Morgunblaðið - 13.08.2010, Blaðsíða 22

22 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. ÁGÚST 2010
Annað slagið birt-
ast greinar eftir fólk
sem hefur áhuga á
umsókn Íslands að
ESB. Þetta er mikil
framför og allir sem
hafa lagt hönd á plóg-
inn að upplýsa og
ræða þessi mál, hvort
sem er með eða móti
og allir eiga miklar
þakkir skilið. Ekki
síst fjölmiðlar en það
er víst ekki ódýr dálksentímetr-
inn eftir allar undangengnar
hækkanir.
Í mörgum tilfellum sýnist mér
að umræðan sé meira og minna
sett fram af vanþekkingu eða þá
viljandi verið að afvegaleiða fólk
til að fá það inn á einhverja trú
eða stefnu sem viðkomandi hefur
mestan áhuga á. Umræðan er
ruglingsleg og um hreina van-
þekkingu að ræða að mínu mati
og jafnvel bara útúrsnúning á
umræðuefninu til að afvegaleiða
umræðuna.
Umsókn okkar að ESB snýst
ekki um hvað er í „pakkanum“
eins og fólk hefur verið að geta
sér til og að á umsóknarferlinu
komi í ljós hvað okkur býðst ef
við göngum inn. Það er eins og
fólk haldi að við fáum einhvern
pakka sem við eigum að burðast
með alla framtíð inni í ESB. Al-
ger misskilningur.
Nei, umsóknin snýst um það að
Ísland komist í þá aðstöðu að
verða land sem getur gert heild-
stæðar áætlanir um rekstur
landsins með sem mestum stöð-
ugleika og hagsæld til langs tíma
á svipuðum forsendum og ná-
grannaþjóðir okkar gera.
Þetta er ávinningurinn af því
að vera í ESB og ekkert annað.
Þetta er aðgangur að risastórum
markaði með fullri aðild og
stuðningskerfi við ríkisreksturinn
og ríkisfjármálin sem við höfum
ekki í dag. Án þessa stuðnings og
aðhalds verður Ísland alltaf eins
og korktappi skoppandi úti í ball-
arhafi og undanfarið hrun er
bara dæmigert ástand í samfélagi
sem býr við svona óstöðugleika
og án aðhalds frá íhaldssömu
regluverki eins og ESB er.
Ef við erum ekki með svipaða
eða betri aðstöðu fyrir fólkið í
landinu á öllum sviðum til að lifa
á Íslandi samanborið við ná-
grannalöndin þá erum við ekki
samkeppnishæf og þetta basl
hérna mun hafa minna og minna
aðdráttarafl fyrir ungt fólk og
duglega Íslendinga og landið
mun dragast aftur úr langt um
fram það sem við höfum sokkið í
núverandi hruni.
Núna í sumarhitanum átti ég
þess kost að fara um stór og lítil
Evrópulönd og tala við fólk af
öllum stéttum auk þess sem fólk
frá evrulandi kom í heimsókn til
okkar. Öllum þessum aðilum bar
saman um það að það voru mikil
vandamál áður en þeirra land
gekk í ESB og að vandamálin
hafa alls ekki horfið og það er
vandasamt að vinna innan sam-
bandsins. Vandamálunum hefur
hins vegar fækkað og fólk vill
ekki snúa til baka til fyrra
ástands. Það kostar mikla fyr-
irhöfn að eiga þjóðríki sem getur
staðið í lappirnar.
Vandamálin í Grikklandi eru
talin geta stafað af spillingu og
stjórnleysi og ESB getur ekki
lagað neitt slíkt ef
um er að ræða spill-
ingu og vandamál
vaða uppi innan
stjórna einstakra
ríkja. Innganga í
ESB lagar því ekki
spillingu eða eitt-
hvert óeðli sem veð-
ur uppi innan ein-
stakra ríkja heldur
þurfa ríkin sjálf að
sjá um sín þing og
stjórnarráð og innri
málefni almennt.
Inngangan mun
verða háð skilyrðum en það er
ekki aðalvandamálið þar sem að
eftir að landið er komið inn í ESB
þá verður Ísland fullur meðlimur
og aðildarríki sem getur haft
áhrif innan sambandsins og aflað
sérhagsmunum sínum stuðnings
til frambúðar án þess að vera allt-
af á hnjánum.
