SunnudagsMogginn - 19.06.2011, Side 35

19. júní 2011 35
lagsliða fyrst breskra liða. Sigurinn vakti
mikla athygli í Evrópu enda mikil fátækt í
Glasgow auk þess sem allir leikmenn Cel-
tic ólust upp í innan við 50 kílómetra
fjarlægð frá heimavelli liðsins. Aðspurður
sagði Stein einhverju sinni að þyrfti hann
að velja á milli tveggja jafngóðra leik-
manna, mótmælanda og kaþólikka, væri
valið einfalt. „Ég vel mótmælandann því
Rangers kaupir ekki kaþólikka. Ég fæ því
báða leikmennina á endanum.“
Liðin hafa skipst á að vinna skosku
deildina og má í raun segja að einokun
þeirra hafi staðið jafnlengi yfir og deild-
arkeppnin hefur verið við lýði. Liðin hafa
unnið 95 titla samanlagt af 114 og hefur
Rangers vinninginn með 53 titla.
Áfengisbann á leikvöngum
Öryggisgæsla er alltaf mikil þegar Glas-
gow-liðin mætast en hún fór út um þúfur
þegar liðin mættust á Hampden Park í
Glasgow, þjóðarleikvangi Skota, í úrslit-
um bikarsins árið 1980. Celtic skoraði
eina mark leiksins í framlengingu og
fögnuður stuðningsmanna mikill. Átaka
milli stuðningsmanna liðanna var að
vænta að loknum leik og var lögreglan við
öllu búin fyrir utan leikvanginn. Fámennt
lögreglulið innan vallar gerði enga tilraun
til að koma í veg fyrir að ungir stuðnings-
menn Celtic hlypu inn á völlinn til þess að
fagna með hetjunum sínum. Eldri stuðn-
ingsmenn fylgdu í kjölfarið og skyndilega
var grasið þakið stuðningsmönnum
beggja liða. Bjórdósum og múrsteinum
var kastað, sparkað og slegið, og lítið sem
örfáir lögreglumenn gátu gert. Þeir riðu
um á hestum og notuðu kylfur til þess að
reyna að sundra fjöldanum. Slasaðir
áhorfendur fengu aðhlynningu í mörk-
unum á báðum endum vallarins og
yngsta kynslóðin grét af hræðslu. Yfir tvö
hundruð stuðningsmenn voru að lokum
handteknir. Í kjölfarið voru sett lög sem
bönnuðu áfengisneyslu á knatt-
spyrnuvöllum í Skotlandi.
Enskar hetjur til Rangers
Skoska knattspyrnukempan Graeme
Souness var ráðinn sem spilandi stjóri hjá
Rangers undir lok níunda áratugarins.
Souness hafði spilað sem atvinnumaður á
Englandi allan sinn feril og fljótlega gekk
hver Englendingurinn á fætur öðrum til
liðs við Rangers. Enskum liðum var
meinuð þátttaka í Evrópukeppnum á
þessum tíma sökum atburðanna á Hey-
sel-leikvanginum árið 1985. Souness
nýtti sér það til þess að fá enska leikmenn
yfir landamærin sem var fá heyrt á þeim
tíma. Fram að því flúðu hæfileikaríkustu
skosku leikmennirnir suður þar sem
launin voru mun hærri og knattspyrnan
betri. Innreið ensku leikmannanna var í
óþökk stuðningsmanna Rangers til að
byrja með. Félagið hafði þó ekki unnið
deildina í mörg ár og því ljóst að ákvarð-
anir Souness stæðu og féllu með árangri
hans. Deildin vannst strax á fyrsta ári og
Englendingarnir sem gengu til liðs við fé-
lagið í kjölfarið fengu mun hlýrri við-
tökur.
Souness var þó rétt að byrja. Líkt og
allir aðrir knattspyrnustjórar hafði hann
verði spurður að því hvort hann myndi
nokkurn tímann kaupa kaþólskan leik-
mann. Souness hafði svarað því til að ef
leikmaðurinn væri nógu góður myndi
hann kaupa hann óháð trúarbrögðum.
Aðrir þjálfarar höfðu gefið sama svar án
þess að þora að standa við stóru orðin.
Souness meinti það sem hann sagði enda
voru börnin hans kaþólsk líkt og eig-
inkona hans.
Kaþólikki svíkur lit
Árið 1989 bárust fréttir þess efnis að
skoski landsliðsmaðurinn Maurice Jo-
hnston væri genginn í raðir Rangers eftir
nokkurra ára veru í Frakklandi. Frétt-
irnar ollu miklu fjaðrafoki enda Johnston
kaþólskur. Þá var hann í guðatölu hjá
stuðningsmönnum Celtic þar sem hann
spilaði fyrir Frakklandsdvölina og jafn-
mikið hataður af Rangers-mönnum.
