Fréttablaðið - 25.11.2011, Blaðsíða 18

18 25. nóvember 2011 FÖSTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Flott
og
sterk
HALLDÓR
Spurningin útleggst á íslensku sem „Er heimilisfriður mannréttindi?“.
Kvinnuhúsið í Færeyjum, sem er athvarf
fyrir konur og börn sem búa við ofbeldi
á heimilum, spurði þessarar spurningar
fyrir nokkrum árum í auglýsingaherferð
gegn kynbundnu ofbeldi. Spurningunni
má hiklaust svara játandi. Þótt skammt
sé liðið síðan litið var á ofbeldi í nánum
samböndum, oftast karla gegn konum
sínum og jafnvel börnum, sem einkamál
er nú almennt litið svo á að ríki beri sam-
félagslega ábyrgð gagnvart þeim glæp
sem ofbeldi á heimilum er.
Í ljósi þess að ríki hafa tekið á sig
alþjóðlegar skuldbindingar til að tryggja
að allir borgarar fái notið mannrétt-
inda ber þeim að vinna gegn kynbundnu
ofbeldi. Allir geta verið sammála um það
að ef konur búa við stöðuga ógn og ótta
við ofbeldi af hálfu maka sinna fá þær
ekki notið sinna mannréttinda, hverju
nafni sem þau nefnast. Það á þó ekki síst
við rétt til friðhelgi heimilislífs og til
þess að þurfa ekki að sæta pyntingum.
Margir hafa orðið til þess að líkja
ofbeldi á heimili við pyntingar og vísa í
því sambandi til alþjóðlegra skilgrein-
inga á pyntingum og ómannlegri og lít-
ilsvirðandi meðferð. Það að ofbeldið fer
fram á heimili, gegn öðrum heimilis-
mönnum, dregur enda hvorki úr alvar-
leika þess eða áhrifum, né leggur það
ríkjum öðruvísi skyldur á herðar en hvað
varðar annars konar ofbeldi og vernd
mannréttinda.
Á Íslandi hafa stjórnvöld leitast við
að mæta skyldum sínum, m.a. með gerð
aðgerðaáætlunar vegna ofbeldis karla
gegn konum í nánum samböndum. Enn
er þó langt í land í baráttunni gegn slíku
ofbeldi og árangur næst ekki nema allir
leggist á eitt, jafnt stjórnvöld sem við öll
sem byggjum þetta samfélag.
Er húsfriður ein mannarættur?
Kynbundið
ofbeldi
Margrét
Steinarsdóttir
framkvæmdastjóri
Mannréttinda-
skrifstofu Íslands
Í ljósi þess að ríki hafa
tekið á sig alþjóðlegar
skuldbindingar til að tryggja að
allir borgarar fái notið mann-
réttinda ber þeim að vinna gegn
kynbundnu ofbeldi.
Þeir þurfa ekkert að borða
Borgarráð komst í gærmorgun að
magnaðri niðurstöðu. Raunar svo
magnaðri að mögulega gæti þetta
breytt hugmyndum vísindamanna um
þróun mannsins. Dagur B. Eggertsson,
formaður borgarráðs, og félagar hans
þar rýndu í fjárhagsáætlun og komust
að því að leikskólakennarar væru
ekki eins og annað fólk. Þeir þyrftu
nefnilega ekki að borða. Þess
vegna afnam borgarráð neysluhlé
leikskólakennaranna. Nú er að
bíða og sjá hvort þessi merka upp-
götvun Samfylkingarinnar og Besta
flokksins hafi áhrif á þróun fleiri
starfsstétta.
Alls ótengt hruninu
Héraðsdómur Reykjavíkur sakfelldi á
dögunum DV vegna umfjöllunar um
fjármál Eiðs Smára Guðjohnsen. Þar
var ekki verið að skafa utan af því:
„Verður ekki séð að umfjöllun stefndu
tengist á nokkurn hátt hinu svokallaða
bankahruni eða að lántaka
stefnanda og skuldastaða
hans hafi með það að gera
eða tengist meintri spill-
ingu í bankakerfinu.“
Mögulega tengt hruninu
Hæstiréttur Íslands sneri þessum
dómi við í gær. Þar var ekki síður
talað hreint út. Umfjöllunin varðaði
lántökur Eiðs Smára „á háum fjár-
hæðum hjá íslensku viðskiptabönk-
unum eða dótturfélögum þeirra, fjár-
festingu í áhættusömum verkefnum
sem ekki skiluðu tilætluðum árangri
og glímu hans við það að endur-
greiða lánin. Er þetta dæmigert
ferli um afleiðingar útlánsstefnu
íslenskra viðskiptabanka og
áhættusækni íslenskra fjárfesta,
sem kann að hafa átt þátt í
því hvernig fór“.