Eftir að inn í sambandið væri
komið tæki við agamikil áætl-
anagerð og alls konar viðamiklir
arðsemisútreikningar á arðsemi
atvinnugreina og rekstri ríkisins
sem þarf að standa við. Ekki er
unnt að fella gengið til að fela
vandamál og ofeyðslu stjórnmála-
manna eins og tíðkast í dag.
Einnig mun Ísland þurfa að velja
sér aðalgrunn- og burðarstoðir at-
vinnulífsins og byggja þær upp
þannig að þær standi undir
rekstri og afkomu landsins, færi
nægilegt fjármagn inn í landið
auk þess sem unnt yrði að
tryggja nægilega atvinnu.
Í dag vantar að gera þessa
viðamiklu áætlanargerð og arð-
semisútreikninga eða heildstætt
módel af núverandi rekstri þjóð-
félagsins og bera saman við lík-
legt sambærilegt mótel af rík-
isrekstrinum og þjóðarbúinu eftir
að landið væri komið inn í ESB.
Um það snýst allt þetta mál,
hvort sé okkur hagstæðara og
farsælla í það heila til lengri tíma
að vera innan eða utan ESB.
Reikna þarf alla þætti algerlega
kalt þannig að skoðaðir séu allir
hagsmunir Íslensku þjóðarinnar
en ekki einstakra þröngra hópa
eins og virðist vera mest talað um
í dag, því miður. Lítil vitræn um-
ræða er ennþá komin á blað.
Engir útreikningar, ekkert módel
eða reiknikerfi sem gæti verið á
netinu og útskýrt fyrir fólki
hvernig við höfum það í dag og
hver staðan yrði líklega eftir að
við værum komin inn í ESB á lík-
legum forsendum.
Allt núverandi þvarg er mjög
ruglingslegt og óskiljanlegt stagl
án heildarmyndar og gefur enga
hugmynd af þeim aðstæðum sem
við gætum hugsanlega búið við ef
við gengjum inn og hver mun-
urinn er að vera áfram utan ESB
eða innan ESB, flokkað eftir
helstu atvinnugreinum og al-
mennt aðstæðum hins almenna
borgara.
Ég auglýsi hér með eftir þess-
um upplýsingum.
Eftir Sigurð
Sigurðsson
»Núverandi þvarg er
mjög ruglingslegt
stagl án heildarmyndar
og gefur enga hugmynd
af aðstæðum sem við
gætum hugsanlega búið
við ef við gengjum inn.
Sigurður
Sigurðsson
Höfundur er Cand. Phil.
byggingaverkfræðingur.
Ísland og ESB
Nágranni minn lifir
heilbrigðu lífi, stundar
reglulegar hreyfingar
og gætir sín í mat-
aræði. Samt er það svo
að við greiðum sama
hlutfall af tekjum okk-
ar til heilbrigðiskerf-
isins. Sjálfur er á oft-
ast á leiðinni að hefja
reglulega hreyfingu á
ný. Ég ætla mjög fljót-
lega að taka á mat-
aræði mínu. Staðreyndin er hins
vegar sú að núna þarf ég að losa
mig við 30 kílógrömm til að ná
kjörþyngd. Þetta hljómar senni-
lega kunnuglega fyrir ansi marga,
þó tölurnar séu kannski aðrar.
Læknisfræðin er tölfræði og
samkvæmt henni eru líkurnar
miklar á því að ég muni í framtíð-
inni verða meiri baggi á heilbrigð-
iskerfinu en nágranni
minn, geri ég ekkert
til að bæta mitt lík-
amsástand. Það eru
10 sinnum meiri líkur
á einum sjúkdómi,
30% meiri líkur á
öðrum…bara af því
að ég er 30 kílóum of
þungur. Tölfræðin
bendir til meiri
kostnaðar undir mínu
þaki en nágrannans.
