitt nokkra heimild til að taka
með samningum þessar skuld-
bindingar á landsmenn. Í stjórn-
arskrá er að vísu hvergi bannað
að Alþingi samþykki að láta rík-
issjóð greiða skuldir einkaaðila
sem engin skylda hvílir á honum
að greiða. Það er því hugsanlegt
að formleg heimild sé til staðar til
verknaðarins. Allir ættu hins veg-
ar að sjá að gjörðin er siðferðis-
lega óforsvaranleg. Við kusum
ekki alþingismenn til þess að taka
á okkur og afkomendur okkar
skuldabagga vegna skulda sem
okkur koma ekki við að lögum.
6. Sumir segja að orðið sé of
seint að hætta við. Það er mis-
skilningur. Það verður ekki of
seint fyrir Alþingi að gegna
skyldu sinni fyrir það eitt að fyrri
og núverandi fyrirsvarsmenn rík-
isstjórnar hafi gerst talsmenn erlendra hags-
muna gegn Íslendingum. Slíkt breytir ekki
skyldum alþingismanna.
7. Enn segja sumir að þjóðin verði að láta
undan. Annars muni aðrar þjóðir beita okkur
efnahagslegum þvingunum. Sé það rétt verður
bara svo að vera. Ef aðrar þjóðir ætla að beita
okkur ofbeldi til þess að þvinga af okkur mann-
réttindi látum við ekki undan því. Fullvalda ríki
lætur ekki þvinga sig með slíkum hætti. Ef fyr-
irsvarsmenn Íslands eru slíkar lyddur að vilja
láta undan þessu verða landsmenn sjálfir að láta
þá heyra hátt og snjallt hvað þeim finnst um
það.
Eftir Magnús Óskarsson
»Ef aðrar
þjóðir ætla
að beita okkur
ofbeldi til þess
að þvinga af okk-
ur mannréttindi
látum við ekki
undan því.
Magnús Óskarsson
Höfundur er lögmaður og er í
framhaldsnámi við New York University.
Icesave fyrir dóm
Í JANÚAR á þessu ári gerðist sá
merkilegi atburður í stjórn-
málasögu landsins að minni-
hlutastjórn VG og Samfylkingar
tók við völdum. Framsóknarflokk-
urinn dró þessa stjórn upp úr töfra-
hatti sínum og framganga for-
manns flokksins á þessum tíma var
með þeim hætti að stóðst sam-
jöfnuð við hvaða töframann sem
var. Aðdáun forsætisráðherra
minnihlutastjórnarinnar á galdra-
kúnstum Framsóknar var heil og
óskipt. Svo margir létu blekkjast að
næst þegar komið var að galdra-
stund þurfti þessi óskaríkisstjórn
Framsóknarflokksins ekki lengur á
stuðningi hans að halda. Við-
brögðum töframannsins í kjölfar
kosningaúrslitanna 25. apríl, þegar
meirihlutastjórn VG og Samfylk-
ingar tók við völdum, mátti líkja við
það að kanínan hefði vaxið töfra-
manninum yfir höfuð.
Í þeim augljósu erfiðleikum sem
hið skilgetna afkvæmi töfrabragða
Framsóknarflokksins á við að
glíma við stjórn efnahagsmála
landsins virðist hafa kviknað á ný
ábyrgðartilfinning hjá töframann-
inum.
Nú var komin tími til þess að kippa hlutunum
í lag á nýjan leik. Að þessu sinni var töfrabragð-
ið lengur í smíðum og þurfti forysta Fram-
sóknar m.a. að fara til Noregs til að fá efni í
töfralausnina. Haft var samband við marg-
frægan garðyrkjubónda, sem situr á norska
stórþinginu, og ekki stóð á góðseminni. Tvö þús-
und milljarða og ekkert minna skyldi nú hægt
að slá í Noregi – ekkert minna
dygði – jafnvel mætti hugsa sér
eitthvað til viðbótar ef vel lægi á
mönnum. Á sama tíma og heil-
brigðisráðherra fékk sig full-
saddan á galdrakúnstum rík-
isstjórnarinnar og strunsaði út
úr stjórnarráðinu hlupu töfra-
læknar Framsóknarflokksins
inn um dyrnar. Þeir náðu fundi
forsætisráðherra og drógu upp
úr töfrahattinum norska garð-
yrkjubóndann með tvö þúsund
milljarða lánsloforð.
Eitthvað virtist trú forsætis-
ráðherra á töfralausnir hafa
dvínað því hennar viðbrögð voru
að leita staðfestingar hjá starfs-
bróður sínum í Noregi. Hafði
hann heyrt um þennan galdur?
Jens tilkynnti með Stolti að
hann þekki þetta trix mjög vel –
það hefði verið margreynt áður í
norska stórþinginu en aldrei
gengið upp.
Síðustu fréttir af töfrabrögð-
um Framsóknar eru þær að þeir
eru með í smíðum efnahags-
áætlun sem á að koma þjóðinni
út úr ógöngunum „á einu auga-
bragði“. Í fréttum fjölmiðla á Ís-
landi segir nú af því að Fram-
sóknarflokkurinn hafi kynnt Norðmönnum
drög að nýrri efnahagsáætlun fyrir Ísland og
þeir hafi bara tekið þeim áformum vel. Í kjölfar
þeirra viðbragða hyggst flokkurinn útfæra
töfrabragðið enn frekar en því miður liggur enn
ekki fyrir hvenær þetta frábæra útspil verður
dregið upp úr hattinum.
Eftir Kristján Þór Júlíusson
» Síðustu frétt-
ir af töfra-
brögðum Fram-
sóknar eru þær
að þeir eru með í
smíðum efna-
hagsáætlun sem
á að koma þjóð-
inni út úr ógöng-
unum „á einu
augabragði“.
Kristján Þór Júlíusson
Höfundur er alþingismaður.
Töfrahattur
Framsóknarflokksins