Ný saga - 01.01.1998, Qupperneq 26

Hörður Vilberg Lárusson
Mynd 9.
Guðmundur I.
Guðmundsson.
Sjónvarpi
hersins væri
ætlað að greiða
götu Bandaríkja-
manna til valda
hér á landi
höföu heyrst. Þannig sagði Alfreð Gíslason
þingmaður Alþýðubandalagsins að sjónvarpi
hersins væri ætlað að greiða götu Bandaríkja-
manna til valda hér á landi. Þeir vildu ala
þjóðina upp í þeim anda sem þeim hentaði og
brjóta niður viðnámsþrótt íslenskrar menn-
ingar. Þegar það hefði tekist ættu herveldin
landið og þjóðina, og þyrftu ekki að óttast
brottrekstur úr því. Útvarpinu og sjónvarpinu
á Keflavíkurflugvelli væri ætlað að „rugla
heilbrigða dómgreind þjóðarinnar.“28 Karl
Kristjánsson þingmaður Framsóknarflokks-
ins sagðist vera á móti því að Islendingar
væru mataðir af bandarísku sjónvarpi og
kæmi þar til metnaður fyrir hönd þjóðarinnar,
sjálfstæðisviiji og nauðsynleg menningar-
varsla.29 Flokksbróðir hans Jón Skaftason bar
hins vegar þann ótta í brjósti að á íslandi
fengi rödd erlends valds að heyrast án þess að
íslendingar fengju rönd við reist og hefðu ekk-
ert að segja um þau boð sem hún flytti. Jón
endaði mál sitt með þessum orðum: „enginn
getur neytt ábyrga íslenska sjónvarpsstjórn til
þess að sjónvarpa ómerkilegu og siðspillandi
efni.“3(l Kjarni þessa málflulnings var sá að
réðu Islendingar ekki ölluni málum sínum
sjálfir væri sjálfstæði þjóðarinnar hætta búin.
Þingmenn ríkisstjórnarinnar voru þegar
hér var komið sögu þeirrar skoðunar að ekki
væri ástæða lil að takmarka útsendingar Kefla-
víkursjónvarpsins. Ástand heimsmálanna væri
slíkt að nauðsynlegt væri að hafa hér varnar-
lið til að treysta varnarkeðju vestrænna ríkja.
Erlent sjónvarp í landinu væri fylgifiskur
hersins sem íslendingar yrðu að sætta sig við
vildu þeir stuðla að frjálsum heimi. Þannig
sagði Matthías Á. Mathiesen þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins að valið stæði á milli þess að
hafa land okkar varið eða varnarlaust og eiga
þar með von á deild úr Rauða hernum í heim-
sókn.31 Guðmundur I. Guðmundsson utanrík-
isráðherra sagði að sjónvarpið hefði haft
ómetanlega þýðingu í að halda varnarliðs-
mönnum rólegum og kyrrum innan varnar-
svæðisins, og það væri að því leyti mikill skaði
ef leggja ætti sjónvarpsstöðina niður.32 Báðar
tillögurnar voru felldar. Sú fyrri með 29 at-
kvæðum gegn 25 en sú seinni með 29 atkvæð-
um gegn 24.33
Á þessum tíma mótaðist umræðan að
miklu leyti eftir því hvar í flokki menn stóðu,
en það átti eftir að breytast á næstu árum.
Meðal andstæðinga Keflavíkursjónvarpsins
mátti finna fylgismenn hemaðarsamstarfs vest-
rænna lýðræðisþjóða sem töldu að erlendum
her og íslenskri þjóð yrði að halda aðskildum.
Menntamenn voru framarlega í flokki þeirra
sem vildu kveða sjónvarpsútsendingar banda-
ríska hersins í kútinn. Rilhöfundafélag ís-
lands skoraði m.a. á ríkisstjórnina að aflur-
kalla stækkunarleyfi Keflavíkurstöðvarinnar.
Tæplega sjötíu rithöfundar skrifuðu undir
áskorunina en í henni sagði m.a.: „Álítum við
fráleitt og Islendingum ósamboðið að erlent
herlið eða nokkur erlendur aðili hafi aðstöðu
til að reka hér sjónvarpsstöð og leiða þannig
stórkostlega hættu yfir íslenska lungu og
menningu."34 Leyfi ríkisstjórnarinnar til stækk-
unar Keflavíkursjónvarpsins vakli því umtals-
verða andstöðu, en þrátt fyrir að leyfið hafi
verið gefið út í apríl 1961 var sendir stöðvar-
innar ekki stækkaður fyrr en um vorið 1963
og tók sjónvarpsmálið þá enn nýja stefnu.35
*
Askorun 60-menninganna
Eftir stækkun Keflavíkursjónvarpsins náðust
útsendingar þess mun betur á Reykjavíkur-
svæðinu en áður og fjölgaði sjónvarpsáhorf-
endum umtalsvert í kjölfarið. Þannig sagði
Benedikl Gröndal í Alþýðuhlaðiim þann 9.
febrúar 1964 að ameríska sjónvarpið hefði
liaft víðtækari áhrif á líf fjölskyldna á suðvest-
urhorni landsins en nokkurn hefði órað fyr-
ir.36 Gils Guðntundsson alþingismaður sagði
að áhrifamáttur sjónvarpsins væri slíkur að
dæmi væri um að ungbarn í vöggu hefði beð-
ið um „milk“ í pelann sinn.37 Átti þelta að
sýna hversu hættulegt sjónvarpið væri, það
væri þegar farið að naga rætur þjóðarinnar.
Nú var svo komið að ýmsum í framvarðar-
sveit Islendinga í mennta- og félagsmálum
þótti nóg um framgöngu ríkisstjórnarinnar og
töldu að grípa þyrfti til aðgerða. Dagana 20.
febrúar til 12. niars 1964 undirrituðu 60 al-
þingiskjósendur áskorun til Alþingis um að
það hlutaðist til um að Keflavíkursjónvarpið
yrði bundið við herstöðina eina. Áskorunin
var afhent forseta sameinaðs þings þann 13.
mars 1964 en tekið var fram að þeir sem rit-