Nokkrum dögum fyrr hafði hann komið
fram í sjónvarpsviðtali í Celtic-búningi
þar sem hann lýsti því yfir að hann væri
aftur á leið í herbúðir þeirra, hann vildi
hvergi annars staðar spila. Enn átti þó
eftir að skrifa undir samninginn. Líkt og
trúin geta peningar flutt fjöll og í þessu
tilfelli fór Johnston úr hvítum og grænum
búningi Celtic í bláan búning Rangers á
augabragði.
Í vesturenda Glasgow kveiktu stuðn-
ingsmenn Rangers í treflum og ársmiðum
í mótmælaskyni. Blómakransar voru
lagðir fyrir utan Ibrox, heimavöll liðsins,
til minningar um félag byggt upp af mót-
mælendum. Stuðningsmannafélög á
Norður-Írlandi bönnuðu allar ferðir á
leiki liðsins og kaup á Rangers-vörum, og
eftirlíkingar af Graeme Souness voru
brenndar á báli.
Austan árinnar beindist gremja stuðn-
ingsmanna Celtic að Johnston sjálfum.
Morðhótanir bárust og veggjakrot með
skilaboðum til Johnston varð algeng sjón
á götum borgarinnar. Fyrstu dagana sem
leikmaður Rangers var flogið daglega
með Johnston til Englands þar sem hann
gisti og síðar valdi hann að búa í Edinborg
frekar en Glasgow. Stuðningsmenn
Rangers tóku Johnston í sátt enda spilaði
hann lykilhlutverk í meistaraliði félagsins
tvö ár í röð. Ekki spillti fyrir sigurmark á
lokamínútunni í leik gegn Celtic á Ibrox.
Stuðningsmenn Celtic munu hins vegar
seint fyrirgefa svikin.
Allt snýst um peninga
Í dag eru leikmenn úr öllum áttum vel-
komnir í herbúðir Rangers og hafa fjöl-
margir kaþólikkar spilað með liðinu á
undanförnum árum. Þrátt fyrir að stuðn-
ingsmennirnir hafi tekið kaþólska leik-
menn liðsins í sátt og fagni mörkum sem
þeir skora til jafns við mörk eigin trú-
bræðra virðist hatrið í garð Celtic engu
minna. Á Ibrox er enn sungið um dauða
Íra og sameinað Bretland. Stuðnings-
menn Celtic virðast hafa tekið út meiri
þroska en nágrannar sínir. Celtic Park
hefur því sem næst verið laus við ofsa-
trúarsöngva í lengri tíma. Lítill hópur
stuðningsmanna liðsins og stuðnings-
menn írska lýðveldishersins IRA lætur þó
enn öllum illum látum á útivöllum.
Öfgatrúin skapar liðunum þó sérstöðu
og gefur trúræknum knattspyrnuáhuga-
mönnum um allt Skotland ástæðu til þess
að halda frekar með risunum í Glasgow
en næsta félagsliði í hverfinu. Fleiri
stuðningsmenn skila sér í meiri miðasölu
og aukinni sölu á varningi. Ef ekki væri
fyrir Celtic nyti Rangers engrar sérstöðu.
Til þess að viðhalda fjárhagslegu heljar-
taki sínu og yfirburðum í skoskri knatt-
spyrnu eru félögin háð hvort öðru. Það
virðist því félögunum í hag að viðhalda að
einhverju leyti fjandskapnum.
Flutningur Celtic og Rangers úr skosku
úrvalsdeildinni í þá ensku er umræða sem
blossar upp með reglulegu millibili. Þjóð-
ernisstolt beggja félaga virðist að engu
orðið þegar sá gluggi opnast því for-
ráðamönnum félaganna líst afar vel á
þann möguleika. Ljóst er að sögulegu
einvígi Celtic og Rangers yrði að ein-
hverju leyti að fórna kæmi til slíks flutn-
ings. Svo virðist sem félögin geti sætt sig
við það enda tekjumöguleikar í ensku úr-
valsdeildinni margfalt meiri.
Ofbeldið heldur áfram
Heimsókn á grannaslag Celtic og Rangers
hefur verið líkt við ferðalag aftur til for-
tíðar. Þjóðfánum er flaggað líkt og sjálf-
stæðisbarátta Íra standi enn yfir og
söngvar gefa til kynna að stuðningsmenn
eigi eitthvað sökótt hvorir við aðra. Samt
eru ár og dagar síðan bláfátækir skoskir
mótmælendur og kaþólskir Írar börðust
um mat og atvinnu á strætum Glasgow.
