SunnudagsMogginn - 12.06.2011, Side 18

18 12. júní 2011
A
lþjóðlega stríðið gegn eit-
urlyfjum hefur mistekist með
hrikalegum afleiðingum fyrir
einstaklinga og samfélög um
allan heim.“ Þannig hefst skýrsla Al-
þjóðlegu nefndarinnar um fíkniefnastefnu,
sem kom út fyrir rúmri viku. Í skýrslunni
segir að ekki standi steinn yfir steini í bar-
áttunni gegn fíkniefnum. Niðurstöður
skýrslunnar koma kannski ekki á óvart, en
athyglisvert er að skoða listann yfir þá, sem
skrifa undir hana, ekki síst vegna þeirra
hugmynda um umbætur, sem þar koma
fram. Þar á meðal eru George P. Shultz,
fyrrverandi utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna, Javier Solana, fyrrverandi yfirmaður
Evrópusambandsins í utanríkis- og varn-
armálum, Kofi Annan, fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna, Paul
Volcker, fyrrverandi yfirmaður bandaríska
seðlabankans, Ernesto Zedillo, fyrrverandi
forseti Mexíkós, og César Gaviria, fyrrver-
andi forseti Kólumbíu. Allir eru þessir
menn að meira eða minna leyti hluti af
þeirri stefnu, sem í skýrslunni er sögð hafa
beðið skipbrot, og nokkrir þeirra hafa verið
í framlínu stríðsins.
Skýrslan fékk mikla umfjöllun þegar hún
var kynnt, ekki síst vegna nafnalistans á
bak við hana, en margir bentu á að við nöfn
flestra á honum stæði orðið fyrrverandi.
Eini núverandi valdhafinn er Georgos Pap-
andreou, forsætisráðherra Grikklands. Í
The Observer var bent á að Barack Obama,
forseti Bandaríkjanna, hefði lýst yfir því að
stríðið gegn eiturlyfjum hefði „mistekist
algerlega“ og David Cameron, forsætisráð-
herra Bretlands, sagt að „stríð gegn eit-
urlyfjum … hefði verið reynt og við vitum
öll að það virkar ekki“. Ummæli Obama
eru hins vegar frá 2002 og Camerons frá
2004 og langt í að þeir kæmust til valda.
Stjórnast af hugmyndafræði og pólitík
Í skýrslunni segir að nú séu fimmtíu ár frá
samþykki sáttmála Sameinuðu þjóðanna
um fíkniefni og fjörutíu ár frá því að Rich-
ard Nixon Bandaríkjaforseti hóf stríðið
gegn eiturlyfjum og brýn þörf sé á umbót-
um í áætlunum um að hemja útbreiðslu
eiturlyfja, jafnt á alþjóðlegum vettvangi
sem í einstökum ríkjum.
„Eiturlyfjastefna og aðgerðir á öllum
stigum stjórnast allt of oft af hug-
myndafræði og pólitískum hentugleika og
hinn flókni heimur eiturlyfjamarkaðarins,
eiturlyfjanotkunar og eiturlyfjafíknar fær
of litla athygli,“ segir í skýrslunni.
„Gríðarleg fjárútlát í glæpavæðingu og
heftandi aðgerðir á hendur framleið-
endum, flytjendum og neytendum ólög-
legra lyfja hafa greinilega hvorki dugað til
að hemja að neinu marki framboð né
neyslu,“ segir í skýrslunni. „Sigrar, sem
virðast hafa náðst með því að útiloka eina
uppsprettu eða smyglarasamtök, eru máðir
út nánast samstundis með nýjum upp-
sprettum og smyglurum. Heftandi aðgerðir
á hendur neytendum standa opinberum
aðgerðum til að draga úr HIV/alnæmi,
dauðsföllum vegna ofskammta og öðrum
skaðlegum afleiðingum eiturlyfjanotkunar
fyrir þrifum. Ríkisútgjöld til að draga úr
framboði og til fangelsunar koma í stað
skilvirkari fjárfestinga í að draga úr eft-
irspurn og tjóni.“
Neyslan jókst þrátt fyrir stríðið
Til marks um það hvað stríðið gengur illa er
að á milli 1998 og 2008 jókst neysla heróíns
og annarra ópíumlyfja í heiminum um
34,5%, neysla kókaíns um 27% og kanna-
bis um 8,5%.