kolbeinn@frettabladid.isR
aunasaga Náttúrugripasafns Íslands, sem rakin var í
fréttaskýringu í Fréttablaðinu í gær, er með miklum
ólíkindum. Til safnsins var stofnað fyrir rúmum 120
árum, en það hefur aldrei fengið húsnæði við hæfi.
Næst komst það því líklega að verða jafnsett öðrum
höfuðsöfnum landsins þegar það fékk inni í nýbyggðu safnahúsi
við Hverfisgötu árið 1908 ásamt Landsbókasafni, Þjóðskjalasafni
og Forngripasafni, sem síðar varð Þjóðminjasafn. Hin söfnin hafa
fyrir löngu fengið glæsilegt framtíðarhúsnæði. Vegur Náttúru-
gripasafnsins hefur hins vegar farið sífellt minnkandi eftir að
Hið íslenzka náttúrufræðafélag afhenti það ríkinu til varðveizlu
árið 1947.
Eins og fram kom í blaðinu í
gær hafa sautján nefndir fjallað
um málefni safnsins; því hafa
margoft verið ætlaðar lóðir,
einkaleyfi Happdrættis Háskól-
ans var einu sinni framlengt
með því skilyrði að byggt yrði
yfir Náttúrugripasafnið, því
hefur með lögum verið fengið
umfangsmikið og metnaðarfullt hlutverk – en það hefur aldrei
fengið húsnæði við hæfi.
Áratugum saman kúldraðist safnið í pínulitlum sal við Hlemm.
Um svipað leyti og ómetanlegir gripir í eigu safnsins, þar á meðal
hamir af sjaldgæfum fuglum, eyðilögðust í frystigeymslu úti í
bæ af því að einhver tók af þeim rafmagnið, var safnkosturinn
í tvígang hætt kominn vegna vatnsleka. Fyrir þremur árum var
safninu pakkað niður og nú er það geymt í kjallara vestur í bæ.
Þessi þróun mála er í rauninni óskiljanleg.
Íslendingar eru stoltir af náttúru lands síns rétt eins og bók-
menntunum, sögunni, myndlistinni og öllu hinu sem hefur fyrir
löngu fengið gott safn. Öll möguleg söfn á vegum einkaaðila og
sveitarfélaga hafa betri aðstöðu en Náttúrugripasafnið. Engin
skynsamleg skýring er til á því af hverju náttúruminjarnar sitja
á hakanum. Getur verið að það segi einhverja sögu um afstöðu
stjórnvalda í allan þennan tíma til íslenzkrar náttúru?
Öll vestræn ríki hafa byggt glæsileg náttúrugripasöfn, sem
oft er stórkostleg upplifun að heimsækja. Að eiga slíkt safn er
sama metnaðarmál fyrir sjálfstætt ríki og að eiga þjóðleikhús,
þjóðminjasafn eða almennilega háskóla.
Aðstæður í ríkisfjármálunum bjóða ekki upp á að ríkið byggi
yfir Náttúrugripasafnið á næstu árum. Einhverjar af þeim bráða-
birgðalausnum, sem nefndar voru í blaðinu í gær, þurfa að koma
til. En næstu ár má nota til að móta stefnu til framtíðar um það
hvar safninu skuli komið fyrir og hvernig, þannig að það fengi
sómasamlegt húsnæði, til dæmis fyrir 150 ára afmælið!
Í ljósi þess hvernig ríkisvaldinu hefur tekizt til að varðveita og
sýna íslenzkar náttúruminjar mætti líka velta því fyrir sér hvort
ástæða sé til að fá aftur almannasamtök og einkaaðila, ekki sízt
í ferðaþjónustu, til að leggja safninu lið og taka þátt í að gera
framtíðarsýnina að veruleika.
Íslendingar eiga ekkert náttúruminjasafn:
Af hverju varð
náttúran útundan?
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN