Morgunblaðið - 19.06.2010, Blaðsíða 26

26 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. JÚNÍ 2010
Um þessar mundir
vinnur sérstakur sak-
sóknari af krafti við
rannsókn á meintri
markaðsmisnotkun á
hlutabréfamarkaði á
Íslandi. Þar fóru
menn mikinn og höfðu
áhrif á verð hluta-
bréfa til að svíkja út
fé af almennum borg-
urum og fyrirtækjum.
Í dag er enn verið að
stunda markaðsmisnotkun sem al-
menningur virðist ekki átta sig á.
Hrunið og ill meðferð á almenningi
er því alls ekki yfirstaðin þrátt fyr-
ir markverða skýrslu Rannsókn-
arnefndar Alþingis.
Kerfisbundin áætlun stjórnvalda
dælir fjármunum frá almenningi
inn í bankakerfið. Verðbólgu er
haldið uppi í fyrsta lagi með því að
draga fjármuni úr ríkissjóði til
banka vegna of hárra stýrivaxta
Seðlabanka Íslands, í öðru lagi
vegna óeðlilegs verðlags á olíu,
matvöru og öðru slíku sem haldið
er uppi vegna of mikillar veðsetn-
ingar þar sem bankar stýra þessum
fyrirtækjum og færa úr þeim of
mikið fé inn á efnahagsreikninga
sína og í þriðja lagi vegna ofmet-
innar verðlagsvísitölu sem pumpar
eigin fé úr fasteignum landsmanna
inn í illa rekin fjármálafyrirtæki og
bágstadda lífeyrissjóði.
Einnig er verið að slá ryki í augu
almennings í allri umræðu um Ice-
save og hvaða ábyrgð Íslendingar
eiga að standa undir. Þeir Lárus L.
Blöndal og Stefán Már Stefánsson
hafa undanfarin misseri verið að
gæta hagsmuna Íslendinga í Ice-
save-málinu. Ber að fagna þeirra
framtaki og jafnframt skorað á
aðra að taka virkan þátt í að verja
þjóð sína og fjárhagsleg landamæri
Íslands. Í grein þeirra sem birtist í
Morgunblaðinu hinn 4. júní síðast-
liðinn færðu þeir gild rök fyrir því
að áminning ESA varðandi Ice-
save-málið væri bæði illa ígrunduð
og miðaðist ekki að því að túlka til-
skipun 94/19/EB um innlánstrygg-
ingakerfi rétt. Túlkun ESA, sem
greinilega gengur erinda allra ann-
arra en Íslendinga, er sú að allt
fjármálakerfi Evrópu sé baktryggt
með ríkisábyrgð allra ríkja innan
EES-samningsins að samanlögðum
innistæðum hvers innistæðueiganda
upp að fjárhæð 20.000 ECU.
Hér skal bent á þá staðreynd að
ef svo væri, sem hér er að framan
reifað og eftirlitsstofnun ESA held-
ur fram, eru öll fjármálafyrirtæki
undir þessa tilskipun seld fyrir
hvaða innlánsreikning sem er hjá
hverjum innlánseiganda að sam-
anlögðu í hvaða ríki sem er innan
EES. Því og þess vegna skiptir
engu hvað þessi fjármálafyrirtæki
segja enda skulu þau öll seld undir
þessa væntu ríkisábyrgð hvað sem
tautar og raular og hvað þeim um
slíkt sjálfum finnst. Ef þetta er
raunin er ljóst að hagkvæmast væri
að staðsetja alla banka innan Evr-
ópska efnahagskerfisins innan efna-
hagslega sterkasta ríkisins innan
EES. Má ætla að þá yrði Þýska-
land fyrir valinu.