Mér er illa við háa
skatta, en…
Af hverju ber mér ekki að
greiða meira til samfélagsins en
nágranni minn, sem stundar
reglulega hreyfingu og sinnir sinni
næringu á ábyrgan máta? Af
hverju ber honum að borga sama
hlutfall sinna tekna til heilbrigð-
ismála og ég? Hvers vegna fæ ég
að velja það fyrir hann að hærra
hlutfall hans skatttekna fari í mína
(tölfræðilega líklegu) sjúkdóma?
Hann langar kannski frekar að
sett verði upp snjóframleiðsla í
Bláfjöllum en að ég liggi svona
þungt í hans vasa (tölfræðilega
séð)?
Sem betur fer er enn gott á
milli okkar nágrannanna, en það
er kannski af því að ég hef ekki
viðrað þessar hugleiðingar mínar
við hann…kannski best ég sleppi
því alveg.
Óhóf í neyslu en sömu skattar
– Hvar er réttlætið ?
Eftir Harald
Baldursson »Ég er 30 kg of þung-
ur og mun kosta
heilbrigðiskerfið meira
en nágranni minn. Samt
greiðum við sama hlut-
fall af launum okkar til
heilbrigðiskerfisins.
Haraldur
Baldursson
Höfundur er tæknifræðingur.
Félag íslenskra fé-
lagsliða sótti fyrir ein-
um þremur árum um
það að fá löggildingu á
starfsheitið sitt en ekk-
ert gerist þrátt fyrir
meðmæli frá Land-
læknisembættinu og
ummæli frá heilbrigð-
isráðuneytinu. Um-
sóknin liggur nú inni á
borði hjá vinnu-
málasviði félags- og
tryggingamálaráðuneytisins. Félagið
var stofnað 10. apríl 2003 og er fag-
félag á landsvísu sem hefur á að skipa
í dag um 370 meðlimum sem eru í 13
mismunandi stéttarfélögum. Eins og
gefur að skilja þegar um svo mörg
stéttarfélög er að ræða um allt land
þá koma upp alls konar mál sem þarft
er að taka á en erfitt er fyrir félagið
að sinna hagsmunamálum fé-
lagsmanna sinna til fulls fyrr en lög-
gilding fæst. Brögð eru að því að eftir
námslok hjá félagsliðum fái fé-
lagsmenn okkar ekki samnings-
bundnar launahækkanir sem að sjálf-
sögðu er hróplegt óréttlæti og er þá
stundum vitnað í að löggildingin sé
engin.
Fagheitið félagsliði var stofnað fyr-
ir rúmum áratug til að mæta breytt-
um áherslum og viðhorfum í þjónustu
við aldraða og fatlaða, þar sem sjálf-
stætt líf og sjálfstæði er útgangs-
punkturinn. Nám félagsliða er fylli-
lega sambærilegt við nám sjúkraliða
svo dæmi sé til tekið nema hvað fag-
fögin eru félagstengd hjá fé-
lagsliðunum en tengd umönnun hjá
sjúkraliðum. Félagsliðanámið er 81
einingar framhaldsskólanám í dag-
skólanum. Einnig er í smíðum fram-
haldsnám fyrir félagsliða og er áætl-
að að bjóða það fram á næsta ári.
Langtímamarkmið er að gera námið
að undanfara háskólanáms.
Starf félagsliða felst í að efla sjálf-
stæða og félagslega virkni, á heil-
brigðis-, félags- og menntunarsviði.
Veita stuðning og umönnun þar sem
þarfir einstaklingsins eru hafðar að
leiðarljósi. Skjólstæðingar félagsliða
eru oftast einstaklingar eða hópar
sem vegna röskunar á
þroska, veikinda, öldr-
unar eða áfalla þurfa á
stuðningi og þjónustu
að halda.
Ég sem einstaklingur
velti stundum fyrir mér
gildum í því samfélagi
sem við búum í. Nær
alltaf þegar ég tala um
starf mitt með fötluðum
við fólk almennt þá
nefnir fólk mjög oft að
því þyki starf sem þetta
mjög göfugt og að það
hljóti að þurfa sérstaka
einstaklinga til að geta unnið þessi
störf. Eftir að hafa unnið á annan ára-
tug í umönnunarstörfum þá segi ég
já. Það þarf sérstakt fólk til að endast
í þeim störfum. En alltaf er samt mis-
jafn sauður í mörgu fé. Er hægt að
læra það í skólum sem til þarf? Já, að
hluta til, tel ég að það sé hægt. Mín
skoðun er sú að öll menntun sé alltaf
til bóta fyrir okkur. Nám vekur okkur
til umhugsunar um oft nýja hluti sem
við höfum ekki áður velt fyrir okkur.
