Fréttablaðið - 25.11.2011, Blaðsíða 16

25. nóvember 2011 FÖSTUDAGUR16
L
ucinda Creighton,
Evrópumálaráðherra
Írlands, er 31 árs að
aldri og ein af helstu
ungstirnum flokks-
ins Fine Gael. Hún
tók við ráðherraembættinu eftir
tímamótasigur flokksins í írsku
þingkosningunum fyrr á árinu.
Hún segir aðspurð að endurreisn
Írlands eftir hrunið gangi vonum
framar.
„Okkur hefur gengið nokkuð
vel. Við höfum, líkt og Ísland, náð
að rétta stefnuna af. Staðan hjá
okkur var mjög slæm eftir hrun-
ið, sem orsakaðist að mestu af
óvönduðum bönkum og fasteigna-
bólu, sem hrundi með alvarlegum
afleiðingum fyrir allt kerfið. Við
höfum hins vegar unnið einarð-
lega að því að ná jafnvægi í ríkis-
rekstri, skera niður í útgjöldum
og auka skatttekjur. Nú stefnir
allt í að hagkerfið muni vaxa í ár,
fyrr en áætlanir gerðu ráð fyrir,
sem er ástæða til bjartsýni.“
Ekki bara litlu ríkin sem eru í
vandræðum
Hefur hrunið skaðað stöðu
Írlands innan Evrópusambands-
ins?
„Nei, að mínu mati ríkti ákveð-
inn misskilningur hjá sumum
ríkjum innan sambandsins í upp-
hafi vandræðanna, að um væri
að ræða vandamál hjá minni
ríkjum á útjaðri sambands-
ins vegna óábyrgrar hegðunar
í ríkisfjármálum. Það var ein-
faldlega rangt. Við sögðum það
allan tímann og nú kemur í ljós
að við höfðum rétt fyrir okkur.
Nú sjáum við að þessir erfiðleik-
ar eru mun víðtækari og ná um
allt Evrópusambandið (ESB) og
enn víðar. Nú virðist fólk vera
búið að átta sig á tvennu. Í fyrsta
lagi að þetta snýst ekki eingöngu
um nokkur lítil ríki. Í annan stað
að við Írar höfum gert allt sem í
okkar valdi stendur til að koma
okkar efnahag á rétta braut og
vaxa út úr kreppunni og okkur
hefur verið hrósað fyrir það
innan sambandsins.
Kannski skaðaði hrunið okkar
stöðu innan ESB fyrst um sinn,
en nú er litið á okkur sem aðildar-
ríki sem tekur fullan þátt í störf-
um sambandsins og sú staðreynd
að við erum með nýja ríkisstjórn,
sem er ótengd stefnu fyrri stjórn-
valda á Írlandi hjálpar til í því til-
liti.“
Dugnaðurinn skilar árangri
Í ræðu sem Creighton hélt í
Háskólanum í Reykjavík á mið-
vikudag lýsti hún nálgun Íra
varðandi málefnavinnu innan
ESB. Hún sagði meðal annars að
stefna þeirra hafi löngum verið
að vinna að málum sem þeim
væru hugleikin, án þess þó að
þau snerust beinlínis um hags-
muni Írlands. Aðspurð segir hún
mikla möguleika fyrir ríki að
fylgja ákveðnum lykilmálum.
„Írland, ásamt til dæmis
Norður löndunum, hefur ekki
aggress íva utanríkisstefnu,
þannig að kjarninn í stefnunni
er barátta fyrir mannréttind-
um, friðargæsla, þróunaraðstoð
og þess háttar. Við höfum ein-
mitt náð, í samstarfi við önnur
aðildarríki sem eru svipaðrar
skoðunar, að afla þessum málum
stuðnings innan sambandsins
og færa þau ofar á forgangslist-
anum. Til dæmis var það undir
okkar forystu í leiðtogaráði ESB
sem Lomé-sáttmálinn var gerður
[árið 1975 um verslun og þróun-
araðstoð ESB við fjölmörg ríki
Afríku, Asíu og í Karíbahafi].