Efast má um að þýskir skatt-
greiðendur, sem nú þurfa að halda
uppi Evrópu eftir að hafa greitt
niður kommúnismann í A-
Þýskalandi og þá vitleysu alla auk
tveggja styrjalda þar á
undan, vilji fúsir taka
við öllum spænsku,
grísku, íslensku,
ítölsku og írsku bönk-
unum sem verst eru
reknir um þessar
mundir. Þessir bankar
gætu því opnað höf-
uðstöðvar sínar þar á
morgun, opnað inn-
lánsreikninga þar og
látið, með einföldum
fléttum, þýska skatt-
greiðendur taka alla
áhættu af innlánsreikningum sín-
um.
Þegar kanslari Þýskalands, Ang-
ela Merkel, bauð bönkum ríkisað-
stoð í nóvember 2008, í miðju
hruninu, að fjárhæð um 500 millj-
arðar evra afþakkaði Josef Acer-
mann, forstjóri Deutsche Bank,
þetta boð og sagði bankann nægj-
anlega sterkan og þyrfti því ekkert
á þessari aðstoð að halda eða rík-
isábyrgð.
Þetta sýnir í raun að rök ESA
falla um sjálf sig. Þrátt fyrir að
kanslari Þýskalands hafi hvatt
banka til að taka þessu boði rík-
isins var því hafnað af fjármálafyr-
irtæki sem var ekki ríkisbanki en
nægjanlega sterkur og vel varinn.
Á meðan Hypo Real Estate, banki í
Þýskalandi sem lánaði umtalsvert
fjármagn í fasteignaverkefni víða
sem hrundu, þurfti á um 50 millj-
arða evra tryggingu að halda þurfti
annar banki ekkert á þessu að
halda. Þannig eiga fyrirtæki að fá
að halda frelsi sínu án ríkisafskipta
og hafa frelsi til að hafna slíku
boði. Hver væri þá tilgangurinn
með öllu þessu kerfi? Í dag liggur
fyrir áætlun um allt að 80 milljarða
evru niðurskurð í velferð þýska
ríkjasambandsins vegna þessa
óskapnaðar.
Bankar verða að geta sýnt fram
á góðan rekstur og styrk. Bankar
þurfa að verða betri. Ávallt verður
þörf fyrir tryggingasjóði innistæðu-
eigenda. Stórir bankar, sem lána
og lánuðu t.a.m. íslensku bönk-
unum, verða að gera áreið-
anleikakönnun á getu þess kerfis
sem þeir sækja inn á áður en fyr-
irgreiðsla er veitt. Sama á við um
eftirlitsstofnanir ríkja eins og Hol-
lands og Bretlands. Var engin
áreiðanleikakönnun gerð?
Hvers vegna eru matsfyrirtækin
til komin og skuldatryggingafyr-
irtæki á alþjóðafjármálamörkuðum?
Með frjálsum fjármagnsmarkaði er
átt við að efnahagur fyrirtækja
sem og ríkja verði betri og stuðli
að sterkara hagkerfi. Eða er svo
ekki með Evrópusambandið sem
svo sannarlega er að mörgu leyti
virðingarvert ríkjasamband?
Í dag er kerfisleg markaðsmis-
notkun viðhöfð gagnvart Íslend-
ingum af hálfu annarrar tegundar
íslenskra óreiðumanna en við
þekktum hér áður. Þar heggur sá
er hlífa skyldi.
Markaðsmis-
notkun, óreiðu-
menn og Icesave
Eftir Svein Óskar
Sigurðsson
Sveinn Óskar
Sigurðsson
»Kerfisbundin áætlun
stjórnvalda dælir
fjármunum frá almenn-
ingi inn í bankakerfið.
Höfundur er BA í hagfræði og
heimspeki, viðskiptafræðingur MBA
og meistaranemi í fjármálum við
Háskóla Íslands.
Það er ljóst að Evr-
ópa, sem álfa frjálsrar
hugsunar og höfuðból
vestrænnar menningar,
stendur á krossgötum í
dag. Það er líka ljóst að
þó hún standi á kross-
götum stendur hún ekki
þar sem hún er í anda
krossins.
