Saga - 1983, Síða 259

PÝÞEAS OG GÁTAN UM TÚLE
257
>ngu er hvort Túle hafi verið byggt eða ekki og hversu lengi nótt
varaði um sumarsólhvörf. Við verðum að minnast þess að Strabó
tilgreinir alveg sérstaklega að Pýþeas hafi sjálfur séð sjávarlung-
un en haft annað eftir sögusögnum. Auk þess er ekki kveðið sér-
staklega á um að íbúarnir sem hann lýsir séu á Túle heldur er því
lýst svo að þeir séu í ,,nánd hins freðna svæðis“. (Þaðan er hins
vegar aðeins dags sigling til Túles; séu þetta tveir staðir verða úr-
•ausnarefnin við að glíma fremur tvö en eitt.) Þess má geta að
báðar staðhæfingarnar sem sóttar eru til Geminusar frá Ródos
(C) hafa verið rengdar af öðrum höfundum svo að þetta hlýtur að
teljast nokkuð tortryggileg heimild; að þessu athuguðu gætum við
hallast að því að ekki hafi verið nein nótt á Túle um sumarsólstöð-
ur. Þetta eru etv. endimörk þess sem við komumst með háttbund-
inni textarýni.
Næst skulum við athuga hinar ýmsu tilraunir til að ákvarða
hnattstöðu Túles þótt ekki sé unnt vegna rúmleysis að gefa gaum
öllum kenningum sem komið hafa fram um þetta. Við ættum þá
að hafa í huga athugun Sir Richards Burtons sem hefur leitt í ljós
e'gi færri en fimm mismunandi Túle, hið fyrsta frá elstu tímum
'andskipunarfræða norðurhvels, notað ,,um íbúa þess, raun-
verulega eða hugsanlega“; í öðru lagi ísland frá landnámstíma
°-áfr.; í þriðja lagi norðurhluti Bretlands á tímum rómverskra
heisara; í fjórða lagi eyjan Skanía sem hann nefnir ,,Procopiana“
a síðrómverskum tima og loks Túle hinna bresku einsetumanna
sem Díkúílus segir frá en það telur hann víst að sé ísland.50
Þrír staðir koma einkum til greina sem Túle Pýþeasar: norðan-
verðar eyjar Skotlands, einkum Hjaltlandseyjar,51 ísland52 og
Noregur53. Auk þess hefur verið getið til að Túle hafi verið Fær-
eyjar54 og Finnland.55 Aðrir fræðimenn hafa látið sér nægja að
ákvarða hvar Túle hafi ekki verið. Enn hafa aðrir tekið þvert fyrir
a^ setja fram ákveðna tilgátu um þetta.56 Einn þeirra ritar:
Mér virðist ógjörlegt að kveða á með neinu sem nálgast
vissu um Túle Pýþeasar.57
Einnig mætti taka upp eftir Elton lávarði sem dæmigerð um-
nrasli:
17
Um efnið standa hjaðningavíg og efnisatriðin eru of leiðin-
leg til að rekja þau ýtarlega.58