Fréttablaðið - 11.11.2011, Blaðsíða 19

www.bokafelagid.is
icesave
samningarnir
aldarinnar?
afleikur
Sigurður Már Jónsson
Mörg hundruð milljarðar
króna voru í húfi!
Veruleikinn er lygilegri en nokkur skáldskapur!
Icesave-samningarnir: Afleikur aldarinnar? er afrakstur
langrar og rækilegrar heimildavinnu þrautreynds blaðamanns,
þar sem rætt var við á fimmta tug manna sem komu náið að
málinu á ýmsum stigum, en einnig er stuðst við áður óbirt
trúnaðargögn og leyniskjöl.
Kemur
í verslanir
í dag!
FÖSTUDAGUR 11. nóvember 2011
Úrskurðir mannanafnanefnd-ar vekja jafnan athygli og
kátínu almennings. Algengustu
viðbrögð manna eru annaðhvort
„Hvað er fólkið í þessari nefnd
eiginlega að spá?“ eða „Hver
gerir barni sínu þetta?“ Fyrri
spurningin byggir á vanþekk-
ingu, sú síðari er réttlæting ein-
eltis.
En fyrst nokkur orð til varnar
mannanafnanefnd. Stundum
má heyra örla á þeirri tilfinn-
ingu fólks að nefndin rambi á
úrskurði sína með því að setja
umsóknir í svartan hatt og
draga. Það er fjarri lagi. Nefnd-
in fylgir lögum og hefðum (og
raunar líka reglum um það hvað
telst vera hefð), þegar hún kveð-
ur upp úrskurði sína. Nefndin
ályktar ekki um hvort henni
finnist nafnið „asnalegt“ ólíkt
því sem sumir virðast halda að
hlutverk hennar sé, eða eigi að
vera.
Sé rýnt í úrskurði nefndar-
innar má fljótt sjá að þeir eru
almennt fyrirsjáanlegir. Ef
nafnið er ritað á íslenskan máta
og hægt er að neyða eignar-
falli á það með einhverju móti
þá er það samþykkt. Ef ekki þá
er nafninu hafnað nema ef nógu
margir skrifa það „vitlaust“ nú
þegar.
Þannig myndi kvenmanns-
nafnið „Fegurð“ verða sam-
þykkt, því dóttir Fegurðar gæti
án vandkvæða heitið Fegurðar-
dóttir. Nöfn eins og Coco eða
Wojciech myndu hins vegar ólík-
lega verða samþykkt, því þau
eru ekki skrifuð í samræmi við
íslenska málhefð. Nafn eins og
Carla er ekki skrifað í samræmi
við íslenskar reglur, en þar sem
nógu margir heita því hvort sem
er er undantekningin orðin hluti
af reglunni og nafnið er löglegt.
Orrustan um kommurnar
En þótt nefndin sé almennt
samkvæm sjálfri sér og fari að
lögum þá er ekki þar með sagt
að hennar sé þörf. Það ætti ekki
að þurfa aðra mannanafnanefnd
en foreldra barns. Foreldrum
er treyst fyrir flestum þátt-
um í uppeldi barna, það ætti að
treysta þeim fyrir þessu einnig.
Ótti manna um að fólk sé í
stórum stíl að fara gefa börn-
um einhver „ruglnöfn“ virðist
ekki á rökum reistur. Séu erindi
sem borist hafa til mannanafna-
nefndar seinustu ár skoðuð
finnast seint nöfn sem sett eru
fram af illum ásetningi. Oftast
eru þetta einhverjar orrustur
um kommustafi, fólk vill skrifa
Manuela en ekki Manúela eða
Annalísa í einu orði. Og hvern
myndi það skaða? Auðvitað ekki
nokkurn mann. Leyfum fólki nú
bara að ráða þessu.
Hinir fordómafullu hinir
En sumir eru hræddir við að allt
fari úr böndunum. Á kaffistofum
spyrja menn spurninga á borð
við: „Hver vill gera börnunum
sínum þetta? Verður krakkanum
ekki strítt?“ Dæmin sem menn
taka eru raunar stundum ekki
einu sinni rétt heldur endurtaka
menn brandara um fyndin tví-
nöfn sem þeir hafa heyrt ein-
hvers staðar. En það kviknar
sem sagt þessi þörf til að bjarga
öðrum frá því að fara fram úr
sjálfum sér. Hún er rökstudd
með þekktasta móðursýkis-
frasa allra tíma: „En hvað með
börnin?“
Börnin eru auðvitað ekki
vandamálið. Vandamálið er
einmitt að í hvert skipti sem
við ræsum umræður á borð
við „Spáðu í því að heita Kaka,
manni er örugglega strítt enda-
laust!“ erum við að gefa skot-
leyfi á allt fólk sem heitir því
nafni. Börn sem hlýða á þannig
samtöl læra að sumt fólk heitir
„asnalegum“ nöfnum og að það
sé í lagi að gera svolítið grín að
því. Og þau endurtaka grínið
næst þegar þau hitta einhvern
sem heitir Kaka.
Þetta minnir dálítið á umræðu
um ættleiðingar samkyn-
hneigðra: Temmilega fordóma-
fullt fólk vildi ekki leyfa börnum
að alast upp hjá samkynhneigð-
um foreldrum, til að verja börn-
in fyrir aðkasti virkilega for-
dómafulls fólks.
Að lokum
Íslensk nafnalög eru ekki lengur
ein þau ströngustu í heimi. Til-
tölulega mikið frjálsræði er
leyft en stærsti hluti þeirra
erinda sem hafnað er af manna-
nafnanefnd snýr að óhefðbund-
inni stafsetningu nafna. Það
mætti stíga enn lengra, gera
eins og Danir sem samþykkja
nöfn sem eru viðurkennd í
öðrum ríkjum. En það væri líka
hægt að leyfa fólki bara að ráða
þessu. Þótt ótrúlegt megi virð-
ast þá eru til milljóna manna
ríki þar sem börn fæðast og
eru skírð án þess að opinberar
nefndir þurfi að leggja blessun
sína yfir nöfn þeirra.
Hlegið að
nöfnum fólks
Pawel Bartoszek
Stærðfræðingur
Í DAG
Það ætti ekki að þurfa aðra manna-
nafnanefnd en foreldra barns. Foreldrum
er treyst fyrir flestum þáttum í uppeldi
barna, það ætti að treysta þeim fyrir þessu einnig.
AF NETINU
Kostaðar háskólastöður
Að sjálfsögðu er það óþolandi tilhugsun að akademískar
stofnanir hér á landi skuli hugsanlega miðla öðru en aka-
demískum niður stöðum vegna beinna tengsla viðkom-
andi stöðuhafa við sérhagsmuni. Það eina sem þó getur
skorið þar úr um eru rannsóknir á því efni sem miðlað
hefur verið af þeim sem gegna eða hafa gegnt þessum
stöðum. Hreinlegast er samt að útrýma þessu fyrirkomulagi með því að
tryggja nægar fjárveitingar til háskólastigsins en þangað til það verður
gert væri til mikils að vinna að stöðva þetta. Þar ber Háskóli Íslands að
sjálfsögðu höfuðábyrgð en ekki síður menntamálaráðherra landsins.
http://blog.eyjan.is/thorsaari/
Þór Saari