Ný saga - 01.01.1998, Page 68

Eftir miðaldahandriti í Kommglega bókasafninu í Stokkhólmi
Finnbogi Guðmundsson þýddi og samdi inngang
—m~ Ðalheimild um forngotlcnzku er skinn-
M I*4j handrit eitl í Konunglega bókasafninu í
J-—JL Stokkhólmi merkt B 64 (Cod. Holm. B
64). Á þessu handriti er elzta varðveitta uppskrift
Gotlandslaga, ennfremur uppskrift svonefndrar
Gotasögu. Sem höfuðhandrit Gotlandslaga er B
64 oft nefnt Cod. A.
Handrit þetta var að dómi C. J. Schlyters skrif-
að um miðja 14. öld, en Hugo Pipping, er gaf út
Gutalag och Guta saga jiimte ordbok á vegum
Samfund til udgivelse af gammel nordisk littera-
tur (Kpbenhavn, 1905-1907), hyggur, að Gota-
sagan hafi upphaflega verið samin á 13. öld, á ára-
bilinu 1208-85. Hann ræður það af efni sögunnar,
því, er segir frá geymslu skatts í þrjú ár, hafi kon-
ungur verið rekinn frá ríki, þar séu tekin mið af
Iandflótta Eiríks konungs Knútssonar lil Noregs
1205-1208. Um síðara tímamarkið miðar hann
við það, er segir í sögunni um leiðangursfall.
Breyting á tilhögun gjalds vegna þess varð 1285,
en frá þeirri breytingu segir ekki í Gotasögunni.
Pipping ræðir fáein önnur efnisatriði sögunnar, er
tengja hana 13. öldinni, án þess að út í það verði
farið nánara hér. Hann hreyfir og þeirri hugmynd,
að Gotasaga hafi upphaflega verið samin á latínu
og texti hennar í Stokkhólmshandritinu sé skrif-
aður eflir þýðingu latínusögunnar. Nefnir hann nokk-
ur dæmi orðalags, er rekja mætti til latnesks forrits.
Nokkrar gamlar þýðingar eru lil af Gotasögu á
önnur mál, þýzk þýðing frá byrjun 15. aldar og
danskar þýðingar, ein frá upphafi 16. aldar og
önnur frá upphafi 17. aldar. Lis Jacobsen fjallaði
um dönsku þýðingarnar í Arkiv för nordisk filo-
logi, 27. b., bls. 50-75, Lund 1911. Hér birtist fyrsta
þýðing sögunnar á íslensku.
Gotland er nokkrum sinnum nefnl í Ólafs sögu
helga í Heimskringlu Snorra. I 7. kapítula segir,
að Ólafur konungur sigldi eitt haust „til Gotlands
og bjóst þar að herja. En Gotar höfðu þar samn-
að og gerðu menn til konungs og buðu honum
gjald af landinu. Það þekktist konungur og tekur
gjald af landinu og sat þar um veturinn."
I 192. kapítula sögunnar segir frá því, að kon-
ungur bjóst á bak jólum (1029) til heimferðar
austan úr Garðaríki, l'ór „fyrsl að frörum allt lil
hafsins. En er voraði og ísa leysti, þá bjoggu þeir
skip sín, en er þeir voru búnir og byr gaf, þá sigla
þeir, og greiddist ferð sú vel. Kom Ólafur konung-
Mynd 1.
Rústir kirkju
■ heilagrar Karinar
við Stóra torgið i
Visby á Gotlandi.
Grundvöllur var
lagður að kirkjunni
á 12. öld, en hún
var reist á 13. og
14. öld. Rústirnar
eru af kirkjunni
eins og hún var
fullmótuð 1413.
66