SunnudagsMogginn - 29.05.2011, Side 33

29. maí 2011 33
„Þetta var í lagi á meðan við gengum undan ösku-
skýinu, en ef maður sneri sér við til að líta eftir hópnum
fylltust augun og vitin af ösku. Askan var ekki mikil á
þessari stundu en nóg til að snjórinn varð fljótlega
öskugrár auk þess sem erfitt var að snúa sér við. Þegar
við komum af jöklinum sáum við hvernig svart ský
grúfði yfir Skaftafelli.“
Hann segir að þó að hópurinn hafi gengið rösklega
niður hafi ekkert stress verið á þeim. „Öskuskýið gekk
ekki svo hratt yfir. Við vorum búin að vera á göngu í 15
tíma þegar eldgosið byrjaði, en ákváðum samt að klára
tindana. Ég hugsaði með mér að gosi í Grímsvötnum
fylgdu engar skelfilegar hamfarir, enda þekkti ég til
gosanna 2004 og 1998, sem ég flaug að. Hins vegar var
alveg ljóst að þessi öskubólstur reis ótrúlega hratt og
hátt. Ég giskaði á 20 þúsund fet og þótti það ærið en
hann fór víst miklu hærra.“
Eldgosinu fylgdu 10 til 20 þúsund tonn á sekúndu af
gosefnum sem spýttust út í andrúmsloftið. „Það út-
skýrir hvað það stækkaði hrikalega ört,“ segir Jón
Gauti. „Það er erfitt að ímynda sér þessar stærðir. Ég
varð ekki var við drunurnar uppi á öskju Öræfajökuls en
þegar við vorum á niðurleið heyrðum við reglulega
gríðarlegar drunur sem mér fannst að kæmu aftan að
eða neðan undir. Ég var aðeins farinn að leiða hugann að
því hvort Öræfajökull væri sjálfur farinn að láta á sér
kræla. Hann hefur gert það tvisvar á sögulegum tíma og
eldgosið 1362 er jafnan talið mannskæðasta gos Íslands-
sögunnar ef frá eru taldar afleiðingar Skaftárelda. Ég játa
að þetta hvarflaði að mér en þetta reyndust sennilega
bara drunur úr Grímsvötnum sem fylgdu okkur niður
og héldu svo vöku fyrir sumum í Skaftafelli um nótt-
ina.“
Skelfilegt í Skaftafelli
Og það var skelfilegt að vakna í Skaftafelli morguninn
eftir. „Eftir þennan langa túr hefðum við viljað sofa til
hádegis,“ segir Jón Gauti. „En við vöknuðum klukkan
sjö, þurftum að fara á fætur og bjuggumst við að vakna í
sól og kór músarrindla og hrossagauka í Skaftafellsheið-
inni eins og venjan er, en það var allt kolsvart. Ekki leið
svo á löngu eftir að ljós voru kveikt þar til fuglar fóru að
fljúga á gluggana í leit að skjóli. Þeim virtust allar bjargir
bannaðar. Það var ömurlegt að litast um úti þennan
svarta morgun í Skaftafelli þar sem þykkt lag ösku þakti
allt. Þess vegna er ótrúlegt að sjá myndir af Skaftafelli í
dag, engu líkara en allt hafi fokið í burtu eða kröftug
náttúra Skaftafells brotist upp í gegnum öskuna.“
Og ferðin átti enn eftir að lengjast í annan endann.
Vegurinn yfir Skeiðarársand var lokaður og ljóst að allir
sem gistu í Öræfum og þurftu að komast til Reykjavíkur
urðu að aka austur og norður fyrir. „Fyrst gengum við
lítinn hring, réttsælis á öskju Öræfajökuls, en ókum síð-
an stærri hring rangsælis í kringum landið. Á leiðinni
norður fyrir upplifðum við aftur magnaðar andstæður
þar sem við ókum úr öskugrámanum í sól og sumar í
Austur-Skaftafellssýslu og á Höfn í Hornafirði. Þegar
nær dró Egilsstöðum hríðféll hitastigið og á Norðurlandi
var allt hvítt og erfið færð á köflum. Við fórum því úr
öskunni í snjóinn.“
„Sjaldan er gíll fyrir góðu nema úlfur á eftir renni.“ Hluti
hópsins á leið yfir öskju Öræfajökuls og við blasir magnað
ljósbrot sólarinnar framan við dimmgrátt öskuskýið.
Öskjuhringurinn
Svínafell
Hof
Þjóðvegur 1
Hnappavellir
ÖRÆFA-
JÖKULL
Sv
ína
fel
lsjö
ku
ll
Vir
kis
jök
ull
Falljö
kull
Ko
tár
jök
ull
Stigárjökull
Hólárjökull
Kvíárjökull
Hrútárjökull
Fjallsjökull
Snæbreið
Hvannadalshnjúkur
Hnappar
Rótarfjalls-
hnjúkur
Hofsfjall
Svínafellsfjall
Hafrafell
Sa
nd
fel
lsh
eið
i
Háöxl
Staðar-
fjall
Vatna-
fjöll
Byrja
Enda