Það var stórt skref sem við erum
stolt af að hafa unnið að, þó að
það hafi ekki verið beintengt
sér-írskum hagsmunum. Þetta
er einmitt það góða við Evrópu-
sambandið. Það setur sér alþjóð-
lega stefnu í mörgum mikilvæg-
um málaflokkum og gefur ríkjum
eins og Írlandi tækifæri til að
hafa áhrif sem það myndi annars
aldrei hafa eitt og sér.“
Írland er lítið land í samhengi
Evrópusambandsins, líkt og
Ísland yrði ef það myndi ganga
í sambandið. Hvernig vinna lítil
ríki að því að hafa áhrif á stefnu
ESB?
„Við Írar höfum sennilega stað-
ið okkur betur en flestir aðrir og
höfum verið að „keppa upp fyrir
okkar flokk“. Það er vegna þess
að við erum virk í okkar störfum
og vinnum að mörgum málum,
bæði sem varðar okkar hag og
önnur sem gera það ekki. Það er
engum til gagns að sitja hjá við
afgreiðslu mála og við tökum
okkar hlutverk mjög alvarlega.
Við sem tókum við stjórn lands-
ins eftir síðustu kosningar höfum
líka skerpt á okkar nálgun á mál-
efnum ESB og okkar samskiptum
við stofnanir sambandsins. Við
kynnum okkur mál strax á byrj-
unarstigi í framkvæmdastjórn-
inni, tökum afstöðu til málsins
og komum ef til vill með tillög-
ur til úrbóta. Það er tekið mark
á þess konar tillögum og þannig
geta minni ríki haft mikið um að
segja við afgreiðslu mála. Áhuga-
leysi er hins vegar örugg leið til
áhrifaleysis.
Ég var nýlega í Finnlandi og
Finnar eru líkt og við Írar afar
virkir í störfum sínum innan
stofnana ESB.“
Seinni atkvæðagreiðslan um
Lissabon ekki ákvörðun ESB
Írland samþykkti Lissabonsátt-
mála ESB í þjóðaratkvæða-
greiðslu árið 2009 eftir að hafa
áður hafnað honum. Sumir litu á
þessa atburðarás sem dæmi um
að sambandið þvingaði aðildar-
ríki til að samþykkja það sem
þaðan kemur. Creighton segir
það hins vegar ekki vera tilfellið.
„Ég held ekki. Fólk má nú
skipta um skoðun og stjórnvöld-
um er í sjálfsvald sett hvort þau
beri ákveðna valkosti undir kjós-
endur oftar en einu sinni. Í fyrri
atkvæðagreiðslunni var ýmis-
legt, til dæmis varðandi hlutleysi
Írlands, félagsleg mál og fleira
sem Írum þótti orka tvímælis.
Við fengum hins vegar í gegn
ýmsar tilslakanir í þeim málum
sem varð til þess að Írar sættu
sig við sáttmálann. Að mínu mati
voru Írar í grunninn ekki mót-
fallnir markmiðum Lissabon-
sáttmálans, sem snerist um ýmis
atriði eins og stækkunarferli
sambandsins, nútímavæðingu
reglukerfisins og aukið lýðræði
við ákvarðanatökur. Ég held ekki
að Írar hafi sett sig upp á móti
þessu, heldur nokkrum atriðum í
samningnum, sem var svo búið að
svara í annarri atkvæðagreiðsl-
unni, og þá var sáttmálinn sam-
þykktur með góðum meirihluta.
Grundvallaratriði er að það var
ákvörðun írskra stjórnvalda að
boða til annarrar þjóðaratkvæða-
greiðslu, ekki ESB.“
Evrumál verði leyst á vettvangi
ESB
Vandamál evrusvæðisins hefur
undirstrikað viss skil á milli
evruríkjanna 17 og hinna 10 ESB-
ríkjanna. En telur Creighton að
þar sé gjá að myndast?
