Morgunblaðið - 14.09.2010, Blaðsíða 17

17
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. SEPTEMBER 2010
Vinnan Fyrir flesta er það lífsspursmál að hafa vinnu. Oft er það þannig að fólk menntar sig til ákveðinna starfa og í mörgum tilvikum nýtist menntun og reynsla til margra starfa. Sem betur fer
þykir fólki almennt gaman í vinnunni en því miður geta ekki allir tekið undir það og svo virðist sem utanríkisráðherra og forsætisráðherra hafi ekki beint skemmt sér í vinnunni í gærmorgun.
Árni Sæberg
Síðla árs árið 2005 sendi
stjórn Samtaka fyrirtækja í
upplýsingatækni (SUT)
frumlegt tilboð til þáverandi
iðnaðar- og viðskiptaráð-
herra Valgerðar Sverr-
isdóttur sem kallaðist „Þriðja
stoðin“. Tilboðið hljóðaði upp
á að upplýsingatæknigeirinn
myndi tífalda gjaldeyr-
istekjur af upplýsingatækni á
árunum 2006-2012. Úr 4
milljörðum í 40 milljarða.
Fjölga þyrfti starfsfólki til muna eða um
3.000 störf, þar af allt að 2.000 ný störf.
Markmiðið var að auka sölu staðlaðra hug-
búnaðarlausna sem íslensk fyrirtæki hafa
þróað og myndu þróa í framtíðinni og stór-
auka hýsingu hér á landi á upplýs-
ingakerfum og gögnum fyrir erlenda aðila
með uppbyggingu gagnavera.
Forsendur þess að þessi metnaðarfullu
markmið myndu nást voru að íslensk
stjórnvöld hrintu í framkvæmd skil-
greindum verkefnum sem sneru að skatta-
málum, útflutningi, stefnumörkun og sam-
starfi.
Samkvæmt tilboðinu var áætlað að já-
kvætt fjárflæði fyrir ríkið myndi nema um
3 milljörðum kr. Nettó skatttekjur voru
áætlaðar um 5 milljarðar kr. og fjárfesting
var áætluð um 2 milljarðar kr. Þessu til-
boði var ýtt til hliðar og var raunar aldrei
svarað heldur var stefna ráðuneytisins tek-
in á að gera Ísland að alþjóðlegri fjármála-
miðstöð. Þetta er rifjað upp sökum þess að
núna fjórum árum seinna þarf að hlaupa til
á síðustu stundu og útfæra sértæka skatta-
löggjöf til handa gagnaverum sem ætti að
vera hluti af einhverri heildstæðri hugsun
um hvernig við gerum þessa tegund af ís-
lenskum iðnaði að raunhæfum og aðlaðandi
kosti fyrir erlend fyrirtæki.
Ein af þeim hugmyndum sem settar
voru fram í tilboðinu var að ríkið myndi
niðurgreiða gagnaflutningskostnað til
landsins um allt að 75%, væri gagnamagnið
yfir einhverjum ákveðnum mörkum. Hugs-
unin var sú að gera Ísland að
fýsilegum kosti fyrir hýsingu
gagna erlendra aðila. Jafn-
framt var búinn til hvati til
þess auka gagnamagnið. Núna
sitjum við uppi með háan
stofnkostnað vegna lagningar
þessara sambanda til og frá
landinu og lélegrar nýtingar.
Þótt raforkukostnaður hér sé
hagstæður og orkan sé græn
(allavega ljósgræn) er ekki víst
að það dugi eitt og sér þegar
erlend fyrirtæki bera saman
fýsilega valkosti. Ísland sem
valkostur fyrir gagnaver hefur þann aug-
ljósa galla að fjarlægðir hingað eru miklar
og kostnaður vegna tenginga yfir hafið
ásamt kostnaði vegna varaleiða er umtals-
vert meiri. Að auki er lítil sem engin sam-
keppni í sölu á þessum tengileiðum.
Líta má á gagnasambönd sem nútíma-
vegagerð. Íslendingar hafa komið sér sam-
an um að leggja vegi um allt land og brúa
brýr yfir ófærar ár án þess að innheimta
sérstaka vegatolla. Einstaklingar og fyr-
irtæki geta nýtt sér þessa vegi fyrir ýmsa
virðisaukandi starfsemi sem síðan er skatt-
lögð með eðlilegum hætti. Kæmi ekki til
greina að dusta rykið af þessum hug-
myndum? Niðurgreiða kostnaðinn vegna
gagnasambandsins og taka þannig út
kostnaðaraukann sem óhjákvæmilega
fylgir staðsetningu landsins. Skattleggja
síðan starfsemina eins og alla aðra starf-
semi. Kæmi ekki til greina að iðnaðarráðu-
neytið dustaði rykið af þessari skýrslu þar
sem fjármálamiðstöðin er hrunin til
grunna?
Eftir Guðna B.
Guðnason
» Gera má Ísland sam-
keppnishæfara við sölu á
hýsingu tölvukerfa og gagna
með því að niðurgreiða þenn-
an kostnað.
Guðni B.
Guðnason
Höfundur er tölvunarfræðingur.