Varðandi vinnu við umönnun á fólki
ber að gæta margs til að brjóta ekki
mannréttindi á fólki. Rannsóknir hafa
t.d. sýnt fram á að „ofbeldi“ viðgengst
oft í samskiptum fólks í umönn-
unarstörfum og getur verið auðvelt
að fela í samskiptum tveggja ein-
staklinga og þá bæði andlegt og lík-
amlegt. Meðvitund okkar breytist við
nám, við verðum meðvitaðri um hugs-
anir okkar og gjörðir og eigum auð-
veldara að mínu mati með að setja
okkur í spor þeirra sem við erum að
vinna með. Einnig tel ég að við náum
betur að samhæfa okkur í starfi hvert
við annað sem störfum saman með
því að vera stöðugt að bæta við okkur
þekkingu. Fyrir utan það að starfið
okkar verður skemmtilegra og minni
líkur eru á því að við stöðnum. Aftur á
móti erum við sem mannverur mis-
jafnlega í stakk búin til þess frá nátt-
úrunnar hendi að setja okkur í spor
annarra, sýna umhyggjusemi og al-
menna hæfni í starfi. Þolinmæði og að
sýna hverjum manni alúð eru að mínu
mati mikilvægir þættir í umönn-
unarstarfinu. Ég fékk eitt sinn at-
hyglisverða spurningu frá manni sem
starfaði sem arkitekt: Hvernig er
metnaði þínum í lífinu fullnægt í
starfi þínu með fötluðum? Ég svaraði
henni þannig að ég vissi að ég fengi
enga medalíu um hálsinn eða neitt
klapp á bakið frá neinum nema þeim
einstaklingi sem ég væri að vinna
með. Hugsaðu þér einstakling sem er
algerlega fjötraður? (mín upplifun) í
eigin líkama, getur ekki tjáð sig á
neinn hátt nema með einföldum tjá-
skiptum. Með tímanum ef maður
leggur alúð í starfið lærum við að lesa
líðan einstaklingsins og finnum leiðir
til þess að láta honum líða vel eða að
ná að uppfylla þarfir hans og óskir.
Bara þetta einstaka bros frá ein-
staklingnum eða neisti frá auganu er
sú fullnægja sem heldur manni kyrr-
um og færir mér að minnsta kosti líð-
an sem ekki er hægt að lýsa fyllilega
með orðum.
Eins og nær allir vita þá skipa kon-
ur meirihluta þeirra sem vinna við
umönnun fólks og þau störf hafa verið
mjög illa metin í launum. Nú hefur þó
sá árangur fengist á síðustu árum að
nokkur markviss námskeið eru í boði
fyrir ófaglært fólk til að mynda
stuðningsfulltrúanám og fé-
lagsliðanámið sem hafa það að mark-
miði að gera fólk hæfara til starfa og
um leið að breyta kjörum fólks, því er
afar mikilvægt að fá eins og fyrir fé-
lagsliðana nú löggildingu á starfs-
heitið sem allra fyrst. Ég vona að fé-
lagsmálaráðuneytið sjái sér fært sem
allra fyrst að verða við beiðni okkar
um löggildingu því of margir bíða úti í
samfélaginu eftir því að fá menntun
sína metna að verðleikum.
Löggildingu fyrir félagsliða
Eftir Rakel Ólöfu
Bergsdóttur » Fagheitið félagsliði
var stofnað fyrir
rúmum áratug til að
mæta breyttum
áherslum og viðhorfum í
þjónustu við aldraða og
fatlaða, þar sem sjálf-
stætt líf og sjálfstæði er
útgangspunkturinn.
Rakel Ólöf
Bergsdóttir
Höfundur er félagsliði og vinnur
sem leiðbeinandi á Vinnustofum
Skálatúns.