Morgunblaðið - 24.06.2011, Blaðsíða 22

22 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. JÚNÍ 2011
Grikkland er mikið í
fréttum þessa dagana
vegna mjög alvarlegrar
fjárhagsstöðu landsins.
Það hefur fengið neyð-
arlán frá ESB og Al-
þjóðagjaldeyr-
issjóðnum og
gagnrýnendur ESB
skella skuldinni á evr-
una og sambandið,
segja að þetta sé allt
meira og minna ESB að
kenna. Í þessum litla greinarstúf
verður hinsvegar sýnt fram á það að
svo er ekki. Grikkland gekk í Evr-
ópubandalagið (eins og það hét þá)
árið 1981, en landið var undir stjórn
herforinga og alræðisfyrirkomulag
ríkti á árunum 1967-1974. Á árunum
1946-1949 geisaði borg-
arastyrjöld í Grikk-
landi, þar sem tugir
þúsunda létust. Landið
hefur því fengið sinn
skerf af alræði og
hörmungum.
Með inngöngu í ESB
varð Grikkland hins-
vegar hluti af hópi lýð-
ræðisríkja Evrópu, sem
er við hæfi, enda lýð-
ræðið grísk uppfinning!
Grikkir tóku upp evr-
una sem gjaldmiðil þeg-
ar sameiginlegur gjald-
miðill ESB var kynntur til sögunnar
um aldamótin síðustu. Nú hljóma
þær raddir sem segja að Grikkir
verði að yfirgefa evruna og taka upp
gömlu drökmuna aftur. Það er hins-
vegar talið vera næstum efnahags-
legt sjálfsmorð að gera slíkt og telur
einn helsti hagfræðingur Grikklands,
Yannis Stournaras að slíkt beri að
forðast eins og heitan eldinn. Hann
telur að yfirgefi Grikkland evruna
þýði það að skuldir landsmanna auk-
ist stórkostlega og að flestir bankar
landsins verði gjaldþrota. Þetta kom
fram í viðtali í Sænska dagblaðinu
hinn 22. mars síðastliðinn.
En það eru fleiri „innanlands-
ástæður“ fyrir vandræðum Grikkja,
þ.e.a.s. sem hafa ekkert með ESB að
gera; það er nánast hluti af menningu
Grikkja að borga ekki skatta og talið
er að allt að 70% af vissum starfs-
stéttum komist upp með að borga
nánast enga skatta. Skatttekjur
gríska ríkisins eru því allt of lágar og
sagt er að landið þurfi í raun að taka
upp nýtt skattkerfi. Þá er svört at-
vinnustarfsemi talin vera um einn
fjórði hluti af heildarhagkerfinu.
Spilling á ýmsum stöðum er einnig
talin hafa alvarleg áhrif á hagkerfið.
Og á spillingunni vinna Grikkir ein-
ungis sjálfir, með viðeigandi stofn-
unum.
Almenn efnahagsleg óstjórn og sér-
lega rausnarlegt lífeyriskerfi (látnir
einstaklingar fengu lífeyri og lífeyr-
isréttindi erfðust!) eru líka talin vera
orsakavaldar. Til dæmis fjölgaði op-
inberum starfsmönnum um 100.000 á
stjórnarárum hægrimannsins Kostas
Karamanlis frá 2004-2009 og útgjöld
gríska ríkisins um 60%! Gríska ríkið
er stór eigandi fyrirtækja og um-
fangsmikill ríkisrekstur í landinu, hið
opinbera er um 40% af þjóð-
arframleiðslunni. ESB hefur hvatt
Grikki til þess að einkavæða og t.d.
hafa heyrst þær raddir að ESB sé að
„þvinga“ Grikki til einkavæðingar.
Það skondna er að þessar raddir
koma helst frá aðilum sem hér á landi
stóðu fyrir einni umfangsmestu
einkavæðingu á Vesturlöndum hin
síðari ári. Það er ekki sama Jón eða
séra Jón.
Einnig hefur verið nefnt að útgjöld
til hernaðarmála eru mjög há í Grikk-
landi eða um 4% af landsframleiðslu.