„Það segir sig sjálft að þegar
hópur ríkja er með sama gjald-
miðil liggja hagsmunir þeirra
saman að því leyti, og eftir að
vandamálið hefur verið leyst
verður mun meiri samþætting og
samvinna milli evruríkjanna að
hreinni nauðsyn. En írsk stjórn-
völd eru algerlega frábitin því að
gjá muni myndast milli okkar á
evrusvæðinu og hinna ríkjanna
tíu, vegna þess að flest ríkin sem
eru í hópi þeirra tíu eru að vinna
markvisst að því að taka upp
evruna. Þess vegna verða þau
að vera með í ráðum og ákvarð-
anataka í þessu þarf að vera á
vettvangi sambandsins en ekki
milli einstakra ríkja. Þau þurfa
kannski ekki að taka beinan þátt,
en þau verða alls ekki sniðgeng-
in.“
Vill einn forseta ESB í stað
þriggja
Í framsögu þinni í Háskólanum
í Reykjavík minntist þú á mikil-
vægi þess að ESB nálgaðist borg-
ara sína frekar. Hvernig ætti að
bera sig að varðandi það?
„Það er ákveðin áskorun að
reyna að ná beint til borgaranna
á svo stóru og fjölmennu svæði,
en það er mikilvægt að þjóðþing-
in efli samskipti og komi skýrt
til skila hvernig reglum ESB er
framfylgt innan ríkjanna. Líka
þarf að líta til stofnana. Ég er
til dæmis fylgjandi því að hafa
aðeins einn forseta yfir ESB en
ekki þrjá eins og þeir eru í dag,
hann ætti einnig að vera kjörinn
beint af borgurunum og þann-
ig ættu þeir auðveldara með að
tengja sig við einn forseta. Svo
finnst mér einnig að í Evrópu-
kosningunum ættum við ekki að
vera að kjósa innan kjördæma
hvers lands, heldur ætti að vera
hægt að kjósa frambjóðendur án
tillits til heimalands.“
Hugsjónir og hagsmunir
Er hugsjón tengd evrópskum gild-
um ennþá fullgild sem rök á vett-
vangi Evrópusambandsins, eða
hafa raunsæissjónarmið vinn-
inginn?
„Til að geta stutt pólitíska ein-
ingu líkt og Evrópusambandið
verður einnig að koma til ákveð-
in tilfinningaleg samsömun en
ekki bara út frá hagsmunum. Það
fæst með því að þekkja betur til
annarra og skynja hvað felst í
því að vera Evrópubúi og vinna
að ferðalögum milli ríkja. Ef þú
getur samsamað þig fólki frá Pól-
landi, Danmörku eða annars stað-
ar að, áttu mun betri möguleika
á að vinna með því fólki, held-
ur en ef þú einblínir á þitt nán-
asta umhverfi. Það eru til dæmis
miklir möguleikar á að vinna að
þessu með því að efla skiptinema-
verkefni.
Hvað varðar hagsmuni hvers
og eins, er það innbyggt í mann-
legt eðli að reyna að öðlast lífs-
gæði fyrir sig og fjölskyldu sína.
Við megum alls ekki gleyma því
og þess vegna er nauðsynlegt að
Evrópusambandið leggi miklu
meira á sig að verða samkeppnis-
hæft og einbeita sér að því að láta
sameiginlega markaðinn ganga
sem best. Það mun þjóna hags-
munum borgara, aðildarríkja og
ESB í heild og það er leiðin til
framtíðar fyrir sambandið.“
Föstudagsviðtaliðföstuda
gur Lucinda Creighton, Evrópumálaráðherra Írlands
Þetta er einmitt það góða við Evrópusambandið. Það
setur sér alþjóðlega stefnu í mörgum mikilvægum mála-
flokkum og gefur ríkjum eins og Írlandi tækifæri til að
hafa áhrif sem það myndi annars aldrei hafa eitt og sér.
Litlu ríkin geta haft mikil áhrif
Lucinda Creighton, Evrópumálaráðherra Írlands, sótti Ísland heim í vikunni og ræddi meðal annars við Þorgils Jónsson um
stöðu Írlands og Evrópusambandsins í gjörningaveðri síðustu missera. Hún segir lítil ríki innan ESB geta haft mikil áhrif á stefnu
sambandsins ef þau fylgja sínum málum eftir og telur að borgarar ESB-ríkja ættu að kjósa forseta sambandsins beinni kosningu.
MIKIÐ VALD HINNA MINNI Lucinda Creighton, Evrópumálaráðherra Írlands, segir minni ríki innan ESB geta haft mikil áhrif á stefnu sambandsins með virkri þátttöku í ferli
málanna. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN