Ný saga - 01.01.1998, Page 30

Hörður Vilberg Lárusson
Sjónvarpið flytti
menn úr ísiensku
menningarum-
hverfi í banda-
rískt, og þó eink-
um yfir í banda-
ríska múgmenn-
ingu. Það gerði
íslending að
Bandaríkjamanni
í hugsun eða
öllu heldur að
bandarísku múg-
menni
tækja og víðtækara verkefnis þar sem íslenska
sjónvarpið væri á næstu grösum.55 Þegar líða
tók að áramótum 1965-66 segir í Sjónvarps-
tíðindum að sjónvarpstæki staldri lítt við í
verslunum og sjónvarpsloftnet séu orðin geysi-
mörg í borginni. Við margar götur séu komin
loftnet á hvert hús og finnist mörgum það
skrítið að sjónvarpsdagskráin skuli vera orðin
snar þáttur í lífi svo margra íslenskra fjöl-
skyldna. Giskað var á að um það bil 10.000
sjónvarpstæki væru í notkun og um 40-50
þúsund íslendingar horfðu á það sem væri
vinsælast.56
Þrátt fyrir fjölgun sjónvarpsáhorfenda
hafði þeirri spurningu ekki verið svarað af
hálfu íslenskra stjórnvalda hvort gripið yrði til
einhverra aðgerða gagnvart Keflavíkursjón-
varpinu með tilkomu íslenska sjónvarpsins.
Andstæðingar þess héldu því baráttunni
áfram og á fullveldisdegi íslendinga þann 1.
desember 1965 hélt Sigurður Líndal ræðu
á fullveldishátíð háskólastúdenta sem var
helguð varðveislu þjóðernis. Kjarnann í ræðu
Sigurðar má finna í eftirfarandi orðum:57
Islendingar hafa hvorki styrk né auð af Qöl-
menni. Hið eina sem veitir þeim sjálfstæðan
tilverurétt meðal þjóða heims, er menningar-
framlag þeirra og svo það, hversu þeim
tekst að skipa málum í mannfélagi sínu á
heilbrigðan og skynsamlegan hátt. For-
senda alls slíks er þjóðerni og þjóðmenn-
ing, og þetta tvennt er þannig frumundir-
staða sjálfstæðrar tilveru Islendinga.
En hvernig tengdust frumundirstöður sjálf-
stæðrar tilveru fslendinga sjónvarpi Banda-
ríkjahers á Keflavíkurvelli? Sigurður sagði að
meginvandi íslenskra þjóðernismála væri sá
að erlendu stórveldi hefði tekist að smeygja
sér inn í íslenskt þjóðfélag með „áhrifamesta
áróðurstæki nútímans“ og gerst nærgöngulla
við allt menningar- og þjóðlíf en dæmi væru
til áður um erlendan aðila. Sjónvarp þetta
væri ekki til þess fallið að glæða ættjarðarást
sem hlyti að vera einn traustasti grundvöllur
þess að menn vildu þjóna íslensku þjóðfélagi.
Sjónvarpið flytti menn úr íslensku menning-
arumhverfi í bandarískt, og þó einkum yfir í
bandaríska múgmenningu. Það gerði íslend-
ing að Bandaríkjamanni í hugsun eða öllu
heldur að bandarísku múgmenni, og gerði
það að verkum að íslensk ungmenni tileink-
uðu sér erlend sjónarmið þannig að þau yrðu
afhuga íslensku þjóðfélagi. Síðan sagði Sig-
urður: „Með sjónvarpi þessu er vegið að
grundvelli íslendinga sem þjóðar."58
Þarna voru stór orð látin falla og mun Sig-
urður hafa blásið þvílíkum eldmóði í brjósl
háskólastúdenta að þeir fóru þegar að ræða
um fjöldaaðgerðir. Þann 8. febrúar 1966 skor-
uðu síðan 600 háskólastúdentar á Alþingi að
Keflavíkursjónvarpið yrði takmarkað við
Keflavíkurflugvöll, en þeir töldu að hersjón-
varpið stefndi íslensku þjóðerni í bráða
hættu.59 Þess má geta að á árunum 1960-65
voru að meðaltali 850 stúdentar innritaðir í
Háskólann.60
Nú þótti Félagi sjónvarpsáhugamanna nóg
komið af andófi gegn Keflavíkursjónvarpinu
og hóf það undirskriftasöfnun undir mót-
mælabréf lil Alþingis þar sem andmælt var
hvers kyns skerðingu á sendingum fljölmiðl-
unartækja sem íslendingar hefðu aðgang að
og kynnu að eiga möguleika á að nýta sér í
framtíðinni. Ennfremur mótmæltu sjónvarps-
áhugamenn harðlega „öllum tilraunum til bygg-
ingar Kínamúrs eða Berlínarmúrs“ um þjóð-
leg verðmæli, og sögðust bera það mikið traust
til íslensks þjóðernis, tungu og menningar að
28