Með bættum efnahag og menningu mætti
ætla að umburðarlyndi ykist og ættu
stuðningsmenn knattspyrnuliða ekki að
vera undantekning á því.
Fjölskylda Marks Scott er til vitnis um
að svo er ekki. Að loknum leik Celtic gegn
Partick Thistle haustið 1995 gekk hinn 16
ára gamli Scott ásamt tveimur félögum
sínum heim á leið frá leikvanginum. Þeir
gerðu sér grein fyrir því að leið þeirra
lægi um hverfi Rangers-stuðnings-
manna. Skynsamir klæddust þeir jakka
yfir Celtic-treyjum sínum og treflana
földu þeir í vösunum. Móðir Scott hafði
rennt upp jakka hans fyrir leikinn og
beðið hann að fara varlega. Scott hló að
áhyggjum móður sinnar. „Engar áhyggj-
ur, mamma. Svoleiðis gerist ekki leng-
ur.“ Á leið sinni framhjá krá nokkurri dró
Rangers-stuðningsmaður tilefnislaust
upp hníf og skar hinn unga Scott á háls
með þeim afleiðingum að hann lét lífið.
Að loknum úrslitaleik bikarsins vorið
1999 þar sem Celtic og Rangers mættust
varð hinn 16 ára Thomas McFadden fyrir
barðinu á tveimur stuðningsmönnum
Rangers. McFadden hafði horft á leikinn á
krá þar sem móðir hans starfaði en hún
hafði bannað honum að fara á leikinn, svo
hrædd var hún um son sinn. Fjögur stun-
gusár þar af tvö í hjartastað urðu McFad-
den að bana og fékk félagi hans lífs-
hættulega áverka. Líkt og í tilfelli Scott
var árásin tilefnislaus. Þessar sorgarsögur
eru því miður ekkert einsdæmi.
Alvarlegustu fréttirnar undanfarna
mánuði snúast um þjálfara Celtic Norð-
ur-Írann Neil Lennon. Frá því að Lennon
gekk til liðs við Celtic sem leikmaður í
upphafi þessarar aldar hefur líf hans tekið
stakkaskiptum. Árið 2002 þurfti hann að
draga sig út úr landsliðshópi Norður-
Írlands og leggja landsliðsskóna á hilluna
vegna morðhótunar en Lennon var lyk-
ilmaður í liðinu. Fyrir tveimur árum var
hann lagður inn á spítala sökum barsmíða
stuðningsmanna Rangers eftir að hann
hætti sér út á lífið. Á undanförnum mán-
uðum hafa nokkrar bréfsendingar með
sprengjum og byssukúlum stílaðar á
þjálfarann verið stöðvaðar. Í kjölfar þess-
ara alvarlegu hótana sá fjölskyldan sig
knúna til að flytja en erfiðlega gengur að
hafa uppi á ódæðismönnunum sem flest
bendir til að séu frá Norður-Írlandi. Ör-
yggisverðir fylgja Lennon hvert fótmál en
þrátt fyrir það náði stuðningsmaður He-
arts, mótmælendaliðsins frá Edinborg, að
hlaupa inn á völlinn í heimaleik liðsins
gegn Celtic og slá til Lennon. Verðirnir
skárust í leikinn og buguðu manninn sem
var sem betur fer óvopnaður.
Banna söngva
Í kjölfar ólátanna í viðureign liðanna í
mars síðastliðnum ákvað forsætisráð-
herra skosku heimastjórnarinnar að grípa
í taumana. Fulltrúar lögreglunnar og
skoska knattspyrnusambandsins settust
niður og sömdu áætlun, í samvinnu við
fulltrúa Celtic og Rangers, sem nýtur
fjárhagslegs stuðnings heimastjórnar-
innar. Til stendur að útiloka dæmda of-
beldismenn frá leikjum liðanna, lög-
reglumenn munu ræða við leikmanna-
hópa beggja liða, koma á í veg fyrir ofsa-
drykkju í nágrenni vallanna fyrir leik auk
þess sem stuðningsmenn sem syngja
söngva er byggjast á trúarfordómum
verða aðvaraðir og að lokum handteknir.
Þá á að vanda valið við dag- og tímasetn-
ingu leikja liðanna. Liðin mættust einu
sinni áður en tímabilinu lauk nú í maí.
Þótti hegðun áhorfenda til fyrirmyndar
en hafa verður í huga að öryggisgæslan
var mun meiri en tíðkast. Fróðlegt verður
að fylgjast með hvort árangur náist til
langtíma litið.
Leikir Celtic og Rangers einkennast af mikilli baráttu – innan vallar sem utan.
Reuters