Ný saga - 01.01.1999, Blaðsíða 56

Menn eru í raun
þvingaðir til
þess að skrifa
hver fyrir annan
ætli þeir sér að
fá fasta stöðu
við háskóla
„Hlutlægni er ekki leí
Viðtal við þýsk-bandaríska frœðimanninn Georg G. Igged
Páll Björnsson sagn frœðingur rœddi við hann
eorg G. Iggers er einn helsti sér-
fræðingur heims í sögu vestrænnar
sagnaritunar og hafa bækur hans veriö þýdd-
ar á ýmsar tungur. Þrjár þær þekktustu eru
The German Conception of History, sem fyrst
var gefin út 1968, New Directions in Historio-
graphy, sem kom út 1984, og Historiography in
the Twentieth Century frá 1997. Hann hefur
einnig skrifað mikið um austur-þýska sagna-
ritun en á dögum kalda stríðsins var hann
einn af fáum vestrænum sagnfræðingum sem
hélt sambandi við þarlenda fræðimenn.
Ohætt er að segja að hann sé maður tveggja
álfa því að hann á sér heimili bæði í Þýska-
landi og Bandaríkjunum. Hver er maðurinn?
Iggers, sem er af gyðingaættum, fæddist í
Hamborg 1926 og gekk þar í skóla fram til
tólf ára aldurs. Hann flúði ásamt foreldrum
sínum til Bandaríkjanna skömmu fyrir
Reichskristallnacht 1938 þegar fyrstu fjölda-
morðin á gyðingum voru framin. Fjölskyldan
settist að í Richmond í Virginíufylki sem var
ein helsta miðstöð þeirrar sérstöku vitundar
sem margir hvítir Suðurríkjamenn hafa lil-
einkað sér. í handriti að sjálfsævisögu sinni,
sem hann situr nú við að skrifa, segir hann svo
frá að sér hafi þótt skrýtið að koma til Suður-
ríkjanna og sjá skilti sem meinuðu blökku-
mönnum aðgang að stofnunum og þjónustu,
skilti sem minntu hann óþyrmilega á síðustu
ár hans í Þýskalandi.
Hann hafði brennandi áhuga á jafnréttis-
baráttu blökkumanna á námsárum sínum.
Ahuginn var raunar það mikill að árið 1950
tók hann óhikað við kennarastöðu við lítinn
háskóla í Little Rock í Arkansas sem var ein-
ungis ætlaður stúdentum af afrískum upp-
runa. Þar hóf hann baráttuna gegn aðskilnað-
arstefnunni með því að senda lesendabréf til
eins af fylkisblöðunum og krafðist þess að
blökkumönnum yrði veittur aðgangur að að-
alborgarbókasafninu í Little Rock. Orðið var
við beiðninni sem vakti slíka athygli, að stað-
ardeildin í NAACP (National Association for
the Advancement of Colored People) óskaði
eftir liðsinni hans; átti hann síðan eftir að
gegna margvíslegum embættum í samtökun-
um þau sjö ár sem hann bjó í Little Rock. Á
þeim tíma tók hann ásamt eiginkonu sinni,
sem kenndi við sama háskóla og hann, virkan
þátt í baráttunni gegn kúgun blökkumanna,
m.a. fóru þau með ófá mál fyrir dómstóla.
Næstu árin kenndi Iggers við tvo smærri
háskóla fyrir blökkumenn, en árið 1965 fékk
hann stöðu við Ríkisháskóla New York í
Buffalo. Þar kennir hann enn þótt hann sé
kominn á aldur en að auki hefur hann verið
gistiprófessor í ýmsurn löndum. Síðan 1990
hefur hann búið liálft árið í háskólabænum
Göttingen í rniðju Þýskalandi þar sem ég sótti
hann heim um miðjan júlí 1999. Iggers þekkir
nokkuð til íslenskra aðstæðna enda hefur
hann komið einu sinni til landsins.
Eftir að hafa skýrt út tilgang Nýrrar sögu lá
beinast við að spyrja hvers vegna svo margir
vestrœnir sagnfrœðingar skrifuðu einungis
fyrir hvern annan.
Þetta tengist niikið sérfræðiþróun sagnfræð-
innar en menn eru í raun þvingaðir lil þess að
skrifa hver fyrir annan ætli þeir sér að fá fasta
stöðu við háskóla. Þetta kerfi varð til á 19.
öld, raunar sér maður fyrstu merki þess á 18.
öld, t.a.m. hér við háskólann í Göttingen, en
það var ekki fyrr en á síðustu öld sem það
náði almennri fótfestu við þýska háskóla. Og
það varð síðan fyrirmynd háskólakerfa ann-
arra landa. Ég vil þó taka fram að surnir sagn- |
54