SunnudagsMogginn - 18.04.2010, Blaðsíða 30

30 18. apríl 2010
Þ
egar gos hófst á Fimmvörðuhálsi var því
tekið fagnandi. Það var kallað túristagos
og menn ruku til að heilsa upp á það eins
og hvert annað fagnaðarundur. Menn
jafnvel gengu og gerðu tilraun til að aka á hrauni
sem komið var með þunna skel ofan á glóðina. Allt
fór þetta betur en gat orðið.
Flugbann náttúrunnar
Og nú hefur Eyjafjallajökull sjálfur gosið úr há-
bungu sinni og það fer ekki framhjá neinum. Flug-
umferð hefur lamast á þeim svæðum sem hún er
hvað mest, svo sem á Bretlandseyjum og Norður-
og Austur-Evrópu. Það hefur haft mikil áhrif um
aðrar álfur.
Bretar lýsa þessu flugbanni náttúrunnar sem al-
gjörlega einstæðum atburði. Áhrifin séu þannig
miklu meiri en varð eftir hryðjuverkaárásina í
Bandaríkjunum í september 2001. Forsíður blaða
eru prýddar stórbrotnum myndum af gosinu og
kosningabaráttan sem er að ná hámarki þar í landi
er tengd gosinu í umsögnum og myndskreyt-
ingum.
Yfirvöld flugmála í Evrópu hafa lýst því á fund-
um að þau hafi fyrir skömmu haldið æfingu, þar
sem brugðist var við eldgosi í Eyjafjallajökli. Slík
æfing hafi komið að gagni nú, segja sömu yfirvöld,
en bæta því við að veruleikinn sé þó ætíð allt annað
viðfangsefni en æfingar af þessu tagi, þótt góðar
séu.
Þær raddir heyrast að flugbannið hafi verið allt
of afgerandi og takmarkalaust og fréttamenn furða
sig á að Keflavíkurflugvöllur í tíu mínútna flug-
fjarlægð frá eldgosinu hafi verið opinn fyrir umferð
á meðan öll Evrópa sé lokuð og hundruð þúsunda
ferðamanna í vandræðum þar. En raunveruleikinn
birtist mönnum brátt aftur þegar fréttist, að
finnskar herþotur hefðu snúið aftur til sinna flug-
valla með skemmda hreyfla eftir flug inn í ský
mettuð ösku, þótt ástand í lofti þar hafi þá enn ekki
verið talið orðið alvarlegt.
Eyjafjallajökull og hryðjuverkalög
Og margir skrifarar í bresk blöð setja gosið í sam-
band við Icesave-málið og önnur ágreiningsmál
við Breta. Þannig segir dálkahöfundur í The Daily
Telegraph að Ísland hafi loks komið fram hefndum
gagnvart Bretlandi fyrir hlut þess í hruni íslenska
efnahagslífsins. Bretar hafi beitt hryðjuverkalögum
til að frysta inneignir (íslenskra banka) þar í landi
og nú noti Íslendingar spúandi eldfjöll til að setja
flugumferð í Bretlandi í helfrost. Og gosið í Eyja-
fjallajökli ratar lengra en þetta í hinu þekkta dag-
blaði. Það fær sérstakan stuttan leiðara um sig.
Leiðarinn heitir „Undir eldfjallinu“. Leiðarinn
fjallar þó ekki fyrst og fremst um ösku, flóð og aur-
burð, heldur ekki síst um framburð. Þar segir að
eldfjöll minni í athyglissýki sinni á tveggja ára
börn, þótt hundruð tonna af ösku sem hent er upp
í loftið séu auðvitað tilþrifameiri en þegar krakki
hendir bangsanum sínum úr grindinni til að ná at-
hygli. En svo segir í leiðaranum að eitt helsta
vandamál við þetta gos í Eyjafjallajökli sé þó fram-
burðurinn, það er á nafninu á fjallinu. Verði
mönnum fótaskortur á tungunni við að fást við
hann. Blaðið leiðbeinir lesendum sínum til rétts
framburðar á nafni þessa órólega og athyglissjúka
fjalls, sem gert hafi Bretum og Evrópubúum þessa
skráveifu svo: Nafnið eigi að bera fram sem „AYV-
atLOW-cutl.“ Verði fréttaþulum að góðu.
Umræða um skýrslu
Rannsóknarskýrslan sem Alþingi bað um fyrir
rúmu ári var nýlunda, og hafði á sér dálítið yf-
irbragð eldsumbrota og goss. Ólíkt eldgosum var
upphafspunkturinn fyrirsjáanlegur enda settur
með lögum, reyndar fremur tvennum en einum.
Og stóðst ekki samt. Upphafsumræðan um skýrsl-
una fór í fyrirsjáanlegan farveg hjá sumum fjöl-
miðlum sem sýndu tilburði til að sveigja útkomuna
að fyrir fram gefnum niðurstöðum. Slíkan leik má
leika á meðan fólk hefur ekki í raunhæft tækifæri
eða tíma til að kynna sér skýrsluna af eigin ramm-
leik. Skýrsla upp á þúsundir síðna er ekki áhlaupa-
verk, þótt okkar ofurmannlegu álitsgjafar hafi farið
létt með það. Því hefði verið æskilegt að umræðan
hefði haldið áfram og almenningur hefði getað
nálgast niðurstöðu án spunans sem fór af stað í
byrjun. Hinn „athyglissjúki“ Eyjafjallajökull kem-
ur vonandi ekki í veg fyrir að Íslendingar nái að
nýta sér efni skýrslunnar. Þar er mikill efniviður,
þótt hann sé að vísu misjafn að gæðum eins og
gengur.
Hafa menn enn ekkert lært?
Og þótt á Bretlandi gantist fjölmiðlar með Icesave-
málið er margt sem bendir til að íslenska rík-
isstjórnin hafi ekki enn skilið það mál, hvorki í
gamni né alvöru. Þó hefur þjóðin og þingið ítrekað
reynt að koma vitinu fyrir hana í málinu. Eftir því
sem Morgunblaðið kemst næst þegar þetta er
skrifað hafa forystumenn ríkisstjórnarinnar ritað
undir yfirlýsingu til Alþjóðagjaldeyrissjóðsins, þar
sem þjóðaratkvæðagreiðslunni er gefið langt nef og
ekkert gert með hina afgerandi niðurstöðu hennar.
Blaðið vonar sjaldnast að þær upplýsingar sem það
hefur séu rangar, en það gerir það svo sannarlega í
þessu tilviki. Í rauninni ætti að vera óhugsandi að
ríkisstjórnin skrifi undir yfirlýsingu af þessu tagi
án þess að bera hana fyrst undir forystumenn allra
flokka á Alþingi. Þjóðaratkvæðagreiðslan annars
vegar og óskir ráðherra hins vegar um að stjórn-
arandstaðan komi beint að samningum um Icesave
kallar á ný vinnubrögð og opið samráð við þing og
þjóð. Sú aðferð sem ríkisstjórnin hefur tamið sér og
einkennist annars vegar af pukri og leynimakki og
hins vegar af því að láta sinn eigin þingmeirihluta
Reykjavíkurbréf 16.04.10
Umbrotatímar