Gagnaver og
nútímavegagerð
Hvernig er hægt að stórauka
tekjur af ferðaþjónustu á Ís-
landi? Þessi spurning hefur trú-
lega aldrei leitað eins mikið á
fólk í ferðaþjónustu og nú þegar
auknar gjaldeyristekjur þurfa
að koma þjóðinni upp úr hjól-
förunum. Samtök ferðaþjónust-
unnar tóku málið fyrir á aðal-
fundi sínum fyrr á þessu ári og
buðu til fundarins m.a. Marina
Krause, fyrrverandi ferða-
málastjóra Finnlands, til þess
að skýra frá því hvernig Finnar fóru að því
að komast upp úr sinni kreppu í upphafi tí-
unda áratugar síðustu aldar með því m.a. að
stórauka ferðaþjónustu yfir veturinn. Á þess-
um tíma var nánast engin ferðaþjónusta yfir
veturinn í Finnlandi, gríðarlegur halli á rík-
issjóði og ástandið almennt slæmt. Samt sem
áður tók finnska ríkisstjórnin þá ákvörðun að
stórauka fé til vöruþróunar í vetrarferða-
mennsku og markaðssetningu hennar og með
samvinnu opinberra aðila og fyrirtækjanna í
greininni tókst verkefnið svo vel að í dag
hafa Finnar meiri tekjur af ferðaþjónustu yf-
ir veturinn en yfir sumarið.
Allt þetta kostaði mikla vinnu, mikið fé,
mikla samræmingu og þolinmæði en það
margborgaði sig. Við getum mikið af Finnum
lært. Það er alveg ljóst að á Íslandi er vetr-
arferðamennska eitt stærsta tækifæri þjóð-
arinnar til verðmætasköpunar. Um land allt
eru fjárfestingar sem eru illa nýttar utan há-
annatímans. Ýmsir augljósir kostir eru fyrir
vetrarferðamennsku, s.s. heilsutengd ferða-
þjónusta í víðum skilningi, funda- og ráð-
stefnuhald, ævintýraferðir og ýmsar vetr-
aríþróttir en Marina Krause sagði að það
hefði fyrst þurft að auka sjálfstraust Finna
og láta þá trúa því að myrkur og kuldi væri
ekki endilega fráhrindandi. Það kom fram í
máli hennar að brýn nauðsyn væri á gæða-
vottunum hjá fyrirtækjunum og stórauknum
rannsóknum. Hér á landi er að fara af stað
verkefni sem lýtur að gæðavottunum og er í
samvinnu opinberra aðila og greinarinnar og
mun skipta miklu máli í íslenskri ferðaþjón-
ustu þegar til framtíðar er litið. Þegar litið
er til rannsókna er öllum ljóst að ferðaþjón-
ustan hefur orðið illilega útundan í þeim efn-
um og munu stjórnvöld vera búin að átta sig
á því. Það hefur ennfremur kom-
ið í ljós að ferðaþjónustufyr-
irtæki eiga lítinn aðgang að ný-
sköpunarfé. Það er því spurning
hvenær stjórnvöld ætla að hætta
að tala um að ferðaþjónustan eigi
að leika stórt hlutverk í gjaldeyr-
isöflun og atvinnusköpun í fram-
tíðinni og sjá til þess að greinin
eigi eðlilegan aðgang að þeim
sjóðum sem atvinnulífinu stendur
til boða. Gjaldeyristekjur ferða-
þjónustunnar hafa aukist gríð-
arlega mikið síðustu árin og er
ferðaþjónustan orðin ein af þrem-
ur mikilvægustu atvinnugreinum landsins
hvað gjaldeyristekjur varðar. Með meiri
vetrarferðamennsku og þar með betri nýt-
ingu fjárfestinga munu tekjur stóraukast og
heilsársstörfum fjölga og munu þau viðbót-
arstörf kosta mun minna en víða er reyndin.
Það þarf mikla fagmennsku til að þessi fram-
tíðarsýn nái fram að ganga þar sem tryggja
þarf að náttúrunni, helstu söluvöru ferða-
þjónustunnar, verði ekki misboðið, tryggja
þarf öryggi ferðamanna með því að gæta
þess að þeir sem reka ferðaþjónustufyrirtæki
kunni til verka og uppfylli eðlilegar kröfur.
Fyrirtækin þurfa að sama skapi að búa við
stöðugt og gott rekstrarumhverfi. Botnlausar
skattahækkanir á t.d. eldsneyti og áfengi og
stöðugar hækkanir launatengdra gjalda
draga úr öllum vexti.
Samtök ferðaþjónustunnar hvetja stjórn-
völd til þess að blása til sóknar og sjá til
þess að skattkerfið og jafnrétti í rannsóknum
og nýsköpun ýti undir hagvöxt og endurreisn
í efnahags- og atvinnulífi. Með samstilltu
átaki fyrirtækja og stjórnvalda getum við
aukið hag þjóðarinnar með því að efla ferða-
þjónustuna – tækifærin til vaxtar eru til
staðar.
Eftir Ernu
Hauksdóttur
Blásum til sóknar
Erna
Hauksdóttir
Höfundur er framkvæmdastjóri Sam-
taka ferðaþjónustunnar.
» Það er alveg ljóst að á Ís-
landi er vetrarferða-
mennska eitt stærsta tækifæri
þjóðarinnar til verðmætasköp-
unar.