Þetta hlutfall er mun lægra í flestum
Evrópulöndum. Allt hér að ofan eru
þættir sem ESB hefur ekkert með að
gera, heldur eru ákvarðanir og að-
gerðir grískra aðila, einstaklinga sem
og yfirvalda. En til þess að hægt sé
að nota vandræði Grikklands hér á
landi í þeirri hugmyndafræðilegu
baráttu sem snýr að ESB-málinu er
þægilegt að skella skuldinni á ESB
og gera sambandið að „skúrknum“ í
þrillernum. ESB hefur hins vegar
lagt til mikla fjármuni til þess að að-
stoða Grikki og reyna að koma í veg
fyrir fullkomið hrun í gríska hagkerf-
inu, með ófyrirsjáanlegum afleið-
ingum fyrir grískt atvinnulíf, sem og
einstaklinga. Það er jú nokkuð sem
enginn vill. En hvort tekst að hindra
slíkt mun tíminn leiða í ljós.
Grikkland á stærstan þátt
í eigin vanda, ekki ESB
Eftir Gunnar Hólm-
stein Ársælsson » Flest vandamál
Grikkja eru þeirra
eigin sköpun. ESB og
evran eru ekki þeir
sökudólgar sem margir
vilja vera láta.
Gunnar Hólmsteinn
Ársælsson
Höfundur er stjórnmálafræðingur.
V i n n i n g a s k r á
8. útdráttur 23. júní 2011
A ð a l v i n n i n g u r
Kr. 3.000.000 kr. 6.000.000 (tvöfaldur)
2 2 4 8 6
V i n n i n g u r
Kr. 100.000 Kr. 200.000 (tvöfaldur)
2 4 6 0 6 3 1 9 3 2 4 6 7 3 4 4 8 7 5 0
V i n n i n g u r
Kr. 50.000 Kr. 100.000 (tvöfaldur)
26486 31759 35972 40007 58194 69128
28227 34660 37712 43978 63091 71894
V i n n i n g u r
Kr. 15.000 Kr. 30.000 (tvöfaldur)
7 5 5 2 3 9 1 7 2 9 2 3 2 5 3 3 3 6 8 7 2 4 5 6 6 2 5 1 8 8 0 6 8 8 5 3
5 6 4 5 4 5 6 1 7 8 9 8 3 2 7 1 1 3 7 9 2 6 4 6 1 1 7 5 2 1 0 2 7 1 2 1 8
1 7 5 9 6 3 5 9 1 8 0 0 9 3 3 4 9 8 3 8 9 7 4 4 7 4 0 7 5 3 5 9 7 7 1 8 0 7
1 8 4 6 6 9 8 9 1 9 4 1 1 3 4 1 0 6 3 9 9 3 4 4 7 4 5 7 5 5 8 6 6 7 2 9 0 5
1 9 1 6 8 6 6 5 2 1 8 2 2 3 5 0 6 9 4 1 2 5 3 4 7 5 6 8 5 6 9 1 0 7 3 5 2 0
2 1 0 8 8 6 7 0 2 2 0 1 0 3 5 3 6 3 4 1 4 3 8 4 9 2 6 3 5 9 1 6 5 7 4 3 5 9
2 9 9 7 9 7 8 3 2 5 8 5 9 3 5 8 2 2 4 2 8 9 9 4 9 7 5 3 5 9 2 2 0 7 6 4 7 1
3 8 0 9 1 0 9 6 6 2 7 8 3 3 3 6 5 6 1 4 2 9 4 0 5 0 1 4 7 6 0 2 5 1 7 6 7 5 8
4 9 9 4 1 2 5 7 5 3 1 5 8 9 3 6 6 9 7 4 3 8 0 5 5 0 3 2 8 6 1 6 4 9 7 6 9 3 9
5 0 2 0 1 5 1 4 8 3 2 0 4 4 3 6 7 8 7 4 5 5 5 7 5 1 1 1 7 6 6 6 7 8 7 7 1 4 6
V i n n i n g u r
Kr. 9.000 Kr. 18.000 (tvöfaldur)
1 8 9 3 4 4 1 6 9 3 6 2 6 7 0 2 3 4 8 5 8 4 9 3 6 4 6 0 8 6 1 7 0 0 0 7
5 3 9 3 7 1 1 6 9 6 2 2 7 0 1 7 3 4 8 9 1 4 9 6 7 2 6 1 6 2 3 7 0 8 2 0
3 0 4 9 7 7 7 1 7 5 6 4 2 7 2 2 8 3 5 7 3 2 4 9 7 5 0 6 1 6 9 8 7 1 4 5 1