Evrópa er smátt og
smátt að ganga íslam á hönd. Tyrkir
þurfa ekki að sitja um Vínarborg fram-
ar því þeir eru löngu komnir framhjá
Vínarborg og inn í Þýskaland. Norð-
urlöndin sem byggst hafa upp í frjálsum
anda norrænnar samstöðu og notið
blessunar sem slík, eru að glata sínum
norrænu þjóðargildum og ánetjast
nýrri hugmyndafræði sem gengur út á
allt aðra hluti.
Frakkland er komið á kaf í mús-
limska eftirgjafarstefnu og innflytj-
endur frá Norður-Afríku hafa lagt þar
undir sig heilu og hálfu héruðin og
borgarhverfi.
Bretland er orðið hrærigrautur fjöl-
menningar þar sem ekkert breskt virð-
ist lengur að finna í sæmilega hreinni
mynd. Hollendingar hafa gefið svo eftir
þjóðleg réttindamál sín að þeir eru að
verða útlendingar í eigin landi. Og svo
er um fleiri.
Evrópa hefur undanfarna áratugi
staðið eins og portkona við opnar dyr
sínar og boðið hverjum umrenningi
blíðu sína og borgað með sér í þokka-
bót!
Múslimar hlæja að því innan eigin
raða hvílíkir einfeldningar við Evr-
ópubúar séum. Það sé hægt að vaða yfir
okkur hvar og hvenær sem er, með því
einu að hafa á takteinum flott orð eins
og mannréttindi og fjöl-
menningu.
Innflytjendur frá
arabaheiminum flæða
inn í félagsleg samhjálp-
arkerfi Norðurlanda og
sjúga þar alla spena.
Leggja lítið sem ekkert
til viðkomandi landa en
krefjast allskyns þjón-
ustu – og fá hana!
Yfirvöld hafa verið
slegin slíkri blindu gagn-
vart þessari sívaxandi
ógn, að það vekur furðu manns.
Straumar innflytjenda eru að leggja
undir sig heilu þjóðlöndin í Evrópu, yf-
irtaka menningu þeirra, siði og sögu,
og það er eins og þetta sé talin óhjá-
kvæmileg framrás sem engin leið sé að
stöðva.
Hálfmáninn er að ýta krossinum
hægt og örugglega inn í skuggann á
hinu evrópska sviði og söguleg endur-
skoðun er víða komin í gang til að friða
hin nýju öfl. Það eitt er ógnvænlegt
með tilliti til framtíðar barna okkar og
afkomenda.
Þar er vitandi vits verið að breyta
sögulegum staðreyndum vegna að-
komu nýrra áhrifavalda sem vilja hafa
aðrar áherslur – íslamskar áherslur í
stað kristinna sjónarmiða. Allt er þetta
að gerast í nafni jákvæðra gilda sem
eru blygðunarlaust notuð sem yfirvarp
til að dylja hina hörðu yfirtöku sem í
gangi er.
Það er talað um mannréttindi, fjöl-
menningu, samstöðu og að öll dýrin í
skóginum eigi að vera vinir. En sú um-
ræða er öll saman falsið eitt því það
sem í rauninni er að gerast er af-
kristnun Evrópu og aðför að vestræn-
um gildum.
Olíupeningar Araba hafa rutt þeim
veg til margháttaðra áhrifa í Evrópu,
sérstaklega eftir 1970, og þeir hafa
víða komið ár sinni vel fyrir borð. Þeir
hafa sterka stöðu á fjármálamörk-
uðum álfunnar og hafa víða keypt upp
fjölmiðla sem tala þeirra máli með
klókum hætti. Verslunarkeðjur og
stórfyrirtæki eru í þeirra eigu jafnt í
opnu ljósi sem og leynilega. Það eru
hundruð al Thani-sjeika að fjárfesta í
stórum stíl dag hvern í Evrópu og spá
í brunaútsölu-tilboð í álfunni, hvar og
hvenær sem þau bjóðast. Og þessum
fjárfestingum fylgja áhrif og völd.
