Skólablaðið - 01.11.1987, Blaðsíða 61

og tilviljanalist voru ekki algerlega
frumlegar. Margt tóku þeir upp eft-
ir kúbistum og fútúristum, aðlöguðu
það eigin hugmyndum. Klippi-
myndir eru t. d. einungis rökræn
afleiðing af kúbistamyndum með
dagblaðasnifsum. Og stefnuskráin
sem bókmenntagrein er fengin frá
fútúristum, bæði fyrirbærið sjálft og
prentun þess og uppsetning. En
dadaistar urðu einnig fyrir áhrifum
frá einstaklingum. Vassilíj Kandins-
kíj var og er risi í nútímalist, en
hafði einkum áhrif á dadaistana
með óhlutbundnum myndum, sem
hann málaði sumar hverjar ósjálf-
rátt. Annar listamaður sem dadaist-
ar voru hrifnir af er Paul Klee. Og
þetta eru einungis tvö dæmi af
mörgum.
En enda þótt dadaistar hafi kom-
ið fram með fáar mikilvægar,
tæknilegar nýjungar, skiptu þeir
engu að síður miklu máli í listasög-
unni, annars vegar fyrir að breyta
hugmyndum manna um list og eðli
hennar, og hins vegar fyrir að gera
súrrealismann mögulegan og
leggja honum til mannafla. Margir
dadaistar sneru sér að súrrealisma
á 3. tug aldarinnar, og segja má að
hann sé einungis rökrétt framhald
af dadaismanum (sem er að vísu í
eðli sínu rökleysa út í gegn).
IV.
Dadaismann sem hreyfingu er
e. t. v. hægt að tímasetja, en sá
andi og sú hugsun sem hann mynd-
aðist um hefur alltaf verið til og
mun alltaf verða meðan maðurinn
lifir á þessari jörð. Þetta eilífa dada
er ekki reiði, ekki svartsýni eða
hreinræktuð kaldhæðni, heldur
kátína og heilbrigður efi, óróleiki
og bjargföst trú á að hægt sé að lifa
betra, skemmtilegra og fegurra lífi
án þess að allar breytingar hafi
kyrrstöðu að markmiði.
Dada lifir, — ekki bara einhvers
staðar úti í heimi, heldur allt í
kringum okkur — og í okkur sjálf-
um, Það þarf bara að leyfa því að
vaxa.
BAK
Marcel Duchamp, La Paasage de la Vierge á la Mariée, 1912. Olía á striga, 53,5 x 59 cm.
Duchamp var eiginlega á undan dadaistum, og kannsld er óviðeigandi að flokka hann til
þeirra. En hann var mjög virkur á sama tíma og þeir, og gaf út dadaísk timarit í New
York. — Hvað sem þvi líður er þessi mynd i mjög dadaískum anda, og það eru einnig
nokkur önnur verk Duchamps frá þvi fyrir 1916. Fræg eru t. d. Nekt niður stíga (kúbískt
málverk, 1911) og Uppspretta (þvagskál 1915).
Marble-heavy, o bcig full of God.
— Sylvici Ploth
61