7 8 0 9 7 8 9 1 7 6 7 1 2 7 2 6 4 3 6 3 6 0 4 9 7 9 0 6 2 0 5 6 7 1 7 4 3
1 1 7 2 1 0 0 2 9 1 7 8 5 3 2 7 5 6 5 3 7 0 9 4 4 9 8 2 1 6 2 1 4 0 7 2 1 5 2
1 6 2 0 1 0 6 9 0 1 8 3 9 7 2 7 6 0 0 3 7 7 5 2 5 0 3 3 3 6 2 3 0 1 7 3 0 6 2
1 9 0 1 1 0 8 3 4 1 8 7 5 4 2 7 9 6 9 3 7 8 6 1 5 0 6 0 8 6 2 5 8 6 7 3 1 0 7
2 1 4 3 1 0 8 7 9 1 8 7 6 0 2 8 5 9 9 3 9 0 9 4 5 0 6 2 7 6 2 6 6 3 7 3 3 0 1
2 8 0 9 1 1 0 0 8 1 8 8 0 5 2 8 7 0 1 3 9 2 0 6 5 0 8 3 3 6 2 7 3 0 7 3 3 4 7
3 3 1 0 1 1 1 2 5 1 9 0 3 4 2 8 7 3 3 4 1 2 1 3 5 1 8 1 2 6 2 8 2 6 7 3 5 4 1
3 4 2 5 1 1 7 2 6 1 9 2 9 1 2 9 0 5 9 4 1 4 5 6 5 1 9 1 7 6 2 9 5 5 7 3 6 4 9
3 6 5 0 1 1 8 1 5 2 0 1 7 1 2 9 5 7 4 4 2 2 3 7 5 1 9 3 0 6 3 1 5 7 7 4 3 1 5
3 8 3 0 1 2 4 1 5 2 0 3 4 6 3 0 3 4 5 4 2 4 5 5 5 2 5 2 5 6 3 4 0 5 7 4 6 5 2
3 9 5 2 1 2 6 0 2 2 1 1 0 0 3 0 5 1 9 4 2 7 6 3 5 3 5 3 8 6 3 6 8 6 7 4 9 0 7
4 5 4 8 1 2 7 0 3 2 1 1 9 1 3 0 5 2 3 4 2 7 6 6 5 3 6 7 2 6 4 1 7 3 7 5 0 2 3
5 0 7 3 1 3 3 3 4 2 1 7 8 5 3 0 5 8 9 4 4 0 3 5 5 3 7 1 3 6 4 3 8 8 7 5 3 5 8
5 2 7 2 1 3 7 1 8 2 1 8 1 5 3 1 1 1 0 4 4 2 7 8 5 3 8 2 0 6 4 7 9 5 7 5 4 6 8
5 2 9 4 1 3 7 4 8 2 2 0 4 5 3 1 2 1 6 4 4 2 9 5 5 5 2 7 9 6 4 8 4 5 7 6 3 4 1
5 3 6 4 1 3 7 8 7 2 2 2 0 3 3 1 9 2 2 4 4 7 1 7 5 5 3 4 0 6 5 3 1 2 7 6 5 3 7
5 3 9 2 1 4 2 8 2 2 2 2 1 6 3 2 1 3 0 4 4 9 1 3 5 5 4 0 1 6 6 3 0 9 7 6 5 8 3
5 6 6 7 1 4 4 8 2 2 2 2 2 5 3 2 1 3 1 4 5 4 5 7 5 6 7 5 1 6 6 5 8 5 7 7 6 6 7
5 8 0 0 1 4 5 0 7 2 2 3 8 5 3 2 4 6 6 4 5 7 8 1 5 6 8 7 5 6 7 3 1 2 7 7 7 6 9
6 0 2 1 1 4 5 5 4 2 3 4 5 4 3 2 8 2 7 4 6 0 6 2 5 6 9 9 2 6 7 4 1 1 7 8 0 1 1
6 0 6 3 1 4 7 0 9 2 3 7 4 4 3 2 9 8 8 4 6 1 5 1 5 7 0 5 8 6 7 5 7 2 7 8 3 6 1
6 0 8 3 1 4 7 8 9 2 3 8 7 8 3 3 3 7 7 4 6 6 5 4 5 7 6 4 7 6 7 6 2 8 7 9 1 8 8
6 4 9 7 1 5 5 0 6 2 3 9 7 6 3 3 5 1 8 4 6 7 8 1 5 8 5 9 9 6 8 7 4 6 7 9 7 6 2
6 9 4 0 1 5 8 5 7 2 4 1 1 3 3 3 6 8 9 4 7 1 6 9 5 8 9 1 7 6 8 7 7 4
7 5 9 2 1 5 9 5 1 2 4 8 7 3 3 3 9 3 7 4 7 2 0 1 5 9 3 0 7 6 8 9 2 8
7 8 6 8 1 6 3 7 5 2 5 3 7 7 3 4 2 0 4 4 7 2 6 9 5 9 4 8 6 6 9 0 9 9
8 1 9 1 1 6 7 1 8 2 5 4 2 0 3 4 3 1 4 4 7 5 4 1 5 9 6 3 4 6 9 1 5 8
8 5 3 6 1 6 7 8 2 2 5 6 3 6 3 4 3 7 1 4 9 2 2 4 6 0 2 8 3 6 9 6 9 2
8 6 0 8 1 6 8 6 6 2 6 0 8 3 3 4 7 7 0 4 9 2 6 2 6 0 5 0 3 6 9 9 1 2
Næsti útdráttur fer fram 30. júní 2011
Heimasíða á Interneti: www.das.is
Á kaldastríðsárunum
urðu Íslendingar þeirr-
ar gæfu aðnjótandi að
hafa skelegga stjórn-
málaleiðtoga sem
tryggðu landinu veg-
legan sess á vettvangi
vestrænnar samvinnu.