Og það virðist nóg af sléttgreiddum
sleikjupinnum út um alla Evrópu, sem
tilbúnir eru að þjóna undir nýjum
herrum og allt öðrum áherslum í öllum
málum – ef þeir fá einhverja græðg-
islaunafyllingu út á það.
Evrópskri menningu og sögu er
sannarlega ógnað og löngu tímabært
að snúast til varnar gegn aðsteðjandi
háska ef við viljum ekki verða með tíð
og tíma annars flokks borgarar í eigin
löndum.
Það sem við á Vesturlöndum höfum
átt og búið við hefur nefnilega aldrei
verið sjálfgefið. Það hefur alltaf þurft
sína vernd og okkar er að standa þá
vakt, svo við verðum ekki á komandi
árum endanlega ristir af eigin rótum.
Islamsvæðing Evrópu
Eftir Rúnar
Kristjánsson »Evrópa hefur und-
anfarna áratugi
staðið eins og portkona
við opnar dyr sínar og
boðið hverjum umrenn-
ingi blíðu sína og borgað
með sér í þokkabót!
Rúnar Kristjánsson
Höfundur er húsasmiður og býr á
Skagaströnd.
Senn eru liðnir tveir
mánuðir frá olíuslysinu
mikla á Mexíkóflóa þar
sem gassprenging varð í
BP-olíuborpallinum
Deepwater Horizon með
þeim afleiðingum að 11
menn fórust og pallurinn
sökk í hafið tæpum
tveim dögum síðar. Bún-
aður til að loka borhol-
unni brást, leiðslur frá
henni rofnuðu og með framhaldinu hef-
ur heimsbyggðin fylgst í fréttum dag-
lega. Hér er á ferðinni eitt af stærstu
mengunarslysum sögunnar og kallar
olíuiðnaðurinn þó ekki allt ömmu sína.
Talið er að allt að 6 milljónir lítra af
hráolíu hafi streymt upp úr borholunni
dag hvern. Bannsvæði gegn fisk-
veiðum vegna mengunarinnar á
Mexíkóflóa er nú um 230 þúsund fer-
kílómetrar eða meira en tvöfalt flat-
armál Íslands.
Viðbrögð Obama forseta hafa m.a.
verið þau að stöðva tímabundið frekari
vinnslu á nýjum hafsvæðum og það
sama hafa Norðmenn ákveðið í ljósi
þessa atburðar. Hafdýpið á Mexíkóflóa
er um 1500 metrar en borholan nær
síðan marga kílómetra niður í botninn.
Athygli vekur að þetta er nánast sama
hafdýpi og talað hefur verið um vegna
olíuleitar á Drekasvæðinu.
Tvískinnungur
stjórnmálamanna
Atburðurinn á Mexíkóflóa hefur
vakið meiri athygli en ella hefði orðið
vegna þess að slysið varð svo skammt
undan strönd Bandaríkjanna og vegna
deilna um langt skeið þarlendis um
hvort veita eigi heimildir til olíuvinnslu
á bandaríska landgrunninu. Staðhæft
er að meiri mengun en þegar er orðin á
Mexíkóflóa verði árlega við olíuvinnslu
Shell og Exxon á óshólmasvæðum Ni-
ger-árinnar en þaðan fá Bandaríkin um
40% af olíuinnflutningi
sínum. Þótt olíufélögin
liggi undir gagnrýni
vegna þess að þau sinni
ekki öryggisþáttum
sem skyldi eiga stjórn-
málamenn sinn þátt í
þróun þessara mála.
Ráðamenn í Banda-
ríkjunum, Bretlandi og
víðar hafa talað fyrir
því að auka hlut olíu-
vinnslu heima fyrir og
borið við þjóðaröryggi.
