Skólablaðið - 01.11.1987, Blaðsíða 32

Bíllinn er ekki til að bæta skapið,
jökulkaldur eftir hálfan sólarhring
úti. Ég þvinga hann í gang og hann
hóstar af stað. Reyni að gleyma
sjúklingum mínum og hugsa heim.
En ömurleiki sjúkrahússins að baki
er ólíkt minnisstæðari.
í augnablikinu eru þau aðeins
þrjú, öll haldin ólæknandi sjón-
varpssýki. Háð skjánum lifa þau föst
í sjónvarpsheimi. Við sérfræðing-
arnir höfum erfiðað, ötumst enn
áfram í vonarglóru um framfarir en
allt ber þetta að sama brunni: upp-
gjöf. Ástand þeirra er slíkt að það
gefur engin fyrirheit. Um skilning-
arvit þeirra virðist vera hnausþykk-
ur hjúpur sem ógerlegt er að rjúfa.
Aðeins eitt nær í gegnum skelina:
sjónvarpið, - og gerir það greið-
lega. Þau sinna engu og engum,
þótt þau séu umkringd hópi fólks
veita þau honum ekki snefil af eftir-
tekt. Athygli þeirra, hug þeirra er
beint óskipt að bláma skjásins sem
dáleiðir þau, vanar andlega. Um-
hverfis þau gætu nunnur elskast
tryllingslega með munkum, fílar
stigið tangó með tilþrifum og rotn-
andi búkar rólað í snörum úr loft-
inu, án þess að þau yrðu vör við
nokkurn skapaðan hlut. Allt það,
sem ekki er innan ramma sjón-
varpsins, er útilokað. engir fjötrar
eru sjáanlegir á milli þeirra og
tækjanna, en þar eru þeir, —
hlekkir. Skynjun þeirra er hlekkjuð
við skermmn með járnfjötrum og
afleiðmgarnar af því kristallast í
ástandi þeirra: stjarfa, störu, slem,
svefnleysi og algeru sinnuleysi fyrir
umhverfinu. Þau eru lifandi lík. Við
höfum reynt að vekja þau, beitt
óendanlegum lyfjagjöfum, einangr-
un, rafmagnshöggum og lostmeð-
ferð. Við höfum spannað svið lækn-
ísmeðferða frá heimilislækningum
til hrottalegustu aðferða vitfirrmga-
hæla, fundið upp fyrirbæri er við
nefnum skjáafvötnun, — en án ár-
angurs, stillt yfir á auða rás í von
um að þau myndu leita afþreyingar
í veruleikanum, — en án árangurs.
Þeim líkaði nefnilega rafsnjór,
blossandi um skerminn. Allt annað,
af ýmsum meiði og ósjaldan með
öllu óskylt glápinu, hafði engan
ávöxt borið, — að einu undan-
skildu.
Örfáum vikum áður, enn í dauða-
leit að lækningu, komumst við að
því að ekki mætti skyggja á skjá-
inn, skera á sjónlínuna milli þeirra
og sjónvarpanna, jafnvel ekki fáein
augnablik. Þó að lítilvægt megi
virðast var þetta risaskref fram á
við. Eitthvað hafði okkur áunnist,
töldum við kampakátir og gerðum
tilraun, Maðurinn á stofu 17 varð
fyrir valinu og við gerðum nokkuð
sem okkur hafði aldrei hugkvæmst
fyrr: Við slökktum á báðum tækjun-
um. í fyrstu var hann hreyfingar-
laus. Líkami hans beið andartak,
beið eftir mynd á skjáinn, beið ár-
angurslaust. Skjálfti fór um líkama
hans, munnvikm herptust, titringur
fór eftur sjónum hans og ókyrrð um
útlimi. Snöggir kippir, krampa-
kenndir, brutu upp frysta andlits-
grímu sljóleikans og hann deplaði
augunum í sífellu. Sviti spratt fram
eins og úr uppsprettu. Þá reigðist
hann upp í boga og hendur og fæt-
ur slógust taktfast í grindur sjúkra-
rúmsins. Og um sjúkrahúsið ómaði
vein er var dýrslegt, líkast dauða-
veini.
Við kveiktum með hraði.