Þeir lögðu stjórn-
málaferil sinn að veði
við að skipa Íslandi á
bekk með öðrum lýð-
ræðisríkjum. Þeir
tryggðu landinu einnig aðgang að
frjálsum markaði ríkja Evrópu með
inngöngu í EFTA og gerð fríversl-
unarsamnings við ESB.
Aðildin að Evrópska efnahags-
svæðinu og Schengen staðfesti enn
frekar þátttöku okkar í vestrænni
samvinnu. Það hefur hins vegar
verulega skort á að stjórnmálaleið-
togar fylgdu þessari þróun eftir.
Leiðtogar í öllum hinum EFTA-
ríkjunum sem stóðu að gerð EES-
samningsins litu á hann sem skamm-
tímasamning. Þeir stóðu allir fyrir
því að lönd þeirra sæktu um aðild að
Evrópusambandinu áður en samn-
ingviðræðunum um EES lauk. EES-
samningurinn var að þeirra mati óá-
sættanlegur vegna þess að hann setti
löndin skör lægra en aðildarríki
ESB.
Draumur embættismannsins
Það er ekki gert ráð fyrir lýðræð-
islega kjörnum fulltrúum íslensku
þjóðarinnar í ákvarðanatöku EES.
Með samningunum tóku Íslendingar
á sig þær kvaðir að taka yfir stóran
hluta löggjafar ESB án þess að geta
haft áhrif á hana, nema að mjög svo
takmörkuðu leyti, og þá nær ein-
göngu hvað innleiðingu löggjafar
varðar.
Af stofnunum ESB hafa íslenskir
embættismenn bara aðgang að
nefndum framkvæmdastjórnarinnar.
Þar á að taka fullt tillit til sjónarmiða
þeirra. Þeir sitja eigi að
síður skör lægra en
fulltrúar ríkja ESB þar
sem þeir síðarnefndu
taka virkan þátt í allri
vinnu sambandsins og
hafa aðgang að starfs-
mönnum frá eigin ríki
innan framkvæmda-
stjórnarinnar.
Hinar sérstöku
stofnanir EES koma
nær eingöngu að mál-
um eftir að Evrópusam-
bandið hefur mótað og
samþykkt löggjöf sem
gilda mun á EES-svæðinu. EES-
nefndin fellir ný lög ESB inn í EES-
samninginn og er í raun af-
greiðslustofnun fyrir Ísland, Noreg
og Liechtenstein. EES-ráðherraráð-
ið virkar ekki sem skyldi þar sem
ESB-ríkin sýna ráðinu mjög svo tak-
markaðan áhuga. Þingmannanefnd
EES er valdalaus með öllu. Einu
stofnanirnar sem eitthvað kveður að
eru Eftirlitsstofnun EFTA og
EFTA-dómstóllinn eins og lands-
menn þekkja en þær tryggja að
samningnum sé framfylgt hér á
landi.
Lýðræðisdraumurinn
Ef Ísland gengur í Evrópusam-
bandið fær það fullan aðgang að öll-
um stofnunum sambandsins. Helstu
stofnanir sambandsins eru fimm.
Forsætisráðherra Íslands tæki
sæti í leiðtogaráði ESB sem kemur
iðulega saman sex sinnum á ári. Þar
eru nær allar ákvarðanir teknar sam-
hljóða. Forsætisráðherra Íslands
hefði í krafti þessa góðan möguleika
á að hafa áhrif á framtíðarstefnu
sambandsins. Leiðtogar smáríkja
eins og Danmerkur og Lúxemborgar
hafa sannað að sú er raunin.