Þannig hafa þeir ýtt á
eftir um vinnslu á stöðugt meira dýpi
og um leið tekið ábyrgð á aukinni um-
hverfisáhættu. Athygli vekur að
hægristjórnin sem nýsest er að völd-
um í Bretlandi hefur ekki frestað leyf-
isveitingum á djúpsævi nærri Shet-
landseyjum, andstætt því sem norska
stjórnin þó gerði sín megin í Norð-
ursjó.
Þverandi olíulindir
– meiri áhætta
Sá tími nálgast óðfluga að ekki
reynist unnt að anna sívaxandi eft-
irspurn eftir olíu þar eð fram-
leiðslugetan hafi ekki undan. Þetta er
kallað á enskunni „peak-oil“, þ.e. að
náð verði hámarki vinnslugetu, og
telja sérfróðir að sá tími sé skammt
undan með tilheyrandi afleiðingum,
m.a. fyrir olíuverð. Í stað þess að gera
ráðstafanir til að draga úr olíunotkun
svo um muni, sem einnig er nauðsyn-
legt vegna loftslagsbreytinga, er
reynt að kreista æ meira út úr þverr-
andi olíulindum. Atburðurinn á
Mexíkóflóa er afleiðing þessarar
stefnu og þurfti því ekki að koma
mjög á óvart. Við allt aðrar aðstæður
er að fást á djúpsævi en nær landi og
þannig er sífellt verið að taka meiri
áhættu. Baráttan við að stöðva olíu-
lekann þar vestra segir meira en
mörg orð og reikningurinn sem fallið
gæti á BP er nú talinn geta numið 33
milljörðum bandaríkjadala.
Drekasvæðið og andvaraleysið
Menn rekur eflaust minni til um-
ræðu sem hér varð í aðdraganda al-
þingiskosninga fyrir ári. Af ummæl-
um ýmissa fjölmiðla með Stöð 2 í
fararbroddi og orðræðu sumra fram-
bjóðenda mátti halda að skammt væri
í að hæfist „olíuævintýri“ á Norðaust-
urlandi. Það átti að byggjast á þjón-
ustu við umfangsmikla olíuleit á
Drekasvæðinu innan íslenskrar lög-
sögu og síðar væntanlegri vinnslu.
Þeir sem minntu á umhverfisþátt
málsins voru umyrðalaust stimplaðir
úrtölumenn. Kolbrún Halldórsdóttir
þá umhverfisráðherra fékk ofanígjöf
frá eigin flokksforystu fyrir það eitt
að minna á áhættuna sem við blasti og
sem lesa má um í stefnuplöggum VG
og opinberum skýrslum (Olíuleit á
Drekasvæði við Jan Mayen-hrygg.
Iðnaðarráðuneytið. Mars 2007). Þótt
hér hafi aðeins verið til umræðu rann-
sóknir í aðdraganda hugsanlegrar
vinnslu ættu Íslendingar sem fisk-
veiðiþjóð að hugsa sig um tvisvar áður
lagt er út á slíka braut. Vitað er að
dýrasvif er mjög viðkvæmt fyrir olíu-
mengun og PAH-efni frá henni safn-
ast fyrir í sjávardýrum. Uppsjáv-
arfiskar eins og loðna og síld hafa á
síðustu áratugum öðru hvoru haldið
sig á Drekasvæðinu eða í grennd þess
og verið þar á fæðuslóð. Eftir þá vá
sem við blasir á Mexíkóflóa erum við
reynslunni ríkari. Eigum við ekki að
láta þann ófarnað okkur til varnaðar
verða og leggjast á sveif með þeim
sem vilja halda olíuvinnslu frá norð-
lægum hafsvæðum?
Olíumengunin á
Mexíkóflóa og Ísland
Eftir Hjörleif
Guttormsson
» Íslendingar ættu
sem fiskveiðiþjóð að
hugsa sig um tvisvar áð-
ur lagt er út á slíka
braut.
Hjörleifur Guttormsson
Höfundur er náttúrufræðingur.
mbl.is
ókeypis
smáauglýsingar