SunnudagsMogginn - 25.09.2011, Blaðsíða 19

25. september 2011 19
Eignarhald Skipta
í upphafi árs 2008
Ágúst
Guðmundsson
Lýður
Guðmundsson
Exista Bakkabræður Holding
45%23%
(stærsti
hluthafi)
(Viðskiptablaðið)
40%59%
(Skjáreinn, Skjár bíó, Skjár heimur)
22%44%
SkiptiFramtíðarsýn
Eignarhald 365 og Birtíngs
í upphafi árs 2008
365
Jón Ásgeir
Jóhannesson
Pálmi
Haraldsson
(Fréttablaðið, visir.is, Stöð 2, Sýn,
Bylgjan og fl. útvarpsstöðvar)
Birtíngur
Stoðir
Stoðir voru stærsti
hluthafinn í Glitni
90%
89%
88%
DV og dv.is (Séð og heyrt, Vikan
og fleiri tímarit)
Hjálmur ehf.
N
áin eignatengsl voru milli helstu
fjölmiðlanna á Íslandi og við-
skiptabankanna þriggja í upphafi
árs 2008. Við hrunið hrikti í
stoðum fjölmiðlanna og einhverjir fóru í þrot
líkt og bankarnir. Hér verður rakið hvernig
eignarhaldið hefur breyst á síðustu þremur
árum.
Nýir eigendur komu að Árvakri í byrjun
árs 2009 eftir að Samkeppniseftirlitið hafnaði
sameiningu Árvakurs, Fréttablaðsins og
Pósthússins. Í dag eru það tvö hlutafélög sem
eiga allt hlutaféð í Árvakri, Þórsmörk sem er
í eigu Óskars Magnússonar, útgefanda, Guð-
bjargar Matthíasdóttur, Gunnars Dungal,
Péturs H. Pálssonar, Þorsteins Más Baldvins-
sonar og Bolla Kristinssonar. Eins er félagið
Áramót hluthafi í Árvakri en það félag er í
eigu Óskars Magnússonar.
Félög í eigu Guðbjargar eiga 27% hlut í Ár-
vakri, félög í eigu Óskars 20% og félög í eigu
Þorsteins Más eiga 20% hlut. Aðrir eiga undir
10% hlut hver. Samtals eiga þrír stærstu eig-
endur Árvakurs því 67% hlut í útgáfufélag-
inu.
Nýlega var greint frá því að framlegð
(EBITDA) af rekstri Árvakurs á árinu 2010 var
neikvæð um 97 milljónir en árið 2009 var
hún neikvæð um 486 milljónir. Það er,
rekstrartapið hefur minnkað úr 486 millj-
ónum króna í 97 milljónir króna. Á þessu ári
hafa orðið jákvæð umskipti og framlegð á
fyrri hluta ársins er jákvæð um 30 milljónir,
sem þýðir að rekstrarhagnaður, það er hagn-
aður fyrir skatta og fjármagnsliði, nam 30
milljónum króna. Í lok árs 2006 störfuðu um
270 hjá Árvakri en í apríl 2011 störfuðu 194
hjá félaginu.
Í dag á Ingibjörg Pálmadóttir, eiginkona
Jóns Ásgeirs Jóhannessonar, um 90% af
hlutafé 365 miðla. Ari Edwald á 6% og 365
miðlar og 15 aðrir hluthafar fara með 4%
hlutafjár.
Aðaleigandi Birtíngs, sem er helsti útgef-
andi tímarita á Íslandi, er Hjálmur, sem á
64% hlut í félaginu. Austursel, félag Hreins
Loftssonar, á 53% hlut í Hjálmi og 365 miðlar
eiga 47% hlut í Hjálmi. Afgangurinn af
hlutafé í Birtíngi er í eigu Austursels og Birt-
íngs sjálfs.
Ari segir 365 ekki með nein tengsl við Birt-
íng önnur en fjárhagsleg. „Það stóð til að
selja Birtíng í fyrra og þá var skuld félagsins
við 365 breytt í hlutafé. „Var það gert þar
sem við töldum að við fengjum meira út úr
því þar sem verðmæti hlutafjárins virtist ætla
að verða meira en nafnvirði kröfunnar miðað
við það mögulega söluverð sem nefnt var.
Síðan varð ekkert af sölunni en við eigum
þennan hlut áfram án nokkurra afskipta.“
Hagnaður 365 miðla árið 2010 var 360
milljónir króna eftir skatta og var EBITDA-
hagnaður 1.004 milljónir króna á síðasta ári.
Er það um 25 prósentum meiri hagnaður en
árið 2009. Þá nam EBITDA-hagnaðurinn 808
milljónum króna og tapið eftir skatta var 344
milljónir.
Ari segir að afkoma 365 sé viðunandi í dag
þótt langtímaviðmið séu að hún þyrfti að
vera ívið betri. Markmiðið sé að framlegð af
rekstri (EBITDA) nemi um 15% en í fyrra
hafi hún verið 13%. Þetta hafi hins vegar
tekið á og ýmislegt gert til þess að draga úr
kostnaði. Til að mynda hafi tekist að lækka
innkaupsverð á efni og stöðugildum hafi
fækkað úr 460 í ársbyrjun 2006 er Ari hóf
störf hjá samstæðunni í 280 stöðugildi nú.
Í mars 2010 var DV selt í dreift eign-
arhald undir forystu Reynis Traustasonar
ritstjóra, Lilju Skaftadóttur og fleiri en
Reynir og Lilja fara samanlagt með um
65% hlutafjár. Rekstrartap, EBITDA, DV á
tímabilinu 1. apríl til 31. desember 2010
nam 36 milljónum króna. Heildartap fé-
lagsins var 53 milljónir króna á tímabilinu
en uppgjörið er miðað við eigendaskiptin í
fyrra.