Íslenskir ráðherrar sætu í fagráð-
herraráðum ESB sem fara með lög-
gjafarvaldið ásamt Evrópuþinginu.
Utanríkisráðherra Íslands sæti í ráð-
herraráði utanríkismála. Það leysir
meðal annars úr ágreiningsmálum
innan sambandsins. Fjármálaráð-
herra Íslands sæti í ráðherraráði
fjármála. Það er orðið eitt valda-
mesta ráð í Evrópu í dag. Í ráðherra-
ráði sjávarútvegsmála, eins og í öðr-
um ráðum, er ætíð reynt að ná sátt
um mál áður en þau eru afgreidd.
Þjóðir tala sig að niðurstöðu og tekið
er tillit til hagsmuna ríkja.
Ísland myndi eiga sex þjóðkjörna
þingmenn á Evrópuþinginu. Þing-
mennirnir myndu skipa sér í hefð-
bundna þingflokka, þ.e. Evrópu-
þingmenn Sjálfstæðisflokksins
myndu taka sæti í þingflokki hægri-
manna. Evrópuþingmenn eiga góða
möguleika á að láta til sín taka innan
þingflokkanna og fá þá á sitt band.
Þeir geta einnig haft umtalsverð
áhrif á löggjöf sambandsins innan
nefnda þingsins þar sem mesta vinn-
an fer fram. Þetta hafa til dæmis
þingmenn hægrimanna á Möltu sýnt.
Evrópuþingið er í dag valdamikill
löggjafaraðili og lætur í vaxandi mæli
til sín taka.
Innan framkvæmdastjórnar ESB
myndi Ísland hafa áhrif á mótun lög-
gjafar sambandsins með fram-
kvæmdastjóra í æðstu stjórn hennar
og með ráðningu fjölda Íslendinga í
störf á hennar vegum.
Auk þessa fengju Íslendingar einn
af 28 dómurum í Evrópudómstólnum
sem og sæti við ákvarðanatökuborðið
í öllum öðrum undirstofnunum og
ráðum ESB eins og í Seðlabanka
Evrópu.
Skipað á sama bekk
EES-samningurinn hefur vissu-
lega skapað mörg tækifæri. Hann
ruddi brautina fyrir efnahags-
framförum. Vísindasamstarf og stúd-
entaskipti á vettvangi hans skipta
sköpum um framþróun í landinu.
Samningurinn hefur þjónað tilgangi
sínum rétt eins og fríverslunarsamn-
ingurinn við ESB gerði á sínum tíma
og aðildin að EFTA gerir enn um
sinn.
EES er hins vegar táknmynd
gamla tímans. Samningurinn er arf-
leifð þess að hlutlausu ríkin í EFTA
voru tilbúin að búa við tímabundin
takmörkuð áhrif á eigin lagasetningu
til að tryggja aðgengi að mörkuðum
ESB. Aðild að Evrópusambandinu
bætir ekki einungis lífskjör okkar
allra, hún skipar okkur á bekk með
öðrum þjóðum Evrópu á jafnræð-
isgrundvelli.
Skipað skör lægra
Eftir Baldur
Þórhallsson »Ef Ísland gengur íEvrópusambandið
fær það fullan aðgang
að öllum stofnunum
sambandsins.
Baldur
Þórhallsson
Höfundur er prófessor í stjórn-
málafræði við Háskóla Íslands.
Morgunblaðið birtir alla útgáfudaga aðsendar umræðugreinar frá
lesendum. Blaðið áskilur sér rétt til að hafna greinum, stytta texta í
samráði við höfunda og ákveða hvort grein birtist í umræðunni eða í
bréfum til blaðsins.
Blaðið birtir ekki greinar, sem eru skrifaðar fyrst og fremst til að
kynna starfsemi einstakra stofnana, fyrirtækja eða samtaka eða til að
kynna viðburði, svo sem fundi og ráðstefnur.
Innsendikerfið
Þeir sem þurfa að senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega
beðnir að nota innsendikerfi blaðsins. Formið má m.a. finna undir
Morgunblaðshausnum efst t.h. á forsíðu mbl.is. Einnig er hægt að slá
inn slóðina www.mbl.is/sendagrein
Ekki er lengur tekið við greinum sem sendar eru í tölvupósti og
greinar sem sendar eru á aðra miðla eru ekki birtar.
Móttaka aðsendra greina