„Við förum ekki í stríð við okkar eigin
þjóð,“ sagði hollenskur lögregluvarðstjóri í
samtali við blaðið The Economist þegar það
fjallaði um sérstöðu Hollendinga í eitur-
lyfjamálum fyrir nokkrum árum. Útgangs-
punktur skýrslunnar er að viðurkennt
verði að eiturlyfjavandamál heimsins felist
í heilsufarslegum og félagslegum vanda,
sem tengist innbyrðis og þurfi að koma
stjórn á, fremur en stríði, sem þurfi að
vinna.
Nefndin leggur til að hætt verði að
glæpavæða, útskúfa og brennimerkja fólk,
sem notar eiturlyf, en veldur öðrum engu
tjóni. Hún hvetur sömuleiðis ríkisstjórnir
til þess að gera tilraunir með að leyfa eit-
urlyf til þess að draga úr valdi skipulagðra
glæpasamtaka og standa vörð um heil-
brigði og öryggi borgaranna. „Þessi tillaga
á einkum við um kannabis, en við hvetjum
einnig til annarra tilrauna í að afnema
glæpinn og setja lagaramma til að ná þess-
um markmiðum og skapa öðrum fyr-
irmyndir,“ segir í skýrslunni.
Nefndin telur mikilvægt að þeim, sem á
þurfa að halda, sé boðið upp á heilbrigð-
isþjónustu og meðferð. Tryggja þurfi að
fjölbreytt úrræði séu fyrir hendi, ekki bara
meþadon og búprenorfín, heldur einnig
meðferðir þar sem boðið er upp á heróín og
gefið hafi góða raun í fjölda Evrópulanda og
Kanada. Fíklar þurfi að hafa aðgang að
sprautum og öðrum úrræðum, sem hafi
reynst vel í að draga úr útbreiðslu HIV og
annarra smitsjúkdóma, sem berast með
blóði, sem og dauðsföllum vegna of stórra
skammta. Virða þurfi mannréttindi eitur-
Árangurs-
laust stríð
gegn eitri
Sjaldan hefur annar eins fjöldi málsmetandi
manna lagt nafn sitt við skýrslu og hópurinn,
sem skrifar undir nýútkomna skýrslu um stríðið
gegn eiturlyfjum. Niðurstaðan er sú að stríðið
hafi gjörsamlega misheppnast og algerlega nýrr-
ar hugsunar sé þörf.
Karl Blöndal kbl@mbl.is
Baráttan gegn eiturlyfjahringjum hefur
kostað ófá mannslíf. Lengi vel virtist Kól-
umbía ætla að verða eiturlyfjabarónum að
bráð. Þar hefur ástandið skánað, en skálm-
öld ríkir í Mexíkó. Í borginni Ciudad Juarez,
sem kölluð hefur verið háborg morða í
heiminum, munu vera 9.000 manns undir
vopnum á vegum eiturlyfjabaróna, þar af
3.000 undir lögaldri, og í Chihuahua 5.000
manns. Báðar eru þessar borgir í norður-
hluta Mexíkó. Ciudad Juarez er norðan við
Rio Grande, hinum megin við ána er El Paso
í Texas. Í fyrra voru 3.100 manns myrtir í
Ciudad Juarez í átökum glæpagengja. Of-
beldið heldur áfram þótt í borginni séu nú
9.000 hermenn og lögregluþjónar að reyna
að spyrna við fótum og hafa 900 menn ver-
ið myrtir þar á þessu ári. Til eru rannsóknir,
sem benda til að harkalegar aðgerðir gegn
eiturlyfjagengjum ýti undir ofbeldi þeirra í
millum og vopnakapphlaups við yfirvöld.
Bandarísk stjórnvöld hafa ávallt þrýst á
yfirvöld í Suður-Ameríku að beita eiturlyfja-
samtök hörðu og hafa lagt þeim til liðsafla.
Bandarískar stofnanir hafa reyndar ekki
alltaf verið samstiga í þeirri baráttu og til
dæmis horft í gegnum fingur sér þegar
skæruliðasveitir þeim þóknanlegar hafa
fjármagnað starfsemi sína með eiturlyfjum.
Stjórnmálamenn í Rómönsku-Ameríku hafa
margir gagnrýnt þessa stefnu bandarískra
stjórnvalda og bent á að eiturlyfjabar-
ónarnir myndu ekki þrífast án eftirspurn-
arinnar í Bandaríkjunum. Nær væri að huga
að þeim þætti vandans en að reka stríð í
öðrum löndum.
Morðalda gengur yfir Mexíkó