Skólablaðið - 01.04.1944, Blaðsíða 30

útstreymiskenningin (emissionstheoria). —
Hollendingurinn Huyghens, sem uppi var á
sama tíma, áleit hins vegar, að ljósbrotið
stafaði af mismunandi bylgjulengdum ljós-
geislanna. Var deilt ákaft um þetta atriði,
og stóð brezka Vísindafélagið með Newton.
En á 19. öld var bylgjukenningin hafin aftur
til vegs og valda.
En ýmsir vísindamenn 20. aldarinnar, sem
líta á rafeindina sem hinn eiginlega ljósgjafa,
hafa reynt að samræma þessar tvær kenn-
ingar.
Sem stærðfræðilegt afrek Newtons ber
fyrst að nefna differential- og integral-reikn-
inginn, sem hann grundvallaði. Er þessi
reikningur fyrst og fremst undirstaða allra
eðlisfræðislegra útreikinga. Ennfremur kom
hann fram með nokkrar sannanir í algebru,
t. d. sannaði hann, að binomialformúlan gilti
fyrir brotna og neikvæða veldisvísa.
*
Newton varð prófessor í stærðfræði við
Cambridge-háskólann 24 ára gamall. 1 54 ár
var hann meðlimur Vísindafélagsins brezka
(Royal Society) og í 26 ár forseti þess. Hann
andaðist 84 ára að aldri og er grafinn í West-
minster Abbey.
*
Saga raunvísindanna getur margra merkra
manna, sem hver á sínu sviði hafa leitazt
við að svipta blæju vanþekkingarinnar frá
augum almennings. Það er nokkuð erfitt að
bera saman störf þessara manna, vegna þess
að þau eru á svo mismunandi sviðum. En
samt álít ég, að engum sé gert rangt til, þó
að fullyrt sé, að ekki nokkur maður hafi
valdið öðrum eins aldarhvörfum með vísinda-
starfsemi sinni og Isaac Newton. Vísinda-
starfsemi manna hafði í margar aldir verið
í því fólgin að lesa verk Aristotelesar. Ef
menn vildu fá einhverja vitneskju um tilver-
una, var ekki um annað að ræða en lesa
Aristoteles og hugleiða kenningar hans. Það
að lesa lögmál náttúrunnar út úr rás við-
burðanna þekktu menn ekki. Endurreisnar-
tímabilið hafði kennt mönnum að efast og
varpa fram sjálfstæðum spurningum. Hin
gamla heimsskoðun stóðst ekki skynsamlega
gagnrýni.
Hið einfalda þyngdarlögmál Newtons ger-
breytti viðhorfi manna til tilverunnar og vís-
indalegum aðferðum.
Stjörnufræðingar síðari tíma hafa nærri
eingöngu byggt rannsóknir sínar á uppgötv-
unum Newtons. Framfarir í læknisfræði
byggjast að miklu leyti á smásjánni til að
greina hina örsmáu sýkla. Fullkomin smásjá
er til orðin vegna staðgóðrar þekkingar
manna um eðli ljósgeislans. Og það var New-
ton, sem grundvallaði ljósfræðina. Þannig
mætti rekja fjölmörg framfaraspor síðari
tíma til heila Newtons. Það er því eigi mark-
leysa að kalla hann „mesta vísindamann allra
alda“ eða „mestan allra snillinga".
Sjálfur sagði Newton um sig: „Ég veit
ekki, hvað menn kunna að segja um mig, en
sjálfum virðist mér ég líkastur dreng, sem
leikur sér á sjávarströnd við að tína fallegar
skeljar, en fram undan mér liggur hið mikla
ókannaða haf sannleikans.“
ÚTVEGA ALLSKONAR
vélar
og verkfæri
FRÁ AMERÍKU.
GARÐAR GÍSLASON
REYKJAVÍK Sími 1500
28
Skólablaðið