Skipti eru enn eigu Exista (sem heitir
Klakkur í dag) og Skjárinn er að fullu í eigu
Skipta. Í ársuppgjöri Skipta er ekki tilgreint
hver afkoma Skjásins var á síðasta ári, en
Skipti töpuðu 2,5 milljarði króna á síðasta
ári. Stærsta eign Skipta er Síminn hf. Hins
vegar nam rekstrarhagnaður fyrir afskriftir
og fjármagnsliði (EBITDA) 5,1 milljarði
króna samanborið við 8,7 milljarða árið áð-
ur.
Framtíðarsýn fór í þrot kringum áramót-
in 2008/2009 og er Viðskiptablaðið nú í
eigu Mylluseturs ehf. Eigendur Mylluseturs
eru tveir; Pétur Árni Jónsson, fram-
kvæmdastjóri og útgefandi á 67% hlut í fé-
laginu, og Sveinn B. Jónsson á 33% hlut.
Auk Viðskiptablaðsins gefur Myllusetur út
Fiskifréttir og Hestablaðið. Hagnaður
Mylluseturs nam 20,9 milljónum króna á
árinu 2010. Hagnaður fyrir fjármagnsliði
nam 18,8 milljónum króna.
Eignarhald Árvakurs
í upphafi árs 2008
Björn
Hallgrímsson
13%
Garðar
Gíslason ehf.
13%
Forsíða ehf.
26%
Ólafsfell
8%
MGM
17%
Valtýr ehf.
20%
Árvakur
Samson
Björgólfur
Guðmundsson
Björgólfur Thor
Björgólfsson
Samson var stærsti hlut-
hafinn í LandsbankanumSamtals 51%
(Morgunblaðið, mbl.is og 24stundir)
Hverjir eiga fjölmiðlana
eitt meginhlutverk sitt, að skrifa fyrir
almenning í landinu og þá um leið að
sinna aðhaldshlutverki því sem felst í
því að vera fjórða valdið í þjóðfélaginu.
Gunnar Nygren segir að slíkt sé of-
arlega í huga sænskra blaðamanna, líkt
og rannsóknir þar í landi bendi til. Hlut-
verk varðhundsins gagnvart ráðandi öfl-
um skipti þá mestu í starfinu sem og að
koma flóknum hlutum í orð á einfaldan
hátt fyrir lesendur sína. En blaðamenn
telja að starf sitt hafi tekið miklum
breytingum á undanförnum árum, með-
al annars með tilkomu netsins og frétta
á netinu. Í fyrsta lagi sé netið orðin
helsta uppspretta frétta og þeir yfirgefi
því æ sjaldnar skrifborð sitt. Tíminn
skipti öllu máli, að vera fyrstir með
fréttirnar. Þess vegna verði fréttir sem
eru „auðveldar í vinnslu“ oft fyrir val-
inu, svo sem fréttir af slysum, íþróttum
og glæpum sem og viðskiptafréttum sem
hægt er að taka upp af vefjum kauphalla.
Helstu heimildir í slíkri fréttavinnslu eru
upplýsingafulltrúar og lögregla. Heim-
ildir sem auðvelt er að nálgast og vinna
úr með hraði. Þrátt fyrir að rýmið sé
nægt á netinu þá er mun algengara en
hitt að fréttirnar séu stuttar og afar
sjaldgæft er að djúpar fréttaskýringar
séu unnar einvörðungu fyrir netið.
Þetta rímar vel við orð Þóru Kristínar
sem segir að hjá íslenskum fjölmiðlum
vanti blaðamenn með sérþekkingu og
síðast en ekki síst vanti tíma, því aldrei
gefist tími til að skoða hlutina ofan í
kjölinn. „Það er alltof mikið af upplýs-
ingum sem streyma inn í fréttirnar,
upplýsingar sem koma frá markaðsfólki
eða beint frá stjórnvöldum og eru birtar
athugasemdalaust.“
Nygren segir að svipað sé uppi á ten-
ingnum hjá sænskum miðlum og þar
verði sífellt algengara að sömu fréttir séu
birtar í fleiri en einum miðli. Hann segir
að þessar breyttu áherslur í blaða-
mennsku kalli á aukið eftirlit með fjöl-
miðlum og um leið að krafan verði há-
værari um aukna fagmennsku í starfi.
Slík fagmennska náist meðal annars með
betri menntun blaðamanna og aukinni
stéttarvitund þeirra.
Nygren vísar í orð félagsfræðingsins
Eliot Freidson um að það sem skipti
mestu varðandi fagmennsku í starfi
blaðamanns sé að hann láti hagsmuni
almennings ganga fyrir hagsmunum
hins opinbera og hluthafa viðkomandi
fjölmiðils. Blaðamenn séu varðhundar
samfélagsins sem sjái um að safna upp-
lýsingum og velja hvaða upplýsingar eigi
að birta á hlutlausan hátt.
Aðhaldshlutverkið er enn mikilvægt í
huga blaðamanna á Íslandi. Til þess að
svo verði áfram verða þeir að búa við
þannig starfsumhverfi að það skipti eig-
endur miðlanna máli að vera varð-
hundar samfélagsins, að þeir láti ekki
hagnaðarvon eða þörf fyrir að koma eig-
in skoðunum á framfæri hafa yfirhönd-
ina.
Rit eftir Louis A. Day, Gunnar Nygren og
Robert W. McChesney