Skólablaðið - 01.04.1944, Blaðsíða 52

framfaraíús og röggsamur embættismaður.
í æsku þótti Skúli ekki eiga lund við alla,
var ódæll og torveldur viðureignar, svo að
foreldrum hans reyndist erfitt að aga hann.
Því var hann sendur, 10 ára gamall, til afa
síns, síra Einars að Görðum í Kelduhverfi.
Honum reyndist dvölin þar holl og lærdóms-
rík. Gamli maðurinn hafði lag á því að tjónka
við unga sonarsoninn, kunni að temja skap
hans og vann sér virðingu og ást hans. Hef-
ur hann sennilega átt mestan þátt í að gera
Skúla þann mann, sem úr honum varð, með
því að láta hið óstýrláta skap hans fá útrás
í hagkvæmum störfum, sem stæltu vilja hans,
efldu með honum starfsþol og vinnugleði og
beindu lund hans inn á réttar brautir.
Árið 1728 drukknaði faðir Skúla, síra
Magnús prestur á Húsavík. Heimilinu var
þá þröngur kostur búinn, móðirin varð að
ala önn fyrir sex börnum, og þrátt fyrir elju
hennar og dugnað var búskapurinn erfiður,
og um skeið horfði óvænlega um hag ekkj-
unnar. Því tók hún þann kost að giftast sr.
Þorleifi Skaftasyni í Múla, lærðum og vel
metnum presti, sem var talinn talsverðum
efnum búinn.
Þegar Skúli stálpaðist, fór hann að vinna
í búð á Húsavík á sumrin, en þegar afi hans
komst að því, að kaupmaður brýndi fyrir
starfsmönnum sínum að beita sviksemi í við-
skiptum, hvatti hann Skúla til að hverfa af
verzlunarbrautinni, en ganga heldur mennta-
veginn. Skúli hlítti ráðum hans og las þrjá
vetur hjá sr. Þorleifi, stjúpa sínum. Síðar
leitaði hann inntöku í Hólaskóla, en var vísað
frá af biskupi. Spáði Skúli þá því, að betur
myndi biskup taka honum næst, er hann
kæmi. Það rættist átta árum síðar, þegar
Skúli kom þangað sem sýslumaður Skagfirð-
inga.
Skúli lauk námi með góðri frammistöðu
hjá sr. Þorleifi, þó að lítt væri þululærdóm-
ur sá, sem tíkaður var, við hans lund. Hann
olli honum nokkrum erfiðleikum í fyrstu, en
vegna þess að skilningur hans á námsefninu
var góður, sigraðist hann á þeim. Síðan var
hann tvö ár hjá Benedikt lögmanni Þorsteins-
syni að Rauðárskriðu. Að þeim tíma liðnum
50
sigldi hann til guðfræðináms við Hafnar-
háskóla. Efnaskortur virðist þar hafa háð
honum tilfinnanlega, en hann átti því láni
að fagna að kynnast háskólarektornum, próf.
Gram, sem hafði verið mikill vinur Árna
Magnússonar og hafði mikinn áhuga á ís-
lenzkum fornmenntum. Skúli naut þess nú
áem aðrir íslendingar í Höfn.
Lítið atvik olli því, að áhugi hans á guð-
fræðináminu fór að dofna, en áhugi á lands-
málum vaknaði hjá honum. Fór svo, að fyrir
hvatningu próf. Grams sótti hann um sýslu-
mannsembættið í Þingeyjarsýslu, en Bene-
dikt lögmaður hafði áður hvatt hann til þess
í bréfi, sem hann ritaði honum í banalegu
sinni, og einnig mælzt til þess, að hann kvænt-
ist dóttur hans. Milli Skúla og hennar hafði
verið vinfengi, en þó ekki svo, að Skúli teldi
sig unna henni nægilega, til þess að hjúskap-
ur gæti tekizt með þeim, og varð ekki af
hjónabandinu.
Svo fóru leikar, að Skúli hlaut ekki þá
sýslu, heldur Austur-Skaftafellssýslu, sem
þá var talin kostrýrust, ill yfirferðar og lágt
launuð. Loforð fylgdi þó um, að hann fengi
þá sýsluna, er fyrst losnaði.
Lítt undi Skúli hag sínum þar austur frá.
Honum þótti fólkið fáfrótt og óvingjarnlegt.
Auk þess átti hann fyrstu árin í deilu við
sýslumannin í Vestur-Skaftafellsýslu. Varð
hann feginn skiptunum, er þau buðust.
Árin 1735 losnaði lögmannsembættið vest-
an og norðan. Sendi Skúli þá umsókn um það,
en þegar Skagafjörður losnaði sama ár,
minnti hann á loforðið, sem honum var gef-
ið, þegar hann tók við Skaftafellssýslu,
og sótti um Skagafjörð. Sýslumannsembætt-
ið var betur launað, þótt hitt væri virðingar-
meira. Eftir einarðlega framgöngu var hon-
um veitt sýslan þrátt fyrir andróður Lavrenz
amtmanns, sem taldi sig hafa heitið öðrum
henni, en kvaðst fús að mæla með Skúla til
lögmannsembættisins. Kom í þeirri deilu
glöggt fram málafylgjuhæfni Skúla og
dirfska, er hann deildi við yfirboðara sinn
og hafði sigur, þótt hinn hefði á flestan hátt
betri aðstöðu.
Skagfirðingar tóku Skúla illa í fyrstu.
Skólablaðið