Borgin er syfjuleg í faðmi nætur
og ég er einsamall á slabbi þöktum
götunum, ek einn í gegnum snæ-
kófið, þykkt kóf, gert úr mjúkum
flygsum og blautum sem fela heil
hverfin í mósku, grámóðu um dökk
form húsa. Út úr kófinu gægjast
blikandi ljósperlur, framteygðir
hausar ljósastaura, í engu. Einir og
óstuddir án staura, drúpa þeir í
beinum röðum í skammdeginu.
Þreytan segir til sín, ég depla syfj-
uðum augum og rýni gegnum rúð-
una, yfir snævi þakta vélarhlífma
og út eftir malbikinu sem glansar
hrjúflega bugðóttum ljósröndum.
Ég bý ekki ýkjalangt frá sjúkra-
húsinu og þegar ég hef stappað af
mér snjóslitrunum og losað mig við
slopp og viðeigandi buxur, finn ég
að þótt þreyttur sé, muni ég ekki
sofna í bráð. Svo að ég sest með af-
ganga frá kvöldmatnum og kveiki á
sjónvarpinu. Ég sé fyrir mér hús-
móðurina á stofu 7 og glotti. Ég hef
fjórar stöðvar um að velja, aðeins
ein lokar yfir nóttina. Sífellt 3, kvik-
myndastöðin, sendir út söngva-
mynd; pípuhattar og lakkskór,
barmflegnir kjólar og hárgreiðslur
er tróna til lofts í skrauthlöðnu upp-
tökuveri („MY LOVE. I'LL SING
YOU A SONG I WROTE . . . FOR
YOU AND YOU ONLY"). Á 4 skæl-
brosir stóreygð dama og býður öll-
um nátthröfnum í ævintýraferð um
Austurlönd (Og þá er bara að
hlaupa að símanum, hringja í núm-
erið okkar ekki seinna en áðan,
haha, og vera með í leiknum. Verð-
ur ÞÚ hinn heppni??) Ég flakka á
milli stöðvanna og sætti mig loks
við endursýnt íþróttaefni (. . . Og
við fáum að sjá þetta aftur, takið vel
eftir hvernig meistarinn stendur
þegar hann slær,), lækka niður í
ógreinilegan nið og velti fyrir mér
hvort drengurinn deyi í nótt. Síðan
hann lagðist inn, hefur þetta aðeins
verið spurning um tíma, ekki lífslík-
ur. Þau hin sofa öðru hverju, eitt
augnablik í vöku og hið næsta fallin
í svefnmók sem varir tímum saman,
stundum sólarhringum, allt eftir hve
marga sólarhringa þau hafa vakað
fyrir framan skjámn. Tækin verða
þó að vera í gangi, sé slökkt,
hrökkva þau upp með andfælum,
en drengurinn sofnar ekki lengur.
Hann sýktist fyrstur, á meðan að-
eins voru tvær stöðvar sem gerðu
hlé á dagskrá sinni, en ekki alvar-
lega. Það var fyrst þegar hinar svo-
kölluðu Sífellt-sjónvarpsstöðvar
hófu útsendingar alla daga og næt-
ur til að svara harðnandi sam-
keppni fjölmiðla og mæta þörf (eða
skapa þörf) fyrir síbyljuna, að hann
varð heltekinn, Aðeins tveimur ár-
um áður var sjúkdómurinn óþekkt-
ur en síðan komu nýjar stöðvar
fram í dagsljósið og fljótlega fóru
fyrstu tilfelli sjónvarpssjúklinga að
skjóta upp kollinum. Drengurinn á
stofu 21 kom í fararbroddi hinna
sem bárust okkur þó fljótt. Fimmta
stöðm er í bígerð og hillir undir
hina sjöttu og þá eigum við von á
að holskeflan rísi, — rísi og kaffæri.
Við getum engan vegmn staðið
hana af okkur. Úrræðaleysi okkar
kemur í veg fyrir slíka draumóra.
Við reyndum að grafast fyrir um
samsvarandi sjúklinga í ýmsum
sjónvarpslöndum og til hvaða með-
ala hefði verið gripið þar, En er-
lendis kannaðist enginn við þann
krankleika. Annaðhvort er sjúk-
dómnum leynt þar, eins og alkóhól-
istum var leynt, eða á svo háu stigi
ég treysti honum ekki. Við erum vinir.
— Bertold Brecht
32